Ο Μιχαήλ Χοντορκόφσκι, πρώην Ρώσος ολιγάρχης, ζει τα τελευταία χρόνια εξόριστος στην Ελβετία, έχοντας εξελιχθεί σε σφοδρό πολέμιο του προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν.Σε συνέντευξή του προς τη DW σχολιάζει την υπόθεση Ναβάλνι, του Ρώσου ακτιβιστή, επίσης πολέμιου του Κρεμλίνου, ο οποίος δηλητηριάστηκε με νευροτοξική ουσία και στη συνέχεια φυλακίστηκε. «Ευτυχώς δεν κατέληξε σε θλιβερό γεγονός. Σήμερα είναι στη φυλακή αλλά είναι ζωντανός. Ωστόσο η επίθεση εναντίον του με δηλητήριο ήταν ακόμη ένα βήμα παρέκκλισης από ένα κανονικό κράτος σε έναν παράδεισο εγκληματιών, όπου όχι μόνο οι αντίπαλοι επικρίνονται, αλλά οδηγούνται στη φυλακή και τελικά μπορούν να σκοτωθούν», αναφέρει χαρακτηριστικά.

Ο Χοντορκόφσκι θεωρεί ότι το καθεστώς Πούτιν στην ουσία «δεν έχει καμία ιδεολογία» και ότι «έχει σημείο αναφοράς το χρήμα και καμία μεγάλη ιδέα». Μάλιστα δεν διστάζει να χρησιμοποιήσει σκληρή γλώσσα, δηλώνοντας: «Δεν υπάρχει ενδιαφέρον για μια ένδοξη Ρωσία. Το ενδιαφέρον αφορά στην απόκτηση γιοτ, δωμάτια γεμάτα γούνες, παλάτια κλπ. Αυτό θέλει πραγματικά. Η ιδέα μιας ένδοξης Ρωσίας δεν είναι παρά ένα φύλλο συκής».

«Η Κριμαία χάρισε στον Πούτιν πέντε με έξι χρόνια ασφάλειας»

Ένα από τα σύνθετα θέματα της διεθνούς πολιτικής παραμένει η προσάρτηση (ή προσχώρηση υπό άλλη ανάγνωση) της Κριμαίας στη Ρωσία. Όπως επισημαίνει ο Χοντορκόφσκι «η Κριμαία αύξησε την εμπιστοσύνη του ρωσικού λαού στο πρόσωπο του Πούτιν. Πριν από αυτό το γεγονός η δημοτικότητά του είχε πέσει στο 30%. Με τη βοήθεια της Κριμαίας ο Πούτιν εξασφάλισε πέντε με έξι χρόνια προσωπικής ασφάλειας. Δεν επρόκειτο για μια στρατηγική απόφαση αποκατάστασης της ρωσικής αυτοκρατορίας. Αν ήταν μια στρατηγική απόφαση - και ζητώ συγγνώμη γι αυτό - υπό την παρούσα κατάσταση η Ουκρανία θα είχε ήδη προσαρτηθεί στη Ρωσία».

Όμως τι συμβαίνει την ίδια ώρα με τη στάση της Δύσης έναντι στη Μόσχα; Θα πρέπει οι δυτικοί ηγέτες να βρίσκονται σε διάλογο με τον Πούτιν; «Δύσκολη ερώτηση» απαντά ο Χοντορκόσφκι. «Το καθεστώς Πούτιν αποτελεί κίνδυνο και για τις δυτικές χώρες. Δεν έχουν την πολυτέλεια να μην συνομιλούν με τον Πούτιν. Πρέπει όμως κάποια πράγματα να είναι ξεκάθαρα: το καθεστώς Πούτιν ενισχύεται με τον διάλογο». Ο εξόριστος Ρώσος μεγιστάνας θεωρεί ότι οι συνατήσεις με την Γερμανίδα καγκελάριο Μέρκελή τον Αμερικανό πρόεδρο Τζο Μπάιντεν του προσδίδουν νομιμοποίηση.«Αυτό δεν το κάνουν ούτε οι εκλογές, ούτε οι εσωτερικές οικονομικές επιτυχίες, ούτε η ρωσική κυβέρνηση», αναφέρει ο Χοντορκόφσκι.

Τι μέλλει γενέσθαι μετά το 2024;

Στη Ρωσία οι επόμενες προεδρικές εκλογές αναμένονται το 2024. Ο Χοντορκόφσκι δεν βλέπει ωστόσο αλλαγή στη σκυτάλη της εξουσίας παρά μόνο «από τον Πούτιν στον Πούτιν», όπως λέει. Ο ίδιος βλέπει ήδη ένα πρόβλημα. Όσοι κρατικοί υπάλληλοι είναι τώρα γύρω στα 60 θα συνταξιοδοτηθούν επί Πούτιν, που σημαίνει ότι ο Ρώσος πρόεδρος μπορεί να ποντάρει στη δεδηλωμένη πίστη τους προς αυτόν. Ωστόσο, σύμφωνα με τον Πούτιν, δεν μπορεί να αναμένεται το ίδιο από τους σημερινούς σαραντάρηδες, οι οποίοι σίγουρα θα ολοκληρώσουν τη θητεία τους υπό άλλον πρόεδρο. «Γι αυτούς ξεκινά έτσι η αναζήτηση εναλλακτικών. Κι εδώ έγκειται η κρίση της ‘διπλής’ εμπιστοσύνης (μεταξύ των γηραιότερων και νεότερων κρατικών υπαλλήλων): ο διχασμός της πολιτικής ελίτ.Εικάζω ότι το 2024 θα είναι η απαρχή μιας εξαιρετικά δύσκολης περιόδου για τον Πούτιν.»

Ο Μιχαήλ Χοντορκόφσκι είναι επιχειρηματίας, πρώην επικεφαλής της εταιρείας πετρελαίου YUKOS και  πλουσιότερος άνθρωπος στη Ρωσία. Μετά από δέκα χρόνια φυλάκισης, ζει στο εξωτερικό ως επικριτής του Ρώσου προέδρου. Το 2021 ορισμένοι φίλα προσκείμενοι οργανισμοί στο Κρεμλίνο τον χαρακτήρισαν «ανεπιθύμητο» στη Ρωσία.

 Κόνσταντιν Έγκερτ

Επιμέλεια: Δήμητρα Κυρανούδη