Πολιτικοί, δημοσιογράφοι, ακτιβιστές, δικηγόροι σε όλον τον κόσμο έπεσαν θύματα παρακολούθησης με το λογισμικό Pegasus του ισραηλινού ομίλου NSO, όπως αποκάλυψε το καλοκαίρι του 2021 διεθνής ερευνητική κοινοπραξία δημοσιογράφων. Έκτοτε πληθαίνουν τα σενάρια για το ποιος παρακολουθείται. Η γαλλική εφημερίδα Le Monde υποστηρίζει ότι στις επίμαχες λίστες με τα άτομα υπό παρακολούθηση βρίσκονται τα ονόματα του γάλλου προέδρου Εμανουέλ Μακρόν και του επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ. Η Διεθνής Αμνηστία καταγγέλλει ότι ο Σαουδάραβας δημοσιογράφος Κασόγκι έπεσε θύμα παρακολούθησης πριν δολοφονηθεί στην Τουρκία. Προ ημερών ο ισπανός υπουργός Προεδρίας παραδέχθηκε ότι βρέθηκε λογισμικό παρακολούθησης στο κινητό τηλέφωνο του πρωθυπουργού, ενώ η εφημερίδα El País και άλλα ΜΜΕ ανέφεραν ότι και οι ισπανικές μυστικές υπηρεσίες χρησιμοποίησαν το Pegasus για να παρακολουθούν καταλανούς πολιτικούς και δημοσιογράφους. «Catalangate» αποκαλείται στην Καταλωνία η όλη υπόθεση.

Σε μία προσπάθεια να δώσει απαντήσεις το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει συστήσει εξεταστική επιτροπή για την υπόθεση. Το πόρισμα αναμένεται μέχρι τον Απρίλιο του 2022. Εκτενής συζήτηση έγινε όμως και την Τετάρτη στην Ολομέλεια του Ευρωκοινοβουλίου στο Στρασβούργο. Για πρώτη φορά η κοινή γνώμη είχε την ευκαιρία να μάθει περισσότερα για τις εικασίες περί παρακολουθήσεων. «Η υπόθεση μας δείχνει ότι όλοι μπορούμε να γίνουμε θύματα των υποκλοπών, ήδη υπάρχουν ενδείξεις για παρακολουθήσεις σε Επιτρόπους, σε ευρωβουλευτές, σε υπαλλήλους των θεσμικών οργάνων», αναφέρει χαρακτηριστικά ο αυστριακός σοσιαλδημοκράτης Χάινες Χάιντε. Πολλά τα ερωτήματα: Ποιοί παρακολουθούν; Μήπως οι ίδιες οι εθνικές κυβερνήσεις; Συνάδει η παρακολούθηση με το εθνικό και με το ευρωπαϊκό δίκαιο; Υπήρχαν δικαστικά εντάλματα; «Αν αποδειχθεί ότι εθνικές κυβερνήσεις επιχειρούν να παρακολουθήσουν στελέχη της Κομισιόν, θα πρόκειται για το μεγαλύτερο σκάνδαλο από την εποχή του Γουότεργκεϊτ» προειδοποιεί η ολλανδέζα ευρωβουλευτής των Φιλελευθέρων Σοφία Ίντφελντ.

Υπάρχει ελληνική πτυχή στο Pegasus;

Η ισπανική εφημερίδα ABC εκτιμά ότι «σχεδόν όλες οι ευρωπαϊκές χώρες επηρεάζονται από την υπόθεση Pegasus. Μέχρι στιγμής δεν έχει γίνει λόγος για χρήση του Pegasus στην Ελλάδα. Ωστόσο, ο ευρωβουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ Στέλιος Κούλογλου, μιλώντας στο Στρασβούργο, επισημαίνει ότι «δεν είναι μόνο το Pegasus, είναι και το Predator. Ένας έλληνας δημοσιογράφος, ο κ.Κουκάκης, παρακολουθείτο με αυτό και τον παρακολουθούσε η κυβέρνηση».

Πρόκειται για τον δημοσιογράφο Θανάση Κουκάκη. O ίδιος, σε άρθρο του στην ισραηλινή εφημερίδα Haaretz, που παρουσίασε προ ημερών η ιστοσελίδα tvxs.gr, αναφέρει μεταξύ άλλων: «Έγινα ο πρώτος επιβεβαιωμένος Ευρωπαίος υπήκοος, του οποίου το κινητό τηλέφωνο μολύνθηκε σκόπιμα από το Predator, ένα σύστημα κατασκοπευτικού λογισμικού που αναπτύχθηκε από τη Cytrox, μία ισραηλινή εταιρεία με έδρα τη Βόρεια Μακεδονία».

Η πολιτική επιθεώρηση Balkan Insight υποστηρίζει, επικαλούμενη στοιχεία του καναδικού Citizen Lab που έχει ερευνήσει και την υπόθεση Pegasus, ότι «πελάτες» του Predator έχουν εντοπιστεί μεταξύ άλλων στην Αίγυπτο, στην Αρμενία, στη Σερβία και στην Ελλάδα. Δεν διευκρινίζεται αν πρόκειται για κυβερνητικούς αξιωματούχους ή ιδιώτες. Η ελληνική κυβέρνηση έχει δεσμευθεί να εξετάσει την υπόθεση.

«Εθνική αρμοδιότητα» η διερεύνηση

Μέχρι στιγμής η υπόθεση Pegasus αγγίζει κυρίως την Ισπανία, την Πολωνία και την Ουγγαρία. Στο Στρασβούργο βρέθηκε αυτές τις μέρες και ο Μαρσίν Μποσάτσκι, πρόεδρος της εξεταστικής επιτροπής που έχει συστήσει η Γερουσία της Πολωνίας για τη διερεύνηση «παράνομων παρακολουθήσεων». Μιλώντας στην Deutsche Welle ο Μποσάτσκι, που ανήκει στην αντιπολιτευόμενη Πλατφόρμα των Πολιτών, εκφράζει την ελπίδα ότι η Κομισιόν και το Ευρωκοινοβούλιο θα συνδράμουν το έργο της επιτροπής, κάτι που δεν συμβαίνει με την ίδια την κυβέρνηση της Πολωνίας.

Μπορεί όμως να βοηθήσει η εκτελεστική εξουσία της ΕΕ; Μιλώντας εκ μέρους της Κομισιόν - αν και χωρίς να είναι καθ' ύλην αρμόδιος - ο Επίτροπος Γιοχάνες Χαν δήλωσε ότι «οι παράνομες παρακολουθήσεις είναι έγκλημα, όλοι συμφωνούμε σε αυτό». Με σκωπτικό ύφος πάντως υπενθύμισε ότι πριν από επτά χρόνια ο ίδιος είχε κάνει λόγο για «σκάνδαλο παρακολούθησης» στη Βόρεια Μακεδονία, χωρίς να υπάρξουν συνέπειες, καθώς «την εποχή εκείνοι όλοι ασχολούνταν με το όνομα της χώρας, όχι με το γεγονός ότι παρακολουθούνται 22.000 άνθρωποι». Την ίδια στιγμή ωστόσο, ο Επίτροπος ξεκαθάρισε ότι «οι εθνικές υπηρεσίες είναι αρμόδιες για να επιβάλλουν κυρώσεις». Άρα ο ίδιος δεν φέρει ευθύνη. Αυτή ήταν και παραμένει η επίσημη θέση των Βρυξελλών, από τότε που ανέκυψε η υπόθεση Pegasus.  Όσοι περίμεναν πιο διαφωτιστικές πληροφορίες από τον εκπρόσωπο του Συμβουλίου, τον γάλλο υπουργό Ευρωπαϊκών Υποθέσεων Κλεμάν Μπον, μάλλον απογοητεύθηκαν. Ο ίδιος εμφανίστηκε στην αίθουσα με ...65 λεπτά καθυστέρηση και με μία μάλλον γενικόλογη διαβεβαίωση: «Θα έχετε υποστήριξη από το Συμβούλιο, η παράνομη χρήση του λογισμικού είναι απαράδεκτη».

Αυτονομιστές εναντίον όλων

Σημαίνει αυτό ότι υπάρχουν και νόμιμες χρήσεις του λογισμικού, για τις οποίες ουδείς ψόγος προκύπτει; Αυτό δείχνει η χρήση του Pegasus στην Ισπανία και η οξεία αντιπαράθεση καταλανών ευρωβουλευτών με άλλους Ισπανούς συναδέλφους στα έδρανα του Στρασβούργου. «Ποιός έδωσε εντολή να παραβιαστεί η ιδιωτική σφαίρα η δική μου και της οικογένειάς μου; Υπήρχε δικαστικό ένταλμα;» διερωτάταται ο πράσινος ευρωβουλευτής Τζόρντι Σολέ του αυτονομιστικού κόμματος Esquerra Republicana de Catalunya. Για το «μεγαλύτερο σκάνδαλο των ημερών μας» κάνει λόγο ο πρώην πρόεδρος της Καταλονίας και νυν ευρωβουλευτής Κάρλες Πουζντεμόν, που έχει διαφύγει στις Βρυξέλλες για να αποφύγει τη σύλληψή του στη Μαδρίτη.

Όμως η Ντολόρς Μοντσεράτ από το συντηρητικό Λαϊκό Κόμμα, που παραδοσιακά δίνει έμφαση στην καταστολή αυτονομιστικών τάσεων, έχει έτοιμη απάντηση: «Το ζητούμενο είναι η προάσπιση της Ισπανίας και της ακεραιότητάς της. Όταν το κράτος δέχεται επίθεση, οφείλει να αμυνθεί κιόλας». Όσο για τις κατηγορίες του Κάρλες Πουζντεμόν, η Μοντσεράτ υποστηρίζει ότι ο πρώην πρόεδρος της Καταλονίας «ψάχνει απλώς μία ευκαιρία για να παραστήσει το θύμα».

Γιάννης Παπαδημητρίου, Στρασβούργο