Ο Άντε Γκοτοβίνα και ο Μλάντεν Μάρκατς είχαν καταδικαστεί σε φυλάκιση 24 και 18 χρόνων αντίστοιχα τον Απρίλιο του 2011 για ανθρωποκτονίες, ωμότητες και απάνθρωπες πράξεις στη διάρκεια του πολέμου της Κροατίας εναντίον των Σέρβων της Κροατίας. Το εφετείο του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου της Χάγης για την πρώην Γιουγκοσλαβία ακύρωσε την πρωτόδικη καταδικαστική απόφαση βάσει της οποίας η πυρπόληση των πόλεων, Κνιν, Γκράτσατς, Όμπροβατς και Μπένκοβατς στη διάρκεια της επιχείρησης Oluja (Καταιγίδα) ήταν παράνομη και η ίδια στρατιωτική επιχείρηση αποτελούσε οργανωμένο εγκληματικό σχέδιο με στόχο την εκδίωξη του σερβικού πληθυσμού από την Κράινα το 1995.

«Εφ' όσον καταρρίφθηκε το επιχείρημα του δικαστικού συμβουλίου του ICTY ότι η πυρπόληση των πόλεων ήταν παράνομη, το εφετείο θεωρεί ότι δεν υπάρχουν αποδείξεις ότι υπήρχε οργανωμένο σχέδιο με στόχο την απομάκρυνση του σερβικού άμαχου πληθυσμού από την Κράινα με την απειλή βίας ή με τη βία», απεφάνθη το δικαστήριο.

Πανηγυρισμοί στην Κροατία

Μετά την ανακοίνωση της απόφασης ξέσπασαν έξαλλοι πανηγυρισμοί στους δρόμους της Κροατίας. Με χορούς και δάκρυα στα μάτια πολλοί Κροάτες υποδέχθηκαν την είδηση της απελευθέρωσης των δυο ανδρών, και κυρίως του Γκοτόβινα, που θεωρείται από πολλούς «ήρωας της ανεξαρτησίας».

Για μια «σημαντική στιγμή για την Κροατία» έκανε λόγο ο κροάτης πρωθυπουργός Ζόραν Μιλάνοβιτς. Ευχαρίστησε μάλιστα τους δυο στρατηγούς «που έκαναν τόσα πολλά για την Κροατία». Ο πρόεδρος της χώρας Ίβο Γιοσίποβιτς υπογράμμισε ότι «η απόφαση αποδεικνύει ότι ο στρατός της Κροατίας δεν συμμετείχε σε ένα εγκληματικό σχέδιο». Για μια «ιστορική μέρα» έκανε λόγο ο αντιπρόεδρος του κροατικού κοινοβουλίου Νέναντ Στάσιτς λέγοντας ότι «σήμερα τελείωσε ο πόλεμος. Από σήμερα η Κροατία είναι ελεύθερη».

Ιδιαίτερη προβληματική χαρακτηρίζει αυτή ακριβώς τη στάση ο γνωστός κροάτης πολιτολόγος και αναλυτής Ζάρκο Πουχόφσκι. «Στην Κροατία λένε τώρα: αρκετά, πρέπει να σταματήσουμε να μιλάμε για τον πόλεμο και να κοιτάξουμε μπροστά. Αυτό σημαίνει όμως ότι εκείνοι που ευθύνονται πραγματικά για εγκλήματα πολέμου, πιθανότατα δεν θα δικαστούν ποτέ». Με αυτό τον τρόπο, σύμφωνα με τον ίδιο, δεν μπορεί να κλείσει ποτέ αυτό το κεφάλαιο.

Στο ίδιο μήκος κύματος και ο Σολβέιγκ Ρίχτερ από το Ίδρυμα Επιστήμης και Πολιτικής του Βερολίνου. Η απόφαση της Χάγης μπορεί να επιδεινώσει τις πολιτικές σχέσεις των χωρών της πρώην Γιουγκοσλαβίας και ιδιαίτερα τη διαδικασία συμφιλίωσης μεταξύ Σερβίας και Κροατίας, όπως λέει: «Εξαιτίας της πολιτικής σημασίας της απόφασης αυτής, φοβάμαι ότι και στις δυο πλευρές θα αισθάνονται τώρα πιο ενισχυμένοι και θα βγαίνουν πιο συχνά στο προσκήνιο εκείνοι που συντηρούν την ιστορική εχθρότητα ανάμεσα στις δυο πλευρές».

Προβληματισμός και οργή στη Σερβία

Καμία κατανόηση για την απόφαση, αλλά αντιθέτως οργή την ίδια ώρα στη Σερβία. Ο πρόεδρος Τόμισλαβ Νίκολιτς χαρακτήρισε «σκανδαλώδη» την απόφαση ενώ ο αρμόδιος για τη συνεργασία με το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο υπουργός Ρασίμ Λάγιτς τόνισε ότι το δικαστήριο «απώλεσε την αξιοπιστία του».

Πολλοί στη Σερβία συμμερίζονται την άποψη αυτή, λέει ο Ντράγκαν Πόποβιτς, επικεφαλής του Κέντρου Πολιτικής στο Βελιγράδι καθώς όπως εκτιμά, πολλοί θα εκφράσουν τώρα αμφιβολίες για την ανεξαρτησία του δικαστηρίου: «Η απόφαση ενισχύει τους εθνικιστές. Θα πρέπει και πάλι να εξηγήσουμε ότι δεν πρόκειται για μια διεθνή συνομωσία». Δυστυχώς όμως, όπως λέει, οι δημοκρατικές δυνάμεις στη Σερβία κινδυνεύουν να χάσουν αυτή τη μάχη. Ο ίδιος εκτιμά ότι η απόφαση θα έχει συνέπειες όχι μόνον για την ευρύτερη περιοχή, αλλά για όλο τον κόσμο. «Δεν θα είναι πλέον εύκολο να κατηγορείς και να καταδικάζεις πολιτικούς για εγκλήματα πολέμου».

Zoran Arbutina / Κώστας Συμεωνίδης

Υπεύθ. σύνταξης: Σταμάτης Ασημένιος