Η είδηση έφτασε στα γραφεία των εφημερίδων γύρω στις 11 το πρωί της 29ης Νοεμβρίου 1924 και διαδόθηκε αστραπιαία: ο Τζάκομο Πουτσίνι, ο διασημότερος συνθέτης όπερας της εποχής του, πέθανε στις Βρυξέλλες από επιπλοκές μετά από χειρουργική επέμβαση για καρκίνο του λάρυγγα, λίγο πριν από τα 66α του γενέθλια. Συγκεκριμένα, αιτία θανάτου ήταν η μετεγχειρητική θεραπεία. Η καρδιά του, εξαιτίας του ασταμάτητου καπνίσματος, δεν άντεξε την ακτινοβολία – μία θεραπεία που ήταν τότε στο αρχικό της στάδιο.

Δέκα όπερες σε 40 χρόνια

Ο Πουτσίνι συνέθεσε δέκα όπερες κατά τη διάρκεια των τεσσάρων δεκαετιών της καλλιτεχνικής του πορείας. Ωστόσο, αυτές ήταν αρκετές για να γίνει παγκοσμίως γνωστός.  Μανόν Λεσκώ (Manon Lescaut), Μποέμ (La Bohème), Τόσκα (Tosca), Μαντάμα Μπατερφλάι (Madama Butterfly), Το Κορίτσι της Δύσης (La Fanciulla del West), Το Τρίπτυχο (Il Trittico) και φυσικά η τελευταία και για πολλούς μεγαλύτερη δημιουργία του, Τουραντότ (Turandot): όλες μεγάλες επιτυχίες της εποχής του.

Και όχι μόνο, καθώς ακόμη και σήμερα, κάθε χρόνο, ανεβαίνουν πάνω από δύο χιλιάδες παραγωγές όπερας του Πουτσίνι παγκοσμίως. Έτσι, ο μεγάλος Ιταλός συνθέτης ξεπερνά κατά πολύ συναδέλφους του, όπως ο Τζοακίνο Ροσσίνι και ο Ρίχαρντ Βάγκνερ. Μόνο ο Τζουζέπε Βέρντι και ο  Βόλφγκανγκ Αμαντέους Μότσαρτανεβαίνουν συχνότερα, ωστόσο αυτοί άφησαν πίσω τους και περισσότερες όπερες. Με το σχετικά μικρό του έργο, ο Πουτσίνι είναι αναλογικά ο κορυφαίος του είδους.

Η συνταγή της επιτυχίας

«Πάντα αναρωτιόμουν γιατί ο Πουτσίνι είναι τόσο επιτυχημένος», σχολιάζει ο μουσικολόγος Άρνολντ Γιάκομπσαγκεν σε συνέντευξή του στην DW. «Πάντα θεωρούσα πως η επιτυχία του οφείλεται στην ποιότητα της μουσικής του, και όσο περισσότερο ασχολήθηκα μαζί της, τόσο περισσότερο συνειδητοποίησα πως πράγματι είναι εκείνη που τον κάνει ξεχωριστό, και όχι το κακό γούστο του κοινού, όπως υποστήριζαν για καιρό οι επικριτές του».

Τρία βασικά χαρακτηριστικά του Πουτσίνι εξηγούν την τεράστια επιτυχία του. Πρώτον, ο συνθέτης ήταν ακραίος τελειομανής, δάσκαλος «της έντασης και του μέτρου», όπως σημειώνει ο Γιάκομπσαγκεν. Ή, όπως είχε πει κάποτε και ο ίδιος: «Ένας καλός μουσικός πρέπει να τα ξέρει όλα, αλλά να μη δίνει τα πάντα». Η τεχνική ακρίβεια που χαρακτηρίζει τις παρτιτούρες του αποτελεί αντικείμενο θαυμασμού ακόμη από μαέστρους, τραγουδιστές και μουσικούς ορχήστρας.

Δεύτερον, ο Ιταλός είχε ανεπτυγμένη θεατρική αντίληψη: «Ο Πουτσίνι είναι, μαζί με τον Ουίλιαμ Σαίξπηρ, τον Τζουζέπε Βέρντικαι τον Χένρικ Ίψεν, ένας από τους πιο πολυπαιγμένους συγγραφείς τραγωδιών στον κόσμο», επισημαίνει ο βιογράφος του.

Τρίτον, η μουσική του Πουτσίνι έχει μια μοναδική ικανότητα να αγγίζει τους ακροατές άμεσα και βαθιά. Όπως παρατηρεί ο μουσικολόγος Γιούλιαν Μπούντεν, «κανένας συνθέτης δεν επικοινωνούσε τόσο άμεσα με το κοινό του όσο ο Πουτσίνι».

Πουτσίνι και γυναίκες: Ένα δράμα από μόνο του

Εύθραυστες, αλλά δυνατές και αποφασισμένες – έτσι είναι οι διάσημες ηρωίδες του Πουτσίνι: η Τσο-Τσο-Σαν (Madama Butterfly), η Τόσκα (Tosca), η Μιμί (La Bohème). Κάποιος που καταφέρνει να δημιουργήσει τόσο συγκινητικούς γυναικείους χαρακτήρες, αντιπαραθέτοντάς τους με κάποιους από τους σκληρότερους άντρες, θα μπορούσε να χαρακτηριστεί σίγουρα βαθύς γνώστης της γυναικείας φύσης.

Ωστόσο, ο Πουτσίνι ήταν και γόης. «Ήταν σίγουρα ένας ελκυστικός άντρας», παρατηρεί ο Άρνολντ Γιάκομπσαγκεν. Αρκούν λίγες φωτογραφίες του Πουτσίνι για να συμφωνήσει κανείς με αυτό: κομψός, με αριστοκρατική εμφάνιση και πάντοτε καλοντυμένος. Το ιδιοφυές ταλέντο της όπερας, με έντονο σεξαπίλ, ζούσε μια έντονη ερωτική ζωή με… πολλές εναλλαγές και συχνά αδιαφορώντας για τη γνώμη των άλλων.

Για να ολοκληρωθεί η εικόνα: ο Πουτσίνι ήταν φανατικός κυνηγός και λάτρης της τεχνολογίας. Επιδιδόταν στις ασχολίες του, οι οποίες συμπεριλάμβαναν τις αγορές αυτοκινήτων, ταχύπλοων και άλλων «θαυμάτων της προόδου», όπως για παράδειγμα ένα σύστημα άρδευσης για τον κήπο της βίλας του στο Τόρρε ντελ Λάγκο.

Επιμέλεια: Χρύσα Βαχτσεβάνου