Στη Γερμανία όλες οι πόρτες ανοίγουν αρκεί να είσαι εργατικός και πρόθυμος. Ακούγεται πολύ καλό αλλά δυστυχώς δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα. Σε αυτά θα έπρεπε να προστεθεί και το…  «αρκεί να έχεις και την κατάλληλη καταγωγή». Συχνά αποδεικνύεται στην πράξη ότι δεν αρκεί το ταλέντο και η αφοσίωση. Αν θέλεις να ανέλθεις στα διευθυντικά επίπεδα θα πρέπει να κατανοείς τους κρυμμένους κώδικες της «ελίτ», να συμπεριφέρεσαι και να ντύνεσαι κατάλληλα, να έχεις τα «σωστά» χόμπι και να μιλάς τη «σωστή» γλώσσα. Με άλλα λόγια το κοινωνικό υπόβαθρο καθορίζει σε μεγάλο βαθμό τις ευκαιρίες στον πανεπιστημιακό και εργασιακό χώρο αλλά και τον βαθμό στον οποίο κάποιος θα βιώσει διακρίσεις.

Οι διακρίσεις ξεκινούν από νωρίς στη Γερμανία. «Παιδιά οικογενειών με πανεπιστημιακό υπόβαθρο θα πάνε σε ποσοστό άνω του 80% στο γυμνάσιο. Παιδιά οικογενειών με χαμηλότερο εκπαιδευτικό επίπεδο, σε μικρότερο ποσοστό» αναφέρει η Κωνσταντίνα Βασιλείου-Εντς, δημοσιογράφος και ιδρυτικό μέλος της συμβουλευτικής Diversity Kartell, που ζητά περισσότερη διαφορετικότητα στα ΜΜΕ.

Τι αποτελεί το κοινωνικό υπόβαθρο;

Εκτός από το εκπαιδευτικό επίπεδο και η εργασία, άρα και το οικονομικό επίπεδο των γονέων, καθορίζουν επίσης το κοινωνικό υπόβαθρο. Η σχολική επιτυχία και οι διακρίσεις σε βάρος μαθητών φαίνεται ακόμη ότι επηρεάζονται και από το μεταναστευτικό υπόβαθρο, εκτιμά η Βασιλείου-Εντς. 

Πολλές φορές συμβαίνει επίσης νεαρά άτομα να μην μπορούν να λάβουν οικονομική στήριξη από τους γονείς τους, όταν τη χρειάζονται, ενώ συχνά αναγκάζονται τα ίδια να βοηθήσουν οικονομικά τους γονείς τους. Αυτό σημαίνει για παράδειγμα ότι δεν μπορούν να κάνουν εύκολα μια άμισθη πρακτική άσκηση. Αντίθετα νέοι άνθρωποι από πιο προνομιούχα οικογενειακά περιβάλλοντα συνήθως έχουν καλύτερες ευκαιρίες δικτύωσης για μια καλή πρακτική άσκηση.

Άνεργοι γονείς, παιδιά χωρίς αυτοπεποίθηση

Εν ολίγοις: «Όσοι προέρχονται από φτωχές οικογένειες πρέπει να πάρουν πολύ περισσότερα ρίσκα προκειμένου να ανέλθουν κοινωνικά σε σχέση με εκείνους που γεννήθηκαν απλώς στη μεσαία τάξη ή στην ανώτατη εκπαιδευτικά κοινωνικά τάξη» αναφέρει η Βασιλείου-Εντς.

«Οι γονείς είναι άνεργοι εδώ και πάρα πολλά χρόνια, από τα μέσα της δεκαετίας του 90. Φυσικά όλο αυτό δεν τους άφησε καθόλου αυτοπεποίθηση. Αυτό επηρεάζει τα παιδιά, τα οποία επίσης αισθάνονται ίσως ότι δεν είναι σε θέση να πετύχουν τόσα πολλά», αναφέρει από την πλευρά της η Νατάλια Νεπόμνιατσα. Είναι παιδί Ουκρανών μεταναστών στη Γερμανία. Μεγάλωσε σε μια υποβαθμισμένη περιοχή της Βαυαρίας. Παρά τους καλούς βαθμούς της δεν έγινε δεκτή στο Γυμνάσιο. Παράλαυτα ολοκλήρωσε τεχνική εκπαίδευση στη Γερμανία κι έπειτα έγινε δεκτή σε μεταπτυχιακό στη Μεγάλη Βρετανία. Σήμερα εργάζεται σε γνωστή συμβουλευτική εταιρεία και έχει ιδρύει το δίκτυο Network Opportunities, το οποίο βοηθά νέους να προχωρήσουν εκπαιδευτικά και εργασιακά.

Περισσότερη κοινωνική διαφορετικότητα στις επιχειρήσεις

Οι διακρίσεις με βάση το κοινωνικό υπόβαθρο είναι λιγότερο ορατές από ό,τι άλλες διακρίσεις λόγω ηλικίας, χρώματος ή καταγωγής. Για τον λόγο αυτό είναι σημαντικό πανεπιστημιακά ιδρύματα αλλά και τα τμήματα ανθρώπινου δυναμικού να κάνουν αυτοκριτική ως προς τα κριτήρια επιλογής τους. Σύμφωνα με τη Νεπόμνιατσα αυτό ξεκινά για παράδειγμα με τις αγγελίες για εύρεση εργασίας. Το δίκτυό της προτείνει για παράδειγμα να δίνεται περισσότερη έμφαση στα ταλέντα και τις πραγματικές ικανότητες των υποψηφίων, διότι δεν είναι όλοι σε θέση να επιδείξουν πάντα εξαιρετικούς βαθμούς ή φοίτηση σε κορυφαία πανεπιστήμια.

Και τα ΜΜΕ πάντως στη Γερμανία δεν φαίνεται να προωθούν ιδιαίτερα την κοινωνική διαφορετικότητα. «Αλλά αυτό αλλάζει σε ορισμένα μέσα» παρατηρεί η Βασιλείου-Εντς. Για παράδειγμα η Ραδιοφωνία της Έσσης HR ή το δίκτυο Νοτιοδυτικής Ραδιοφωνίας SWR δεν απαιτούν πλέον απαραίτητα πτυχίο ως προϋπόθεση για πρακτική άσκηση αλλά αποδέχονται επίσης και την επαγγελματική κατάρτιση. Όσο κι αν είναι άβολο πολλές φορές για τις επιχειρήσεις, εν τέλει θα ήταν προς όφελος όλων να στηρίξουν και την κοινωνική διαφορετικότητα.

Ίνσα Βρέντε

Επιμέλεια: Δήμητρα Κυρανούδη