Παρασκευή, 15 Ιουλίου 2016. Οι άνθρωποι στην Τουρκία έκαναν τις βραδινές τους βόλτες στις πόλεις, άλλοι είχαν μείνει στο σπίτι. Κατά τις δέκα το βράδυ όλοι άρχισαν να αντιλαμβάνονται ότι κάτι δεν πάει καλά. Το αργότερο όταν ελικόπτερα και μαχητικά αεροσκάφη άρχισαν να πετούν χαμηλά πάνω από την Κωνσταντινούπολη και την Άγκυρα. Στρατιώτες έκλεισαν τη γέφυρα του Βοσπόρου με φορτηγά και τεθωρακισμένα. Άλλη μια φορά οι ένοπλες δυνάμεις επιχειρούσαν να καταλάβουν την εξουσία στην Τουρκία. Στην Άγκυρα μαχητικά επιτέθηκαν στο κοινοβούλιο και το προεδρικό μέγαρο.

Ο πρόεδρος Ερντογάν βρισκόταν στον τόπο διακοπών του, στη Μαρμαρίδα. Με βίντεο μέσω του κινητού του κάλεσε από την τουρκική τηλεόραση τους πολίτες να αναλάβουν δράση: «Καλώ τον λαό μας να πάει στους δημόσιους χώρους και στα αεροδρόμια και να αντιταχθεί σε αυτή τη μικρή ομάδα πραξικοπηματιών», είχε δηλώσει.

Ο λαός ανταποκρίθηκε στο κάλεσμα του προέδρου

Χιλιάδες πολίτες ανταποκρίθηκαν στην προεδρική παραίνεση. Ακολούθησαν φρικτές σκηνές με ελεύθερους σκοπευτές να πυροβολούν πολίτες. Σε μια πολυσύχναστη γειτονιά της Άγκυρας τεθωρακισμένα συνέθλιψαν ακινητοποιημένα στον δρόμο αυτοκίνητα – μαζί με τους επιβαίνοντες. Ωστόσο, μέχρι τις πρώτες πρωινές ώρες οι πραξικοπηματίες είχαν ηττηθεί. Εκείνη τη νύχτα σκοτώθηκαν 249 πολίτες και αστυνομικοί. Ο αριθμός των νεκρών πραξικοπηματιών δεν ανακοινώθηκε ποτέ επίσημα.

Η τουρκική ηγεσία έσπευσε να επιρρίψει τις ευθύνες στο κίνημα του αυτοεξόριστου στις ΗΠΑ ιεροκήρυκα Φετουλάχ Γκιουλέν. Ένα κίνημα με το οποίο είχε συνεργαστεί στενά επί σειρά ετών το κυβερνών κόμμα AKP του Ερντογάν, επισημαίνει ο βουλευτής του αντιπολιτευόμενου Λαϊκού Ρεπουμπλικανικού Κόμματος (CHP) Σεζγκίν Τανρίκουλου. «Είχαν δημιουργήσει έναν κρυφό συνασπισμό. Το AKP φέρει μεγάλη ευθύνη για ό,τι συνέβη. Τώρα ισχυρίζεται ότι εξαπατήθηκε. Μπορεί όμως κάποιος στο κράτος να εξαπατάται τόσο συχνά;», διερωτάται με νόημα ο τούρκος βουλευτής.

Τις εβδομάδες που ακολούθησαν σε πολλές μεγάλες πόλεις γιορταζόταν η νίκη του λαού κατά των πραξικοπηματιών. Παράλληλα όμως ξεκίνησαν πρωτοφανείς εκκαθαρίσεις από τον πρόεδρο Ερντογάν. Μέχρι σήμερα περίπου 160.000 κρατικοί λειτουργοί και υπάλληλοι τέθηκαν σε διαθεσιμότητα ή απολύθηκαν. Όχι μόνο στρατιωτικοί ή αστυνομικοί, αλλά και εκπαιδευτικοί, καθηγητές πανεπιστημίων, δικαστές, εισαγγελείς και πολιτικοί της αντιπολίτευσης. 50.000 άνθρωποι συνελήφθησαν, 180 μέσα ενημέρωσης αναγκάστηκαν να κλείσουν και περίπου 150 δημοσιογράφοι βρίσκονται στη φυλακή.

Ελεγχόμενο πραξικόπημα;

Σήμερα, έναν χρόνο αργότερα, πολλά ερωτήματα παραμένουν αναπάντητα. Όντως αιφνιδίασε το πραξικόπημα την τουρκική κυβέρνηση; Γιατί δεν ελήφθησαν αμέσως σοβαρά υπόψη πληροφορίες των μυστικών υπηρεσιών το απόγευμα της 15ης Ιουλίου και για ποιο λόγο ξεκίνησε η απόπειρα πραξικοπήματος το βράδυ με τους δρόμους των πόλεων να είναι γεμάτοι ζωή; Μία εξεταστική επιτροπή επρόκειτο να δώσει απαντήσεις, ωστόσο αυτό δεν συνέβη. Η κυβερνητική πλειοψηφία απέτρεψε τις καταθέσεις σημαντικών μαρτύρων, καταγγέλλει ο ναύαρχος εν αποστρατεία Τουρκέρ Ερτούρκ. «Η τουρκική ηγεσία το είχε αντιληφθεί νωρίτερα. Εξανάγκασε τους πραξικοπηματίες να επιτεθούν πρόωρα και άφησε πράγματα να εξελιχθούν ελεγχόμενα. Γιατί; Ώστε να μπορέσει μετά να κάνει αυτό που σκόπευε», υπογραμμίζει.

Ο Ερτούρκ κάνει λόγο για ελεγχόμενο πραξικόπημα. Μετά την κατάπνιξή του ο Ταγίπ Ερντογάν συγκέντρωσε στα χέρια του περισσότερες εξουσίες από ποτέ.

Κρίστιαν Μπουρκεράιτ (ARD) / Άρης Καλτιριμτζής