Η καμπάνα χτυπά και πάλι στο Τσερνόμπιλ. 37 χρόνια μετά έκρηξη του αντιδραστήρα με τον αριθμό 4 του πυρηνικού εργοστασίου παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στην τότε Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Ουκρανίας, οι πρώην εργαζόμενοι ήρθαν και πάλι στον τόπο της καταστροφής. Με λουλούδια και κεριά στα χέρια θέλησαν να αποτίσουν φόρο τιμής στη μνήμη των συναδέλφων τους, που έχασαν τη ζωή τους. «Έχουμε μια παράδοση», λέει ο Σέρχι Ακουλίν, πρώην εργαζόμενος στο εργοστάσιο, στον τηλεοπτικό φακό του Reuters. «Κάθε χρόνο στις 26 Απριλίου ερχόμαστε εδώ και αφήνουμε λουλούδια. Τους ήξερα όλους εδώ. Ήταν η δική μου βάρδια στο εργοστάσιο παραγωγής ενέργειας». 

«Να τιμήσω τους συναδέλφους μου»

Σύμφωνα με στοιχεία που δόθηκαν τότε στη δημοσιότητα από το δυστύχημα σκοτώθηκαν ακαριαία 31 άνθρωποι, ενώ δεκάδες χιλιάδες άλλοι αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν την περιοχή. Πιστεύεται ότι μέχρι και 115.000 άνθρωποι πέθαναν από ασθένειες που σχετίζονται με τη ραδιενέργεια, όπως ο καρκίνος, αν και οι εκτιμήσεις ποικίλουν. Ήταν Μεγάλη Εβδομάδα, αλλά οι αρχές της τότε Σοβιετικής Ένωσης, ένα χρόνο μετά την ανάληψη της εξουσίας από τον Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, αποφάσισαν να συγκαλύψουν το γεγονός, που μαθεύτηκε με καθυστέρηση λίγων ημερών.

«Αυτή η πυρηνική καταστροφή είναι ένας δεύτερος πόλεμος για εμάς» θυμάται ο Σέρχι Ακουλίν. «Ήμασταν 32 άτομα, είχα δύο παιδιά όταν απομακρυνθήκαμε από το Πρίπιατ, πόλη κοντά στο εργοστάσιο. Ήταν μια παρόμοια κατάσταση με αυτή της 24ης Φεβρουαρίου, ημέρα της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία. Είχα την εμπειρία του πολέμου και έτσι πήρα τα εγγόνια μου σε ένα ασφαλές μέρος. Δεν χρειάζεται να ακούνε τις εκρήξεις των πυραύλων του πυροβολικού. Βρίσκομαι εδώ για να τιμήσω τους συναδέλφους μου. Είναι όλοι ζωντανοί, όσο τους θυμάμαι».

Το διαβόητο εργοστάσιο έγινε και πάλι πρωτοσέλιδο μετά την κατάληψή του από τις ρωσικές δυνάμεις κατά τη διάρκεια της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία. Έπειτα από εβδομάδες μαχών σε ολόκληρη τη χώρα, ο σταθμός παραγωγής ενέργειας που τώρα είναι επίσημα γνωστός ως Τσόρνομπιλ στην Ουκρανία, πέρασε από τον περασμένο Απρίλιο υπό ουκρανικό έλεγχο, αφού οι Ρώσοι στρατιώτες εγκατέλειψαν τις προσπάθειες κατάληψης του Κιέβου. Και παρά το ότι εξακολουθεί να θεωρείται το σοβαρότερο πυρηνικό δυστύχημα στην παγκόσμια ιστορία, ο κίνδυνος από τις πολεμικές επιχειρήσεις είναι υπαρκτός. Παρά τις προειδοποιήσεις του Διεθνούς Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας υπάρχουν καθημερινές αναφορές για επιθέσεις στην περιοχή.

«Υπαρκτός ο κίνδυνος»

Η Ουκρανία διαθέτει συνολικά 15 πυρηνικούς αντιδραστήρες, αλλά στο επίκεντρο της ειδησεογραφίας βρίσκεται ο πυρηνικός σταθμός της Ζαπορίζια, που έχει περάσει πλέον υπό ρωσικό έλεγχο. Ο Όλι Χεϊνόνεν, πρώην ανώτατο στέλεχος του Οργανισμού Πυρηνικής Ενέργειας και ανώτερος σύμβουλος του Ιδρύματος για την Άμυνα των Δημοκρατιών, πιστεύει ότι σήμερα με τον πόλεμο στην Ουκρανία η ανθρωπότητα είναι πιο εκτεθειμένη σε κίνδυνο από ό,τι το 1986. «Αυτή η κατάσταση είναι κατά κάποιο τρόπο χειρότερη, γιατί πρόκειται για σκόπιμη, ανθρωπογενή επίθεση και είναι πολύ δύσκολο να προστατευθεί ένας πυρηνικός σταθμός αν τα πυρομαχικά ή οι πύραυλοι χτυπήσουν σε λάθος μέρος» δήλωσε στο Euronews. «Εκτός αυτού, το εργοστάσιο καταστρέφεται με τον καιρό, υπάρχει έλλειψη ανταλλακτικών, όλα αυτά οδηγούν σε λάθος κατεύθυνση».

Σήμερα τα διδάγματα από το Τσερνόμπιλ δεν φαίνεται να έχουν εισακουστεί. Η πυρηνική ενέργεια βιώνει μια νέα άνοιξη μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία με τη Γαλλία να βρίσκεται στην κορυφή των κρατών που καλύπτουν το μεγαλύτερο μέρος των ενεργειακών τους αναγκών από πυρηνικά εργοστάσια. Αντίθετα η Γερμανία στα μέσα Απριλίου έβαλε λουκέτο και στα τελευταία εναπομείναντα.

Ειρήνη Αναστασοπούλου/Reuters TV/dpa/Euronews