Την περασμένη εβδομάδα ο γάλλος υπουργός Εσωτερικών Ζεράλντ Νταρμαμέν επισκέφθηκε εσπευσμένα το νησί της Κορσικής, για να κατευνάσει τα πνεύματα μετά τις βίαιες ταραχές των προηγούμενων ημερών. Αφορμή ήταν η επίθεση που δέχθηκε στις 2 Μαρτίου μέσα στη φυλακή, στην πόλη Αρλ, ο επικεφαλής των κορσικανών εθνικιστών Ιβάν Κολονά, ο οποίος έχει καταδικαστεί σε ισόβια κάθειρξη για τη δολοφονία του νομάρχη Κλωντ Ερινιάκ το 1998.

Πολλοί κατακτητές, αδιαφορία για τον πληθυσμό

"Νησί της ομορφιάς" αποκαλούν την Κορσική οι ταξιδιωτικοί οδηγοί, εξυμνώντας τα εντυπωσιακά τοπία και τις παραλίες της. Αλλά η ταραγμένη ιστορία του νησιού παραπέμπει σε βίαιους κατακτητές, που συνήθως αδιαφορούσαν για τον τοπικό πληθυσμό, με αποτέλεσμα η Κορσική να βυθιστεί στη φτώχεια και παράλληλα να αναπτύξει μία μακραίωνη παράδοση αντίστασης. Το αντιστασιακό πνεύμα ενισχύθηκε ιδιαίτερα τον 18ο αιώνα, την εποχή που η Κορσική προέβαλε σθεναρή αντίσταση στη Γαλλία, ισχυρή στρατιωτική δύναμη της εποχής.

Από τα μεσαιωνικά χρόνια η Κορσική βρισκόταν υπό την κυριαρχία ιταλικών κρατιδίων, έως ότου η χρεοκοπημένη Γένουα πούλησε το νησί στη Γαλλία, το 1769. Είχε προηγηθεί μία μικρή περίοδος ανεξαρτησίας και σχετικής οικονομικής ευμάρειας μετά από εξέγερση των Κορσικανών, την οποία όμως κατέπνιξε ο γαλλικός στρατός. Για λίγα χρόνια το νησί πέρασε στα χέρια των Βρετανών, αλλά το 1811 οι Γάλλοι επέστρεψαν και από τότε εγκαταστάθηκαν μόνιμα.     

Τον 19ο αιώνα ακολούθησε μία περίοδος οικονομικής παρακμής. Η Κορσική ήταν μία μάλλον υπανάπτυκτη αγροτική περιοχή, ένας βοσκότοπος που έδιωχνε τους κατοίκους του. Την εποχή εκείνη πολλοί Κορσικανοί μετανάστευαν στην Αμερική ή σε υπερπόντιες γαλλικές κτήσεις. Ως βοσκός είχε δουλέψει και ο φυλακισμένος σημερινός ηγέτης των εθνικιστών Ιβάν Κολονά. Αλλά το πιο διάσημο τέκνο του νησιού ήταν ο Ναπολέων Βοναπάρτης, στρατηλάτης και αργότερα απόλυτος κυρίαρχος της Γαλλίας, ο οποίος ενίσχυσε και τελειοποίησε το συγκεντρωτικό σύστημα διοίκησης του γαλλικού κράτους. 

Η διάσημη κορσικανική μαφία

Η οικονομία του νησιού δεν καταγράφει ιδιαίτερες εξαγωγικές επιτυχίες. Ένα από τα ελάχιστα εξαγώγιμα προϊόντα είναι δυστυχώς η κορσικανική ...μαφία. Εδώ και δεκαετίες η Κορσική, η πιο φτωχή περιφέρεια της Γαλλίας, θεωρείται προπύργιο του οργανωμένου εγκλήματος. Οι πρώτες επαφές των τοπικών συμμοριών με γάλλους πολιτικούς ανάγονται στην δεκαετία του '20, ιδιαίτερα στη νότια Γαλλία. Λέγεται μάλιστα ότι στη διάρκεια της γερμανικής κατοχής οι κορσικανοί μαφιόζοι είχαν διχαστεί ανάμεσα στους υποστηρικτές του ναζιστικού καθεστώτος και τους συνεργάτες της Αντίστασης. Από τις γραμμές τους αναδείχθηκαν στα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια αμφιλεγόμενες προσωπικότητες, με διασυνδέσεις τόσο στην πολιτική, όσο και στον υπόκοσμο.

Ο Φαμπρίς Ριτσόλι, ερευνητής στο Ινστιτούτο Πολιτικών Επιστημών με έδρα το Παρίσι (Paris I Panthéon Sorbonne), επισημαίνει ότι για μεγάλο χρονικό διάστημα οι ιθύνοντες είχαν αποσιωπήσει τη δράση και την επιρροή της κορσικανικής μαφίας. Μόνο το 2010, όταν η αστυνομία συνέλαβε την αποκαλούμενη "συμμορία Μπαρέζι- Καμπανέλα" που κυριαρχούσε σε Κορσική και Μασσαλία, παρουσιάστηκαν οι πρώτες αποδείξεις για την ύπαρξη μίας οργανωμένης εγκληματικής ομάδας με συγκεκριμένη ιεραρχία και με χαρακτηριστικά μαφίας, επισημαίνει ο γάλλος πολιτικός επιστήμων. Αυτή η ομάδα είχε επιδοθεί στο ξέπλυμα βρώμικου χρήματος και άλλες εγκληματικές δραστηριότητες. Αλλά οι γαλλικές αρχές ποτέ δεν είχαν ασχοληθεί σοβαρά με τη δράση της, καθώς τις είχε εκφοβίσει η ένοπλη αντίσταση του κινήματος της ανεξαρτησίας, λέει ο Ριτσόλι στο ιταλικό περιοδικό κοινωνιολογικών ερευνών L'Eurispes.

Το αποτέλεσμα είναι ότι μέχρι σήμερα η Κορσική έχει ένα από τα μεγαλύτερα ποσοστά εγκληματικότητας σε ολόκληρη τη Γαλλία. Ο αριθμός των δολοφονιών στο νησί είναι τριπλάσιος από το Παρίσι. Μεταξύ των θυμάτων περιλαμβάνονται και τέσερις δήμαρχοι τα τελευταία τρία χρόνια. Η κορσικανική μαφία αναμειγνύεται σε κάθε είδους κατασκευαστικά έργα και συναλλαγές ακινήτων, όπως επίσης και στην ανακύκλωση απορριμμάτων, όπως κάνουν και οι ιταλοί μαφιόζοι, με τους οποίους άλλωστε υπάρχουν παραδοσιακοί δεσμοί.

Τα χρόνια της ένοπλης αντίστασης

Επιπλέον, στη δεκαετία του '70 αναπτύχθηκε ισχυρό εθνικιστικό κίνημα, καθώς διάφορες ομάδες αυτονομιστών αναλάμβαναν δράση κατά της κεντρικής κυβέρνησης στο Παρίσι. Κάθε τόσο ξεσπούσαν ταραχές, τις οποίες φρόντιζε να καταστείλει η γαλλική αστυνομία. "Κύκνειο άσμα των αυτονομιστών", λέει η συγγραφέας Ελέν Κοσταντί στον γαλλικό τηλεοπτικό σταθμό France 24, ήταν η δολοφονία του νομάρχη Κλωντ Ερινιάκ το 1998. Σήμερα το ένοπλο αυτονομιστικό κίνημα βρίσκεται σε υποχώρηση και αποδυναμώνεται ακόμη περισσότερο από εσωτερικές έριδες. Κάποιοι πίστευαν ότι η δολοφονία του νομάρχη θα αναβίωνε τον ένοπλο αγώνα, αλλά συνέβη το ακριβώς αντίθετο, σημειώνει η Ελέν Κοσταντί.

Μετά τη δολοφονία η γαλλική αστυνομία συνέλαβε μία σειρά ηγετικών στελεχών του εθνικιστικού κινήματος και από τις ανακρίσεις προέκυψε ότι ένοχος ήταν ο ίδιος ο Ιβάν Κολονά. Για πέντε ολόκληρα χρόνια είχε καταφέρει να κρυφτεί από τις αρχές και να γίνει ένα είδος λαϊκού ήρωα στην Κορσική. Η τελευταία επίθεση στον Κολονά, μέσα στη φυλακή, αναβίωσε μνήμες του ένοπλου αυτονομιστικού κινήματος. Μία νέα γενιά διαδηλωτών, η οποία ταυτίζει τη Γαλλία με την καταπίεση, βγήκε στους δρόμους εκτοξεύοντας κοκτέιλ μολότοφ σε κυβερνητικά κτίρια και συμμετέχοντας σε οδομαχίες με την αστυνομία. 'Ολα αυτά υποδηλώνουν και μία βαθιά απογοήτευση για τις πολιτικές εξελίξεις στο νησί. Παρότι τα εθνικιστικά κόμματα κυριαρχούν εδώ και χρόνια στην Κορσική, δεν έχουν καταφέρει να βελτιώσουν τη ζωή των κατοίκων, να βελτιώσουν τις υποδομές στο νησί ή να μειώσουν την ανεργία των νέων.

Στη Γαλλία του συγκεντρωτισμού η "περιφερειακή αυτονομία" συνήθως δεν αποτελεί επιλογή. Κι όμως, ο υπουργός Εσωτερικών δεν δίστασε να την υποσχεθεί, σημειώνοντας μάλιστα ότι στις επικείμενες προεδρικές εκλογές "πολλοί από τους υποψηφίους" θα υποστήριζαν έναν θεσμικό εκσυγχρονισμό. "Εμείς είμαστε έτοιμοι να πάμε μέχρι την αυτονομία", ξεκαθαρίζει ο υπουργός. Και όταν λέει "εμείς" εννοεί βεβαίως την κυβέρνηση του Εμανουέλ Μακρόν, ο οποίος επιδιώκει την επανεκλογή του στις εκλογές του Απριλίου.

Μπάρμπαρα Βέζελ

Επιμέλεια: Γιάννης Παπαδημητρίου