Το φετινό 23ο Φεστιβάλ Τουρκικού Κινηματογράφου της Νυρεμβέργης ξεκινά με ένα κακό νέο. Ξαφνικά η Τουρκία αποφάσισε να διακόψει τη χρηματική συμβολή της για τη διοργάνωσή του, κάτι που έκανε επί σειρά ετών. Στο παρελθόν η Τουρκία στήριζε το φεστιβάλ αυτό χρηματοδοτώντας το με 50.000 έως 60.000 ευρώ. Ωστόσο οι διοργανωτές δεν εξεπλάγησαν από αυτή την κίνηση της Άγκυρας, όπως δήλωσε στη DW ο διευθυντής του φεστιβάλ Αντίλ Καγιά. Η φετινή διοργάνωση κινδύνευε κατά συνέπεια να τιναχθεί στον αέρα λόγω αυτού του σημαντικού κενού στην χρηματοδότηση. Το χειρότερο σενάριο απετράπη επειδή τη χρηματοδότηση ανέλαβαν τελικά γερμανικοί φορείς όπως το γερμανικό υπ. Εξωτερικών, το Ινστιτούτο Γκαίτε, το Ινστιτούτο Ρόμπερτ Μπος και το κρατίδιο της Βαυαρίας.

Αντίλ Καγιά: Η σκέψη του Ερντογάν είναι «τοπική και εθνική»

Το τουρκικό υπ. Πολιτισμού σταμάτησε τη χρηματοδότηση «χωρίς να πει γιατί», ωστόσο σύμφωνα με τον καλλιτεχνικό διευθυντή του φεστιβάλ αυτή η απόφαση έχει να κάνει με το ότι η σκέψη του Ερντογάν είναι «τοπική και εθνική». Εδώ και καιρό άλλωστε παρατηρείται στην Τουρκία μια στροφή προς τα έσω. Αυτό ισχύει και στον τομέα του πολιτισμού. Από την άλλη πλευρά αυτό που επιδιώκει το Φεστιβάλ Τουρκικού Κινηματογράφου της Νυρεμβέργης είναι ακριβώς το αντίθετο, η εξωστρέφεια και η γερμανοτουρκική συνεργασία. 

Η απουσία χρηματοδοτικής στήριξης από την Τουρκία πρέπει να ιδωθεί στο πλαίσιο των ήδη τεταμένων διμερών σχέσεων Τουρκίας-Γερμανίας τα τελευταία χρόνια. Για τους τούρκους κινηματογραφιστές γίνεται επίσης ολοένα δυσκολότερο να εκφραστούν ελεύθερα στη χώρα τους. «Για αυτόν ακριβώς τον λόγο χρειαζόμαστε τέτοια φεστιβάλ, για να μπορούμε να αναπνεύσουμε», αναφέρει ο Καγιά. Συνολικά στο φετινό φεστιβάλ παρουσιάζονται 43 ταινίες. Όπως σημειώνει ο Φρανκ Μπέχερ που συμμετέχει στην επιτροπή του φεστιβάλ, οι περισσότερες ταινίες, ακόμη κι αν δεν είναι με την πρώτη ματιά πολιτικές, έχουν αναπόφευκτα πολιτικές προεκτάσεις.

Οι Τούρκοι κινηματογραφιστές είναι πια πιο προσεκτικοί

Όπως παρατηρούν πάντως οι διοργανωτές, τα τελευταία χρόνια πολλοί τούρκοι σκηνοθέτες εμφανίζονται πιο προσεκτικοί ως προς το πώς θίγουν πολιτικά και κοινωνικά θέματα που αφορούν την Τουρκία. Εντούτοις στόχος του φεστιβάλ παραμένει η στήριξη της ελεύθερης καλλιτεχνικής έκφρασης, της ελευθερίας της γνώμης καθώς και η προώθηση των δημοκρατικών ιδεών. Όλα αυτά προσελκύουν στο φεστιβάλ πολλούς τούρκους καλλιτέχνες, όπως σημειώνει ο Φρανκ Μπέχερ, για τους οποίους οι ελευθερίες αυτές δεν είναι δεδομένες.

Στο φεστιβάλ της Νυρεμβέργης προβάλλονται παραδοσιακά ταινίες όχι μόνο τούρκων αλλά και γερμανών κινηματογραφιστών, που έχουν να κάνουν με την Τουρκία, τις γερμανοτουρκικές σχέσεις αλλά και γενικότερα με θέματα πολιτικού και κοινωνικού προβληματισμού. Στο διαγωνιστικό μέρος φέτος συμμετέχουν δέκα ταινίες, ενώ ξεχωρίζει η ταινία του γερμανού σκηνοθέτη Κρίστιαν Πέτσολντ «Transit», που προβλήθηκε και στην πρόσφατη Berlinale. Πρόκειται για μια ταινία με θέμα τη μετανάστευση και έχει στοιχεία ιστορικού ντοκιμαντέρ. Εντύπωση προκαλεί επίσης η ταινία «Το παιδί από την Τουρκία» του Ουμούτ Νταό, που θέτει στο επίκεντρο μια τουρκικής καταγωγής οικογένεια που ζει στη Γερμανία.

Στο φετινό φεστιβάλ δίνεται επίσης έμφαση σε ταινίες μικρού μήκους. Μια από αυτές είναι το κουρδικό φιλμ «Η δύσκολη απόφαση» του Εντέρ Εζκαχραμάν. Παραδοσιακά προβάλλονται επίσης ντοκιμαντέρ, όπως για παράδειγμα τα ντοκιμαντέρ για τον τούρκο συγγραφέα Γιασάρ Κεμάλ αλλά και τον σκηνοθέτη Γιλμάζ Γκιουνέι. Το Φεστιβάλ Τουρκικού Κινηματογράφου θα διαρκέσει μέχρι τις 18 Μαρτίου. Μια διαφορετική ματιά στην Τουρκία του σήμερα σε μια ιδιαίτερα ευαίσθητη χρονική συγκυρία για τις γερμανοτουρκικές σχέσεις.

Γιόαχιμ Κούρτεν/ Δήμητρα Κυρανούδη