Με πολύ ξεκάθαρα λόγια τρεις πρώην πολωνοί πρόεδροι κρούουν τον κώδωνα κινδύνου. «Οι εκλογές στις 13 Οκτωβρίου δεν θα είναι κανονικές. Δεν θα κριθεί τίποτα λιγότερο από το εάν η Πολωνία θα γίνει κράτος δικαίου ή θα στραφεί προς την κατεύθυνση μιας αυταρχικής δικτατορίας» επισημαίνουν σε ανοιχτή επιστολή ο Λεχ Βαλέσα, ο Αλεξάντερ Κβασνιέφσκι και ο Μπρόνισλαβ Κομορόφσκι. Και οι 3 φοβούνται αρνητικές επιπτώσεις σε περίπτωση που το κυβερνών εθνολαϊκιστικό κόμμα Νόμος και Δικαιοσύνη (PiS) επαναλάβει την εκλογική επιτυχία του 2015.

Σχέδιο πέντε σημείων

Το αποτέλεσμα των αυριανών εκλογών παρατηρούν με μεγάλη προσοχή τόσο το Βερολίνο όσο και οι Βρυξέλλες διότι η πολωνική κυβέρνηση πάγωσε τις σχέσεις της με την γερμανική κυβέρνηση ζητώντας πολεμικές αποζημιώσεις, αλλά με την πολιτική της αντιτάχθηκε και στην ευρωπαϊκή πολιτική ασύλου. Η αμφιλεγόμενη μεταρρύθμιση της δικαιοσύνης ώθησε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή από την πλευρά της να προσφύγει πολλές φορές ενώπιον του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου. Βέβαια ο άνθρωπος που κινεί τα νήματα μέσα στην Πολωνία, αν και απλός βουλευτής, είναι ο Γιάροσλαβ Κατσίνσκι και είναι σίγουρος ότι το κόμμα PiS έχει τη νίκη στο τσεπάκι της. Λίγες ημέρες πριν από την εκλογική διαδικασία, ο Κατσίνκσι μαζί με τον πρωθυπουργό Ματέους Μοραβιέτσκι, σπεύδουν να ενημερώσουν τι θα κάνουν μόλις κερδίσουν τις εκλογές. Στο πλαίσιο ενός σχεδίου 5 σημείων υπόσχονται μείωση των κοινωνικών εισφορών στους μικρούς επιχειρηματίες, 13η και 14η σύνταξη, ανακούφιση των μικρομεσαίων πόλεων μέσω 100 περιμετρικών δρόμων και στήριξη των πολωνών αγροτών, όπως στη Γαλλία και τη Γερμανία.

Την τελευταία στιγμή στην κυριολεξία προστέθηκε κι άλλη μια υπόσχεση. Δεν πρόλαβε να κυκλοφορήσει η φήμη για το κακό σύστημα υγείας στη χώρα και ο Κατσίνσκι υποσχέθηκε ιατρικούς ελέγχους σε όλους τους πολίτες άνω των 40 χρόνων. «Και αυτή τη φορά θέλουμε να κλείσουμε συμβόλαιο με το λαό» τόνισε ο Μοραβιέτσκι. «Οι εκλογές σε μια δημοκρατία δεν είναι κάτι άλλο από την ανανέωση του συμβολαίου με τον λαό» υπογραμμίζει και με περισσή υπερηφάνεια συμπληρώνει ότι δεσμεύεται για αυτό, όπως και στο παρελθόν. Στον αγώνα επανεκλογής, η λέξη κλειδί για το PiS είναι τα σύμβολα. Εθνική υπερηφάνεια, ηρωισμός, παραίτηση από προκαταλήψεις προς όφελος  άλλων, αυτή τη ρητορική χρησιμοποιεί το κόμμα του Γιάροσλαβ Κατσίνσκι και φαίνεται ότι βρίσκει τον παλμό της εποχής. Τελευταίες δημοσκοπήσεις δίνουν στο κόμμα ποσοστά ανάμεσα στο 42 και 48%. Εάν επαρκούν για να καταλάβει και πάλι την απόλυτη πλειοψηφία στη βουλή των 460 εδρών, είναι ακόμη άγνωστο.

Βροχή υποσχέσεων

Η θέση της αντιπολίτευσης δεν είναι εύκολη. Ο φιλελεύθερος συντηρητικός συνασπισμός «Συμμαχία Πολιτών» (ΚΟ), που προέκυψε από το πρώην κυβερνητικό κόμμα «Πλατφόρμα Πολιτών» συγκεντρώνει ανάμεσα στο 26 και 29%. Η επικεφαλής του Μαλγκορτσάτα Κιντάβα Μπλόνσκα που τοποθετήθηκε στη θέση αυτή μόλις πέντε εβδομάδες πριν τις εκλογές, δεν κατάφερε να βελτιώσει τα ποσοστά. Μότο της προλογικής της εκστρατείας ήταν «Μαζί αντί διαφωνίες». «Μοιάζει με στρατηγό χωρίς στρατό», λέει χαρακτηριστικά ο Ρόμπερτ Μπίντρον από το κόμμα «Άνοιξη» (Wiosna), που αυτήν τη φορά συνέπτυξε αριστερή συμμαχία με τους πρώην κομμουνιστές και το αριστερό κόμμα των διανοητών «Razem». Το πρόβλημα του φιλελεύθερου στρατοπέδου είναι ότι δεν είναι ιδιαίτερα αγαπητό. Την ώρα που το PiS υπόσχονταν τον ουρανό με τα άστρα, η εμφάνιση της αντιπολίτευσης ήταν ασθενική. Στην επαρχία και ιδιαίτερα σε προπύργια του PiS στα ανατολικά της χώρας, δεν ήταν παρούσα, ούτε σε αφίσες, αλλά ούτε και σε ό,τι αφορά το περιεχόμενο της πολιτικής της. Αντ΄αυτού οι εμφανίσεις εκπροσώπων της, όπως αίφνης του πρώην προέδρου Λεχ Βαλένσα, ήταν ατυχείς. Μια ημέρα μετά το θάνατο του πατέρα του Ματέους Μαροβιέσκι, τον κατηγόρησε ως προδότη του κινήματος Αλληλεγγύη.

Τι είναι όμως εκείνο που κάνει το κυβερνών κόμμα τόσο αγαπητό; «Το κόμμα ξεπερνά τον κλασσικό διαχωρισμό σε δεξιά και αριστερά» λέει ο Γιάροσλαβ Φλις, πολιτικός επιστήμων. «Από την μια προπαγανδίζει την ενίσχυση του κοινωνικού κράτους, αλλά από την άλλη υποστηρίζει δεξιές απόψεις, όπως ότι σε θέματα ηθικής και τρόπου ζωής αποφασίζει η κοινότητα και όχι το κάθε άτομο. «Και οι δύο είναι απόψεις που εκπροσωπούν κυρίως τους φτωχούς» προσθέτει ο Φλις. «Η Πολωνία θα πρέπει να ανοιχτεί προς τη δυτική Ευρώπη σε ότι αφορά στο κράτος δικαίου» επιχειρηματολογεί ο Γιάρολσαβ Κατσίνσκι στις προεκλογικές συγκεντρώσεις. Και παραπέμπει σε μεταρρυθμίσεις του κόμματός του: καταβολή σε οικογένειες επιδόματος ανατροφής παιδιών ύψους 500 ζλότι, απαλλαγή από φόρο εισοδήματος σε πρωτοεργαζόμενους, καταβολή εφάπαξ μεριδίου  254 ευρώ σε συνταξιούχους. Αυτές είναι μόνο μερικές από τις υποσχέσεις. Όλα φαίνονται εφικτά διότι η πολωνική οικονομία αναπτύσσεται σταθερά. 

Μαγκνταλένα Γκβότζ Παλόκατ /DW/DPA

Επιμέλεια: Ειρήνη Αναστασοπούλου