Το 1933, όταν ο Αδόλφος Χίτλερ ήρθε στην εξουσία στη Γερμανία, το ραδιόφωνο ήταν περίπου ό,τι είναι σήμερα το διαδίκτυο και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.  Ήταν το κορυφαίο μέσο μαζικής επικοινωνίας. Ωστόσο, τα ραδιόφωνα ήταν ακριβά και κόστιζαν συχνά περισσότερο από έναν μέσο μηνιαίο μισθό.

Οι Ναζί είχαν αναγνωρίσει από νωρίς τις τεράστιες δυνατότητες που προσφέρει το ραδιόφωνο για να επηρεάσει τον κόσμο, τα τότε σχεδόν 70 εκατομμύρια Γερμανούς.

Λίγες μόνο εβδομάδες μετά την άνοδο του Χίτλερ στην εξουσία, ο υπουργός Προπαγάνδας Γιόζεφ Γκέμπελς ανάγκασε εταιρείες όπως την Telefunken, την Loewe και την Blaupunkt να προσφέρουν μια ενιαία, φθηνή συσκευή, το Volksempfänger, τον λεγόμενο «λαϊκό δέκτη». Το πρώτο μοντέλο ονομαζόταν Volksempfänger 301, ήταν η ημερομηνία κατάληψης της εξουσίας από τον Χίτλερ στις 30 Ιανουαρίου και κόστιζε περίπου σημερινά 400 ευρώ.

Το ραδιόφωνο της προπαγάνδας

 Παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στη Μεγάλη Γερμανική Ραδιοφωνική Έκθεση του Βερολίνου και η επιτυχία είναι τεράστια. Στις αρχές του 1932 τέσσερα εκατομμύρια νοικοκυριά είχαν ραδιόφωνο ενώ το 1943 είχαν φθάσει περίπου τα 16 εκατομμύρια.

Κύριος στόχος ήταν η προπαγάνδα. Όλοι οι διευθυντές, εκτός από έναν, αντικαταστάθηκαν από ανθρώπους του καθεστώτος. Τον Μάρτιο του 1933 ο Γκέμπελς τους έλεγε: «Δεν κρύβουμε το γεγονός ότι το ραδιόφωνο ανήκει σε εμάς, σε κανέναν άλλον. Και θα θέσουμε το ραδιόφωνο στην υπηρεσία της δικής μας ιδέας. Καμία άλλη ιδέα δεν έχει θέση εδώ».

Οι εκπομπές ξεκινούσαν με το «Χάιλ Χίτλερ». Ο ίδιος ο δικτάτορας  μιλούσε συχνά στο ραδιόφωνο και όλες οι σημαντικές ομιλίες του μεταδίδονταν ολόκληρες. Η μουσική των εμβατηρίων αντικατέστησε τη χορευτική μουσική και γενικότερα στόχος ήταν η εμψύχωση του κόσμου και η ανύψωση του ηθικού. Για παράδειγμα η μάχη του Στάλινγκραντ στις αρχές του 1943, φαινόταν ότι θα χαθεί και τότε ο Γκέμπελς ρωτούσε με στόμφο: «Θέλετε τον ολοκληρωτικό πόλεμο; Τον θέλετε, αν χρειαστεί, πιο ολοκληρωτικό και ριζοσπαστικό απ' ό,τι μπορούμε καν να φανταστούμε».

Από την αρχή ως το τέλος ένα ψέμα

Το ραδιόφωνο έπαιξε καθοριστικό ρόλο ως εργαλείο προπαγάνδας. Tην 1η Σεπτεμβρίου 1939, οι Γερμανοί έμαθαν μέσω του Volksempfänger για μια υποτιθέμενη πολωνική επίθεση, η οποία έδωσε στην ναζιστική Γερμανία την προσχηματική αφορμή για να ξεκινήσει ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος. Και όπως ο πόλεμος άρχισε με ένα ψέμα έτσι και τελείωσε. Την 1η Μαΐου 1945, ειπώθηκε ότι ο Χίτλερ έπεσε μαχόμενος για τη Γερμανία στην Καγκελαρία πολεμώντας ενάντια στον μπολσεβικισμό. Στην πραγματικότητα είχε αυτοκτονήσει.

Λίγες μέρες αργότερα, ο πόλεμος τελείωσε και μαζί του και η ναζιστική προπαγάνδα. Οι Αμερικανοί απαγόρευσαν τις γερμανικές ραδιοφωνικές εκπομπές και τα επόμενα χρόνια, οι Σύμμαχοι δημιούργησαν νέους ραδιοτηλεοπτικούς σταθμούς στη Δυτική Γερμανία με  κύριο στόχο να δημιουργηθεί ένα νέο ανεξάρτητο ραδιόφωνο ανεξάρτητο από το κράτος.

Επιμέλεια: Μαρία Ρηγούτσου