Και τι δεν έχει γραφτεί για την ουσία φαιντανύλη. Χρησιμοποιείται στη χειρουργική ως ναρκωτική ουσία και είναι 50 φορές πιο ισχυρή από την ηρωϊνη. Οι ευεργετικές φαρμακευτικές της ιδιότητες είναι ότι αμβλύνει τον πόνο, όμως η χρήση της πρέπει να παρακολουθείται αυστηρά. Η χορήγησή της γίνεται και σε περίπτωση τοκετού επισκληρίδια ή ενδοραχιαία. Σε περίπτωση όμως που λαμβάνεται ανεξέλεγκτα ως φάρμακο μπορεί να επηρεάσει τη νόηση, να οδηγήσει στην επιβράδυνση της αναπνοής και, στην χειρότερη περίπτωση, ακόμη και στον θάνατο. Ενδεικτικά στις ΗΠΑ πάνω από 70.000 άνθρωποι πέθαναν από αυτήν την ουσία, η οποία σημειωτέον προκαλεί σε σύντομο χρονικό διάστημα εθισμό.

Χαρακτηριστικά και τρόπος δράσης

Η φαιντανύλη είναι ισχυρότερη και αποτελεσματικότερη από άλλα οπιοειδή παυσίπονα, μεταξύ αυτών η μορφίνη, η οξυκωδόνη ή η υδρομορφόνη. Η φαιντανύλη χορηγείται σε καρκινοπαθείς σε τελικό στάδιο ή μετά από μια μεγάλη χειρουργική επέμβαση. Ανήκει στην κατηγορία των συνθετικών οπιοειδών, είναι γνωστή για την εξαιρετικά υψηλή δραστικότητά της και είναι 70 φορές ισχυρότερη από ότι η ηρωίνη. Ένα από τα χαρακτηριστικά της είναι ότι επηρεάζει το κεντρικό νευρικό σύστημα και χρησιμοποιείται επίσης στην ιατρική ως αναισθητικό. Βάζει τους ασθενείς σε κατάσταση βαθύ ύπνου, στην οποία δεν αισθάνονται πόνο και χαλαρώνουν. Η δόση εξαρτάται από τη γενική κατάσταση του ασθενούς, τη σοβαρότητα και τη διάρκεια της εγχείρισης. Η χορήγηση φαιντανύλης πρέπει να επιβλέπεται προσεκτικά από γιατρούς ή κατάλληλα ειδικευμένο προσωπικό. Αυτοί φροντίζουν ώστε οι ασθενείς να λαμβάνουν αρκετό οξυγόνο, διότι ακόμη και μικρές ποσότητες φαιντανύλης μπορούν να προκαλέσουν καταστολή της αναπνευστικής λειτουργίας, δηλαδή η αναπνοή γίνεται πιο αργή.

Αυτό με τη σειρά του μπορεί να οδηγήσει σε έλλειψη οξυγόνου στον οργανισμό και από την έλλειψη μπορεί στη συνέχεια να επηρεαστεί η λειτουργία διαφόρων οργάνων, ιδίως του εγκέφαλου και της καρδιάς και να απειλήσει τη ζωή του ασθενούς. Η φαιντανύλη μπορεί επίσης να χορηγηθεί ενδοφλεβίως. Με αυτόν τον τρόπο δρα πολύ πιο γρήγορα και εισέρχεται απευθείας στην κυκλοφορία του αίματος. Εάν καταναλωθεί ανεξέλεγκτα ως φάρμακο, οδηγεί συχνά σε υπερβολική δόση και στη χειρότερη περίπτωση οδηγεί στο θάνατο. Η φαιντανύλη πωλείται επίσης σε μορφή σκόνης. Πολλοί εξαρτημένοι από τη φαιντανύλη σνιφάρουν την ουσία ή την παίρνουν υπό μορφή χαπιών που παράγονται από παράνομα εργαστήρια καρτέλ ναρκωτικών από κυκλώματα ιδίως στην Κεντρική και τη Λατινική Αμερική. Και εδώ η δοσολογία είναι δύσκολη. Ακόμη και μια μικρή ποσότητα περίπου δύο γραμμαρίων μπορεί να αποβεί μοιραία για τον χρήστη.

"Θερίζει" στις ΗΠΑ και Λατινική Αμερική

Στην ιατρική χρησιμοποιούνται και τα λεγόμενα επιθέματα φαιντανύλης, που είναι γνωστά και ως διαδερμική φαιντανύλη για συνεχή ανακούφιση από τον πόνο για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Οι κλινικές, τα ιατρεία και τα φαρμακεία δίνουν στο μεταξύ ιδιαίτερη προσοχή στο πού και πώς θα πρέπει να τα πετάξουν μετά την χρήση, επειδή οι εθισμένοι στην ουσία προσπαθούν πάντα να πάρουν στα χέρια τους ήδη χρησιμοποιημένα επιθέματα που έχουν πέσει κατά λάθος σε κάδο απορριμμάτων. Η ουσία μπορεί συχνά να εξαχθεί ακόμη από αυτά. Με το κάπνισμα της φαιντανύλης το ναρκωτικό μπορεί να εξατμιστεί και να εισπνευστεί. Αυτό μπορεί επίσης πολύ εύκολα να οδηγήσει σε υπερβολική δόση με τις αντίστοιχες συνέπειες.

Η φαιντανύλη παρασκευάστηκε για πρώτη φορά το1960 από τον Βέλγο χημικό Πάουλ Γιάνζεν. Κατά τις δεκαετίες του 1980 και 1990, η παράνομη παραγωγή φαιντανύλης αυξήθηκε ραγδαία και πήρε τη δεκαετία του 2000 όλο και μεγαλύτερες διαστάσεις. Με την αυξανόμενη διάδοσή της αυξήθηκε στη συνέχεια και ο αριθμός των τοξικομανών και των θανάτων, ιδίως στις ΗΠΑ.

Πολλές από τις ουσίες που απαιτούνται για τη συνθετικά παραγόμενη φαιντανύλη προέρχονται από την Κίνα. Από εκεί εξάγονται στην Κεντρική και Λατινική Αμερική, όπου γίνεται η επεξεργασία σε παράνομα εργαστήρια και στη συνέχεια πωλούνται στην μαύρη αγορά. Σύμφωνα με την αμερικανική Υπηρεσία Δίωξης Ναρκωτικών (Drug Enforcement Administration DEA), το 2022 κατασχέθηκαν στις ΗΠΑ περισσότερα από 50,6 εκατομμύρια δισκία φαιντανύλης και πάνω από 4500 κιλά σκόνης φαιντανύλης. Η υπηρεσία αναφέρει ότι αυτό ισοδυναμεί με "περισσότερες από 379 εκατομμύρια δυνητικά θανατηφόρες δόσεις φαιντανύλης". Αυτό θα ήταν αρκετό για να σκοτωθεί σχεδόν ολόκληρος ο πληθυσμός των ΗΠΑ, δηλαδή 333 εκατομμύρια άνθρωποι....

Επιμέλεια: Ειρήνη Αναστασοπούλου