Ο συγγραφέας του περίφημου και ταυτόχρονα διαφιλονικούμενου βιβλίου για «το τέλος της ιστορίας» θεωρεί ότι οι περισσότεροι επικριτές του παρεξήγησαν το νόημα των θέσεων που διατύπωσε. Σε συνέντευξή του προς την Deutsche Welle o Φράνσις Φουκουγιάμα επισημαίνει: «Τα περισσότερα προβλήματα προέκυψαν επειδή παρερμηνεύθηκα. Το βασικό σχέδιο του βιβλίου έθετε το ερώτημα σε ποια κατεύθυνση παραπέμπει η ιστορία μέχρι τώρα; Παρέπεμπε στον κομμουνισμό, όπως εκτιμούσαν τότε πολλοί διανοούμενοι ή έδειχνε στην κατεύθυνση της φιλελεύθερης δημοκρατίας; Και πιστεύω ακόμη και σήμερα ότι η άποψή μου ήταν ορθή. Η ιστορία από φιλοσοφικής απόψεως είναι πραγματικά η εξέλιξη ή ο εκσυγχρονισμός των θεσμών. Το ερώτημα είναι τι είδους θεσμούς έχουμε στις ανεπτυγμένες κοινωνίες. Νομίζω πως είναι σαφές ότι κάθε κοινωνία που θέλει να είναι σύγχρονη θα πρέπει να διαθέτει έναν συνδυασμό δημοκρατικών πολιτικών θεσμών σε μία οικονομία της αγοράς».
Ο αμερικανός καθηγητής Διεθνούς Πολιτικής Οικονομίας διευκρινίζει ότι η Κίνα και η Ρωσία ή άλλοι «ανταγωνιστές» δεν είναι σε θέση να ακυρώσουν αυτό το σημείο.

«Η Ρωσία θα πρέπει να αντιμετωπίζεται ως σοβαρή χώρα»

Αναφερόμενος στη Ρωσία, στα συμφραζόμενα της ουκρανικής κρίσης, ο Φράνσις Φουκουγιάμα υποστηρίζει ότι ποτέ δεν εξελίχθηκε στην κατεύθυνση μιας φιλελεύθερης δημοκρατίας. «Η Ρωσία έχει εδαφικές βλέψεις και αυτό σημαίνει ότι η γεωπολιτική δεν έχει εξαφανισθεί από τη χώρα», λέει ο αμερικανός επιστήμονας, χαρακτηρίζοντας «αδύναμο» το ρωσικό σύστημα, το οποίο όπως τονίζει είναι πλήρως εξαρτημένο από τις υψηλές τιμές στο πεδίο της ενέργειας. Το γεγονός αυτό καθιστά το σύστημα μη αποδεκτό ακόμη και στην ίδια τη Ρωσία, όπως υπογραμμίζει.

Ο Φουκουγιάμα εντοπίζει ένα μέρος του προβλήματος στο γεγονός ότι η Ρωσία απώλεσε το διεθνές της κύρος μετά την κατάρρευση του κομμουνισμού. Η έλλειψη αναγνώρισης των ρωσικών συμφερόντων που διασαφηνίστηκε με την επέκταση του ΝΑΤΟ προς ανατολάς, στη δεκαετία του 90 και μετά το 2000, συνέβαλε σε μεγάλο βαθμό στην ανάπτυξη αμυντικών ανακλαστικών και εντός της ρωσικής κοινωνίας.

Θα πρέπει, ίσως, ο δυτικός πολιτικός κόσμος να επιδείξει μεγαλύτερη αναγνώριση στη Ρωσία; «Για αυτό είναι τώρα πολύ αργά. Πολλά από τα προβλήματα έχουν τις ρίζες τους σε αποφάσεις που ελήφθησαν στη δεκαετία του `90 και οι οποίες σήμερα δεν μπορούν να ακυρωθούν. Πιστεύω ότι θα πρέπει να αντιμετωπίζεται η Ρωσία ως μία σοβαρή χώρα με τα δικά της εθνικά συμφέροντα», υποστηρίζει ο Φράνσις Φουκουγιάμα.

«Μακροπρόθεσμα είμαι αισιόδοξος»

Ο αμερικανός επιστήμονας εκτιμά ότι η ουκρανική κρίση δεν έχει καμία σχέση με τον Ψυχρό Πόλεμο. Ο τελευταίος ήταν μια παγκόσμια αντιπαράθεση πολιτικών συστημάτων. Αντίθετα, «η ουκρανική κρίση είναι μια μάχη για την αποκατάσταση της αξιοπρέπειας των Ρώσων και δεν έχει καμία επίπτωση στις περιοχές εκτός της επικράτειας την πρώην Σοβιετικής Ένωσης».

Ο Φράνσις Φουκουγιάμα εμφανίζεται προβληματισμένος έναντι των συστημικών δεδομένων στις Ηνωμένες Πολιτείες. «Σε ένα από τα επόμενα βιβλία μου, ισχυρίζομαι ότι το αμερικανικό πολιτικό σύστημα έχει παρακμάσει από πολλές πλευρές, επειδή επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό από ισχυρές ομάδες συμφερόντων. Ένας μέρος της διάκρισης των εξουσιών, για τις οποίες είμαστε υπερήφανοι, οδηγεί σε μια «βετοκρατία». Αυτό σημαίνει ότι υπερβολικά πολλές ομάδες κάνουν χρήση του βέτο εναντίον πολιτικών αποφάσεων, με αποτέλεσμα να παραλύει το Κογκρέσο. Νομίζω ότι αυτό είναι ένα μεγάλο πρόβλημα για εμάς», τονίζει.

Τέλος, ο Φράνσις Φουκουγιάμα καταθέτει τις προγνώσεις του για τις παγκόσμιες εξελίξεις των επομένων 10-20 ετών, υποστηρίζοντας ότι η Κίνα και η Ρωσία επελαύνουν. Ωστόσο, διευκρινίζει ότι το φαινόμενο αυτό θα είναι μικρής διάρκειας. Μακροπρόθεσμα, υπάρχει μόνον ένα σύστημα: η ιδέα της δημοκρατίας σε μια οικονομία της αγοράς. «Μακροπρόθεσμα είμαι αισιόδοξος», λέει στο μικρόφωνο της Deutsche Welle ο αμερικανός επιστήμονας.

Gero Schließ / Σταμάτης Ασημένιος

Υπεύθ. Σύνταξης: Στέφανος Γεωργακόπουλος