Όταν η καθηγήτρια επιχειρηματικής πληροφορικής Ντόρις Βέσελς συνδέθηκε για πρώτη φορά στο ChatGPT στις αρχές Δεκεμβρίου ένιωσε μια «μαγική στιγμή». Η ίδια ερευνά εδώ και χρόνια τις επιπτώσεις των μοντέλων γλώσσας τεχνητής νοημοσύνης (ΤΝ) στον εκπαιδευτικό τομέα. Το chatbot ChatGPT κυκλοφόρησε στις 30 Νοεμβρίου 2022 από την εταιρεία OpenAI με έδρα τη Silicon Valley, της οποίας συνιδρυτής ήταν μεταξύ άλλων και ο Έλον Μασκ.  

Οποιοσδήποτε έχει πρόσβαση στο διαδίκτυο μπορεί και να αλληλεπιδράσει ελεύθερα με το chatbot. Αρκεί να εισαγάγει κανείς ερωτήσεις ή εντολές σε ένα παράθυρο συνομιλίας, το ChatGPT απαντά (σχεδόν) σε όλα. Ένα εκατομμύριο άνθρωποι εγγράφτηκαν στην ιστοσελίδα μέσα σε πέντε ημέρες. Το Instagram χρειάστηκε περισσότερους από δύο μήνες για να το καταφέρει.

Το ChatGPT μπορεί να εξηγήσει, να προγραμματίσει αλλά και να διαφωνήσει. Η καθηγήτρια Βέσελς εκπλήσσεται όταν δίνει τις πρώτες εντολές στο μοντέλο τεχνητής νοημοσύνης. Σύμφωνα με την ίδια η μαγεία του μοντέλου είναι δύσκολο να περιγραφεί . «Πρέπει να το δοκιμάσεις και να το ζήσεις μόνος σου». Ο βρετανός καθηγητής Εκπαιδευτικής Τεχνολογίας Μάικ Σαρπλς θεωρεί πως το GPT-3, ένας πρόδρομος του ChatGPT, αποτελεί μια από τις λίγες «μεγάλες ανακαλύψεις» που έχει δει στην 40ετή καριέρα του.

Παρόλα αυτά ο ίδιος ανησυχεί για το μέλλον της εκπαίδευσης. «Το GPT εκδημοκρατίζει τη λογοκλοπή» λέει ο ίδιος. Οι μαθητές μπορούν να δίνουν στο πρόγραμμα απλά εντολές για να έχουν τέλεια γραμμένα κείμενα για αυτούς. Ένα είδος αόρατου συγγραφέα. Το μοντέλο μπορεί να χρησιμοποιηθεί για σύνταξη έως και ακαδημαϊκών κειμένων, για παράδειγμα χρησιμοποιώντας τις κατάλληλες λέξεις-κλειδιά. Στο Διαδίκτυο συσσωρεύονται αναφορές από μαθητές και φοιτητές που χρησιμοποιούν τεχνητή νοημοσύνη για την εργασία τους.

Το ChatGPT μπορεί να προκαλέσει εθισμό

Σύμφωνα με την καθηγήτρια Ντόρις Βέσελς τα γερμανικά κολέγια και πανεπιστήμια διατρέχουν τον κίνδυνο να μείνουν «πίσω», καθώς η βιομηχανία λογισμικού αναπτύσσει όλο και πιο ισχυρά συστήματα τεχνητής νοημοσύνης και οι μαθητές μαθαίνουν πιο γρήγορα από τους καθηγητές να χρησιμοποιούν αυτό το ολοένα και πιο έξυπνο λογισμικό. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μεταξύ άλλων προσφέρουν και ταχύτερη ενημέρωση για τα πράγματα στις νεότερες γενιές.

Ο Ντεμπάρκα Σένγκουπτα ηγείται του Infosys Center for Artificial Intelligence (CAI) στο IIIT (Indian Institute of Technology Delhi), Νέο Δελχί. Ο καθηγητής φοβάται πως το πρόγραμμα μπορεί να γίνει εθιστικό για τους χρήστες. Εάν οι μαθητές δεν μαθαίνουν πλέον να γράφουν κείμενα και χρησιμοποιούν μόνο το ChatGPT, θα μπορούσαν να γίνουν «εξαιρετικά ανίκανοι και εξαρτημένοι». Μέχρι σήμερα ωστόσο δεν υπάρχουν έρευνες που να υποστηρίζουν τους ενδοιασμούς του. Αυτό οφείλεται και στο σύντομο χρονικό διάστημα που έχει περάσει από την κυκλοφορία του ChatGPT. Τόσο ο ίδιος όμως όσο και άλλοι ερευνητές τονίζουν πως η λογοκλοπή και η απάτη υπήρχαν πάντα.

Ο καθηγητής Σένγκουπτα θεωρεί το ChatGPT ένα ως επί το πλείστον θετικό τεχνολογικό επίτευγμα. Όπως για παράδειγμα μια μαθήτριά του, η οποία για το διδακτορικό της στη βιολογία ερευνά την ανάπτυξη του καρκίνου. Ως αποτέλεσμα η ίδια πρέπει να αναλύσει έναν τεράστιο όγκο δεδομένων που όμως δεν μπορεί καθώς δεν έχει προηγούμενες γνώσεις προγραμματισμού. Ο καθηγητής ακούγοντας το πρόβλημά της, της έδειξε το ChatGPT και τώρα η ίδια το χρησιμοποιεί ως ένα βοηθητικό εργαλείο που δεν κάνει τη δουλειά της αλλά την βοηθάει ωστόσο να κατανοήσει πραγματικά τον προγραμματισμό.

Ριζική αλλαγή στο μοντέλο διδασκαλίας

Όπως αναφέρει η ίδια, εργάζεται πλέον πιο ανεξάρτητα. «Η συνομιλία με το ChatGPT είναι σαν να συνομιλώ με ένα πραγματικό άτομο. Αν το ήξερα αυτό πριν, θα μπορούσα να είχα εξοικονομήσει τόση δουλειά» δηλώνει, ενώ πιστεύει πως η τεχνητή νοημοσύνη θα φέρει επανάσταση στο έργο άλλων βιολόγων. Η υποψήφια διδάκτωρ εκφράζει τον φόβο της πως κάποια στιγμή δεν θα μπορεί πλέον να χρησιμοποιεί το ChatGPT καθώς θα υπάρχουν χρεώσεις για τη χρήση του.

Υπάρχουν πολλές γνώμες αναφορικά με τη χρησιμότητα του Chatbot. Η καθηγήτρια Βέσελς θεωρεί πως το μοντέλο μπορεί να βοηθήσει μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες και να αποτελέσει ένα εργαλείο έμπνευσης. Από την άλλη πλευρά ο καναδός ψυχογλωσσολόγος Ντανιέλ Λαμέτι συγκρίνει τη σημασία της τεχνητής νοημοσύνης για τα ακαδημαϊκά κείμενα με την εφεύρεση της αριθμομηχανής για τα μαθηματικά, η οποία άλλαξε ριζικά τη διδασκαλία. Με τον ίδιο τρόπο θεωρεί πως το μοντέλο αυτό θα αλλάξει τον τρόπο της εκπαίδευσης χωρίς να την περιορίσει.

Ο ίδιος αλλά και άλλοι ειδικοί επισημαίνουν πως τα κείμενα του μοντέλου δεν αντικατοπτρίζουν την πραγματικότητα αλλά μόνο τη γλώσσα με την οποία τροφοδοτήθηκε το μοντέλο. Υπάρχουν όμως φορές όπου αυτά που γράφει το ChatGPT είναι λανθασμένα και εδώ έγκειται η σημασία του ανθρώπινου παράγοντα, που κατέχει την πραγματική γνώση ώστε να διορθώσει τυχόν λάθη. Πολλά πανεπιστήμια ιδρύουν ήδη ομάδες και διοργανώνουν συζητήσεις για το πώς πρέπει να αντιμετωπιστεί το νέο αυτό φαινόμενο. Το ChatGPT αποτελεί μια πρόκληση για την εκπαίδευση αλλά προσφέρει επίσης ευκαιρίες τόσο για τους μαθητές όσο και για τους καθηγητές.

Λούκας Στοκ

Επιμέλεια: Ιωσηφίνα Τσαγκαλίδου