Κανένα φρούτο δεν είναι τόσο δημοφιλές όσο η μπανάνα. Όμως το είδος αυτό που εισάγεται σε μεγάλες ποσότητες στην Ευρώπη κινδυνεύει να εξαφανιστεί από τα ράφια των σούπερ μάρκετ. Μια μυκητίαση απειλεί την ποικιλία Cavendish, η οποία βρίσκεται σε κάθε αγορά φρούτων στις πόλεις της Δύσης. Κάποια άλλη ποικιλία που θα μπορούσε να την αντικαταστήσει δεν φαίνεται προς το παρόν να υπάρχει.

Τη δεκαετία του '60 η Cavendish αντικατέστησε μια άλλη ποικιλία από τον Παναμά, η οποία είχε προσβληθεί από κάποια ασθένεια. Η Cavendish φαίνεται να αντιστέκεται στους μύκητες TR1 που είχαν προσβάλει τότε το είδος Gros Michel, ωστόσο οι άμυνές της δεν φαίνεται να είναι τόσο ισχυρές απέναντι στον μύκητα TR4. Αιτία γι' αυτό είναι η ανάπτυξη της ποικιλίας σε μονοκαλλιέργειες.

Σύμφωνα με ένα έγγραφο του Οργανισμού Τροφίμων και Γεωργίας του ΟΗΕ «το πρόβλημα με τον TR4 έχει να κάνει με το γεγονός ότι έως σήμερα δεν υπάρχει δυνατότητα εξολόθρευσης του μύκητα», ο οποίος είναι σε θέση να επιβιώσει για δεκαετίες μέσα στο έδαφος. Μετά την ανακάλυψή του τη δεκαετία του '90 στη νοτιοανατολική Ασία, ο μύκητας εμφανίστηκε και στην Αφρική και την Εγγύς Ανατολή. Σε περίπτωση που φτάσει στις μεγάλες φυτείες της Ινδίας ή του Εκουαδόρ, ο μύκητας θα μπορούσε να είναι καταστροφικός.

Η μονοκαλλιέργεια είναι επισφαλής

Σύμφωνα με τον Οργανισμό Τροφίμων και Γεωργίας του ΟΗΕ η παραγωγή μπανάνας τετραπλασιάστηκε τα τελευταία πενήντα χρόνια. Το 2013 η συγκομιδή έφτασε τα 107 εκατομμύρια τόνους. Ωστόσο οι καλλιέργειες φρούτων και λαχανικών υστερούν σε ποικιλία. Σύμφωνα με υπολογισμούς του ερευνητικού ινστιτούτου Bioveristy International υπάρχουν στον πλανήτη γύρω στα 30.000 εδώδιμα καλλιεργήσιμα είδη. Τέσσερα από αυτά –το αλεύρι, το καλαμπόκι, το ρύζι και η σόγια– καταλαμβάνουν σήμερα το 50% της καλλιεργήσιμης επιφάνειας του πλανήτη.

«Διάφορα παραδείγματα από την ιστορία αποδεικνύουν γιατί η γενετική ποικιλία είναι σημαντική» λέει ο ερευνητής του Bioveristy International Στέφανο Παντουλόζι. Ο μεγάλος λιμός στην Ιρλανδία τον 19ο αιώνα με ένα εκατομμύριο νεκρούς οφειλόταν μεταξύ των άλλων και στο γεγονός, ότι η παραγωγή πατάτας στη χώρα βασιζόταν σε μία μόνο ποικιλία, η οποία τελικά καταστράφηκε από μία ασθένεια.

Καμία ανησυχία κατά τους ειδικούς

Από τα 1.500 είδη καλλιεργήσιμης μπανάνας κανένα ωστόσο δεν θα μπορούσε να αντικαταστήσει εύκολα την Cavendish. Σύμφωνα με τον γενετιστή Τσικέλου Μπα, το γεγονός αυτό δεν θα πρέπει να εμπνέει ανησυχία. Αντιθέτως θα πρέπει να μας ενθαρρύνει να καλλιεργήσουμε ποικιλίες που να είναι πιο ανθεκτικές στις ασθένειες.

Ο γεωπόνος Έντι Μουκίμπι από την Ουγκάντα έχει ωστόσο άλλη γνώμη. Οι παραδοσιακές μέθοδοι θα μπορούσαν να είναι αποτελεσματικές και οι μικροκαλλιεργητές θα είχαν τη δυνατότητα να αντιμετωπίσουν τις ασθένειες βάζοντας τις καλλιέργειές τους σε καραντίνα. Σε κάθε περίπτωση θα πρέπει η μονοκαλλιέργεια της Cavendish να αντικατασταθεί από άλλες ποικιλίες μπανάνας.

Αλβίζε Αλμερίνι/ Δημήτρης Ελευθεράκης