Με αφορμή την πρόσφατη «παραίνεση» του νέου αμερικανού πρεσβευτή στο Βερολίνο, Ρίτσαρντ Γκρανέλ, ο οποίος κάλεσε μέσω twitter τις γερμανικές επιχειρήσεις να σταματήσουν τις συναλλαγές με το Ιράν, απειλώντας με αντίμετρα, ο Χάγιε καλείται να απαντήσει στη Γερμανική Ραδιοφωνία (DLF) σε ένα ερώτημα που θέτουν πολλοί: πώς μπορείς να συνεννοηθείς με τον αμερικανό πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ; «Δεν γνωρίζω ποια γλώσσα αντιλαμβάνεται ο ίδιος καλύτερα» παραδέχεται ο γερμανός αναλυτής. «Δίνει όμως την εντύπωση, μέσω του πρεσβευτή του, ότι αισθάνεται κάτι σαν ανώτατος διοικητής του δυτικού κόσμου και εμείς οφείλουμε να τον ακολουθήσουμε. Αν πάρουμε στα σοβαρά τον νέο πρεσβευτή Ρίτσαρντ Γκρενέλ, αυτό που λέει είναι ότι οι Γερμανοί πρέπει να σταματήσουν τις συναλλαγές με το Ιράν, διαφορετικά θα τους τιμωρήσουμε στις εμπορικές σχέσεις τους με τις ΗΠΑ».

Στο Βερολίνο η απαιτητική στάση του νέου πρεσβευτή προκάλεσε αίσθηση. Δεν θα έπρεπε να κληθεί ο αμερικανός διπλωμάτης για εξηγήσεις στο γερμανικό υπουργείο Εξωτερικών; ρωτάει ο δημοσιογράφος της Γερμανικής Ραδιοφωνίας. «Κανονικά θα έπρεπε» λέει ο Ούβε Κάρστεν Χάγιε. «Αλλά τι θα κέρδιζε κανείς από αυτό; Αντιλαμβάνομαι την εγκράτεια της ομοσπονδιακής κυβέρνησης, γιατί μία τέτοια ενέργεια δεν θα άλλαζε τίποτα επί της ουσίας. Αυτό που ενδιαφέρει τους Ευρωπαίους, αν αναλογιστούμε μάλιστα και τον ρόλο του Ισραήλ, είναι να αποτραπεί ανταγωνισμός πυρηνικών εξοπλισμών στη Μέση Ανατολή. Είμαι σίγουρος ότι ευσταθούν οι πληροφορίες που λένε ότι το Ισραήλ έχει τη βόμβα, δεν χρειάζεται να την αποκτήσει και το Ιράν, γιατί μετά θα αφυπνιστεί ο αραβικός εθνικισμός, οπότε και άλλες χώρες της περιοχής θα θελήσουν να την αποκτήσουν».

Αγωγές αποζημιώσεων κατά ΗΠΑ;

Ο Ούβε Κάρστεν Χάγιε είναι γνωστός στον χώρο της σοσιαλδημοκρατίας. Ήταν εκπρόσωπος του τελευταίου σοσιαλδημοκράτη καγκελάριου Γκέρχαρντ Σρέντερ, αλλά και λογογράφος του Βίλυ Μπραντ, ενώ παλαιότερα είχε διατελέσει πρόξενος της Γερμανίας στη Νέα Υόρκη. Χαρακτηρίζει «καθαρό εθνικισμό» το δόγμα America First του Ντοναλντ Τραμπ, ενώ υποστηρίζει ότι η γνωστή σε όλους μας γεωπολιτική έννοια της «Δύσης» που παραδοσιακά περιλαμβάνει την Αμερική και τους συμμάχους της, έχει εκλείψει. «Δεν υπάρχει πλέον αυτή η έννοια» λέει ο γερμανός αναλυτής. «Πρέπει να συνειδητοποιήσουμε, νομίζω, ότι η Αμερική δεν θέλει να τηρήσει τις διεθνείς υποχρεώσεις της, παρά μόνον εάν η ίδια αντλεί πλεονεκτήματα από αυτές. Πρόκειται για μία συμπεριφορά που διαταράσσει την ειρήνη, για να μην πούμε ότι κηρύσσει τον πόλεμο».

Το ζήτημα της αμερικανικής αντιπαράθεσης με το Ιράν και οι απειλές περί κυρώσεων σε όσους συναχίζουν να συναλάσσονται με την Τεχεράνη, δεν αφορά μόνο τη Γερμανία, αλλά και τη Γαλλία, καθώς και πολλά άλλα κράτη-μέλη της ΕΕ. Μόλις χθες ο Γάλλος υπουργος Οικονομικών Μπρούνο Λεμέρ προειδοποίησε ότι θα ζητηθούν αποζημιώσεις από τις ΗΠΑ σε περίπτωση επιβολής κυρώσεων για συναλλαγές με το Ιράν. Όλα αυτά μετά τη μονομερή αποχώρηση των Αμερικανών από τη συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα της Τεχεράνης. Ωστόσο οι Ευρωπαίοι κάνουν ό,τι μπορούν για να διασωθεί η συμφωνία, με κάποια μορφή. Σχετικές επαφές θα έχει ο γερμανός υπουργός Εξωτερικών Χάικο Μάας στο Μπουένος Άιρες, στη διάρκεια συνόδου για το G20, στην οποία όμως δεν θέλησε να συμμετάσχει ο αμερικανός ομόλονός του Μάικ Πομπέο. Όμως ο Χάας θα επισκεφθεί την Ουάσιγκτον μετά το G20 για διμερή συνάντηση με τον Πομπέο και επαφές με το Κογκρέσσο.

Κίνα και Ρωσία αντί ΗΠΑ;

Προκειμένου να διασωθεί η συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα της Τεχεράνης δεν αρκεί η πολιτική στήριξη της Ευρώπης. Θα πρέπει και άλλες χώρες με ειδικό βάρος, όπως η Ρωσία και η Κίνα, να στηρίξουν ενεργά και ενδεχομένως οικονομικά την ευρωπαϊκή διαμεσολαβητική προσπάθεια. Σημαίνει αυτό ότι η Ρωσία και η Κίνα ή ακόμη και το Ιράν έχουν γίνει πλέον πιο αξιόπιστοι εταίροι από ότι οι ΗΠΑ; «Χωρίς αμφιβολία» λέει ο Ούβε Κάρστεν Χάγιε. «Το Ιράν λέει ότι αν εσείς οι Ευρωπαίοι, μαζί με την Κίνα και τη Ρωσία, είστε σε θέση να αντισταθμίσετε αυτό που συνεπάγεται η αποχώρηση των Αμερικανών, τότε εμείς θα συνεχίσουμε να τηρούμε τη συμφωνία. Έχουμε λοιπόν μπροστά μας δύο μήνες για να αναζητήσουμε λύση με Ρωσία και Κίνα. Την περασμένη Παρασκευή η καγκελάριος μιλούσε με τον Πούτιν για μίαμιση ώρα, ακριβώς για να διερευνήσει μία τέτοια λύση, καθώς και τις προοπτικές ειρήνευσης στη Συρία. Όλα αυτά είναι μία δύσκολη, αλλά απαραίτητη άσκηση διπλωματικής ισορροπίας. Νομίζω ότι σήμερα η Μόσχα έχει πιο νηφάλια ματιά στη διεθνή πολιτική από την Ουάσιγκτον...»

Μάνφρεντ Γκέτσκε (DLF)/ Γιάννης Παπαδημητρίου