Πως κυλούν οι πωλήσεις βιβλίων σε συνθήκες πανδημίας; Πόσο μπορεί να βοηθήσει ένα καλό μάρκετινγκ; Ο κύκλος σεμιναρίων και συζητήσεων “Let’s talk!”, που διοργανώθηκε από το Ελληνικό Ίδρυμα Πολιτισμού, το Ινστιτούτο Γκαίτε, το μεταφραστικό πρόγραμμα Litrix.de και την Έκθεση Βιβλίου της Φρανκφούρτης, επιχείρησε να δώσει απαντήσεις στο πλαίσιο της φετινής ψηφιακής Διεθνούς Έκθεσης Βιβλίου.

Σημεία ελπίδας  για τους βιβλιοπώλες

«Αναγκαστήκαμε να αλλάξουμε τον τρόπο δουλειάς μας στο πρώτο lockdown λόγω της αύξησης των online παραγγελιών. Λόγω του φόρτου εργασίας των εταιρειών μεταφορών αναλάβαμε την πώληση με ίδιες δυνάμεις. Με αυτοκίνητο, ποδήλατο, με τα πόδια..», λέει μιλώντας στη Deutsche Welle η Κάτριν Σμιτ, ιδιοκτήτρια του βιβλιοπωλείου LeseZeichen στο Γκέρμερινγκ της Βαυαρίας. Η ίδια προσάρμοσε τη διαδικτυακή παρουσία του βιβλιοπωλείου της με περισσότερες βιβλιοπροτάσεις  με αποτέλεσμα την προσέλκυση νέων αναγνωστών. «Είχαμε παραγγελίες σε βιβλία που δεν είχαμε, κάτι που διαφέρει από το φυσικό βιβλιοπωλείο, όπου ο πελάτης αγοράζει συνήθως ό,τι υπάρχει», αναφέρει χαρακτηριστικά.

Στη Γερμανία για την αντιμετώπιση των οικονομικών συνεπειών της πανδημίας υπήρξε μια κρατική ενίσχυση στους βιβλιοπώλες  ύψους 8.000 ευρώ, αποκλειστικά για αγορά εμπορεύματος, και υπήρξε επιπρόσθετα η δυνατότητα συμμετοχής σε χρηματοδοτικά προγράμματα για δημιουργία eshop και παροχή εξοπλισμού. Τα βιβλιοπωλεία στη Γερμανία παρά την αύξηση των κρουσμάτων παραμένουν ακόμα ανοιχτά. «Μέχρι στιγμής πήγαμε καλά. Προσεύχομαι να μείνουμε ανοιχτοί, μη γίνουμε Αυστρία. Τι θα γίνει τα Χριστούγεννα όπου η κίνηση είναι περισσότερη;», αγωνιά η κ. Σμιτ.

«Παρ’ όλο που υπάρχουν εναλλακτικές λύσεις, τίποτα δεν υποκαθιστά την προσωπική επαφή με τον αναγνώστη», αναφέρει χαρακτηριστικά ο Eυριπίδης Κωνσταντινίδης, βιβλιοπώλης στη Θεσσαλονίκη.  Με το ξέσπασμα της πανδημίας παρατήρησε μία τάση επιστροφής των ανθρώπων προς το βιβλίο. «Ο περισσότερος ελεύθερος χρόνος,  η αναζήτηση ενός τρόπου να νιώσει κάποιος καλύτερα έφερε πάλι τον κόσμο στο βιβλίο. Υπάρχει μια στροφή στη λογοτεχνία προβληματισμού, αλλά και νέοι αναγνώστες»,  λέει ο κ. Κωνσταντινίδης προσθέτοντας: «Οι νέες πρακτικές με τα e-shops ήρθαν για να μείνουν, αλλά η φυσική παρουσία στο βιβλιοπωλείο θα κρατήσει την ισορροπία».

Ο ρόλος του διαδικτυακού μάρκετινγκ

Η χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης αλλά και του βίντεο μάρκετινγκ αξιοποιείται ευρύτατα στο χώρο του βιβλίου τα τελευταία χρόνια δημιουργώντας ένα εξαιρετικά υποστηρικτικό πλαίσιο. «Χωρίς πολλά χρήματα αλλά με δημιουργικότητα και κατάλληλο περιεχόμενο μπορεί  ο κάθε βιβλιοπώλης ή εκδότης να έχει πολύ καλό αποτέλεσμα με τη χρήση του διαδικτυακού μάρκετινγκ, το οποίο μπορεί ανά πάσα στιγμή να μετρήσει», επισημαίνει ο Μάρκο Φερχούλσντονκ, διευθυντής ψηφιακού μάρκετινγκ στις εκδόσεις KiWi. Αυτό δεν αποκλείει και τον παραδοσιακό τρόπο μάρκετινγκ, με το online να αυξάνεται και ο διαμοιρασμός τους να εξαρτάται από τα χαρακτηριστικά του εκάστοτε κοινού. Πόσο κρατάει μία τέτοια προσπάθεια για ένα βιβλίο; «Οι καμπάνιες είναι προτιμότερο να ξεκινούν λίγο πριν την έκδοση ενός βιβλίου στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Έπειτα η διαφήμιση κρατά γύρω στις τέσσερις εβδομάδες. Πολλές φορές γίνεται ένα δεύτερο κύμα προώθησης σε μεταγενέστερο στάδιο όπως τώρα τα Χριστούγεννα», αναφέρει ο κ. Φερχούλσντονκ.

Η διαφορά από το παραδοσιακό μάρκετινγκ είναι η απευθείας και συνεχής επικοινωνία με τους αναγνώστες και η δημιουργία δυναμικών κοινοτήτων. «Στην Ελλάδα αξιοποιούνται ιδιαίτερα τα κοινωνικά δίκτυα αλλά υπάρχει ανάγκη για πιο καλές ιστοσελίδες», λέει ο Μιχάλης Καλαμαράς, σύμβουλος ψηφιακών εκδόσεων. Με την πανδημία υπήρξε αποφασιστική στροφή στο ηλεκτρονικό εμπόριο και μία μικρή επανάκαμψη των ηλεκτρονικών βιβλίων. Τα ακουστικά βιβλία υπολείπονται ακόμα στην Ελλάδα σε αντίθεση με τη Γερμανία όπου υπάρχει μακρά παράδοση.  «Με το online μάρκετινγκ διευρύνονται τόσο οι ηλικίες όσο και τα είδη των αναγνωστών. Το βιβλίο πλέον  θα είναι συνεχώς παρόν στις οθόνες μας», τονίζει ο κ. Καλαμαράς.

Η φετινή Διεθνής Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης, η οποία εγκαινιάστηκε επισήμως την Πέμπτη και ολοκληρώνεται στις 29 Νοεμβρίου διεξάγεται ψηφιακά.  Όπως τονίζει η κ. Νόπη Χατζηγεωργίου από το Ελληνικό Ίδρυμα Πολιτισμού: «Έχουμε την ευκαιρία να μάθουμε καινούρια εργαλεία και να τα αξιοποιήσουμε και στο μέλλον». Η ίδια πιστεύει πως στο τέλος αυτό που μετράει είναι η ιστορία, η έμπνευση και το περιεχόμενο. «Τα υπόλοιπα είναι το μέσο. Πάντα θα βρίσκει τρόπους να επιβιώνει το βιβλίο», αναφέρει χαρακτηριστικά.

Διογένης Δημητρακόπουλος