«Οι κυβερνήσεις μας υπέγραψαν δήλωση προθέσεων για συνεργασία στον τομέα της ενέργειας, ενώ η ΕΝΙ και η Sonatrach συμφώνησαν στην αύξηση των εξαγωγών φυσικού αερίου προς την Ιταλία». Με αυτά τα λόγια, σε μία επίσκεψη-αστραπή στο Αλγέρι στις αρχές Απριλίου, ο Ιταλός πρωθυπουργός Μάριο Ντράγκι είχε ανακοινώσει την αναβίωση της ενεργειακής συνεργασίας με την Αλγερία. Έως το 2024 η βορειοαφρικανική αυτή χώρα αναμένεται να προμηθεύσει στην Ιταλία εννέα δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αέριου, μέσω του αγωγού Transmed, που διέρχεται και από την Τυνησία.

Κατ' αυτόν τον τρόπο η Αλγερία γίνεται και πάλι ο μεγαλύτερος πάροχος φυσικού αερίου στην Ιταλία, αντί της Ρωσίας. Εμπορικοί δεσμοί πάντα υπήρχαν. Το 1983 είχε εγκαινιαστεί ο αγωγός Transmed με χωρητικότητα έως 30 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων. Πρόκειται για μία γιγαντιαία ποσότητα, η οποία για πρώτη φορά κρίνεται απαραίτητη μετά τις γεωπολιτικές αναταράξεις των τελευταίων μηνών, όπως επισημαίνει ο Νταβίντε Ταμπαρέλι, διευθυντής του ανεξάρτητου οίκου αξιολόγησης ενεργειακών επενδύσεων Nomisma Energia, με έδρα στην Μπολόνια. «Στις αρχές της δεκαετίας του '80 κανείς δεν φανταζόταν ότι θα φτάναμε σε μία τέτοια ποσότητα», λέει χαρακτηριστικά. «Κι όμως, τόσο χρειαζόμαστε σήμερα...»

Πολιτική αστάθεια στη Λιβύη

Παραδοσιακούς δεσμούς διατηρεί η Ιταλία και με τη Λιβύη. Το 2004 εγκαινιάστηκε εκεί ο αγωγός Greenstream, στον οποίο επίσης συμμετέχει ο ιταλικός ενεργειακός κολοσσός ΕΝΙ. Στη Λιβύη υπάρχουν αξιόλογα αποθέματα φυσικού αερίου, αλλά μέχρι στιγμής η πολιτική ρευστότητα καθιστά πολύ δύσκολη την αξιοποίησή τους. «Η χωρητικότητα φτάνει τα δέκα δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα, αλλά μέχρι στιγμής δεν αξιοποιείται ούτε το 50%», λέει ο Ταμπαρέλι. «Οι κρατικές δομές έχουν καταρρεύσει, δεν υπάρχει κάποια αρμόδια υπηρεσία που να μπορεί να δώσει άδεια για νέες εξορύξεις φυσικού αερίου».

Από το 2020 η Ιταλία συνδέεται και με τα κοιτάσματα της Ανατολικής Ευρώπης μέσω του αγωγού TAP, ο οποίος μεταφέρει φυσικό αέριο από το Αζερμπαϊτζάν στον ιταλικό Νότο μέσω Ελλάδας και Αλβανίας. Η κατασκευή του είχε προκαλέσει έντονες διαμαρτυρίες, ιδιαίτερα στην περιοχή της Απουλίας, ωστόσο σήμερα ο αγωγός αποδεικνύεται πολύτιμος. Το μερίδιο του TAP στο σύνολο των ιταλικών εισαγωγών φυσικού αερίου έχει φτάσει το 10% και σύντομα αναμένεται να διπλασιαστεί. «Η Ιταλία πρέπει να επενδύσει στα δίκτυα ενέργειας, πρέπει να τα ενισχύσει και να τα επεκτείνει», εκτιμά ο Νταβίντε Ταμπαρέλι.

Υδρογόνο, «το πετρέλαιο του 21ου αιώνα»

Στο άμεσο μέλλον το υφιστάμενο δίκτυο μπορεί να αξιοποιηθεί και για το υδρογόνο, το οποίο ειδικοί θεωρούν «το πετρέλαιο του 21ου αιώνα». Ωστόσο δεν είναι ακόμη σαφές, πόσο ώριμες είναι οι συνθήκες για την αξιοποίησή του. Ο Μάρκο Αλεβρά, επικεφαλής του ιταλικού ομίλου φυσικού αερίου SNAM είναι ιδιαίτερα αισιόδοξος. «Το 99% του δικτύου SNAM, που ενώνει τη Βόρεια Αφρική με την Κεντρική Ευρώπη, μπορεί να αξιοποιηθεί για τη μεταφορά υδρογόνου χωρίς να χρειάζεται καμία μετατροπή», επισημαίνει.

Παράλληλα, η Ιταλία ολοκληρώνει την κατασκευή των απαραίτητων υποδομών για την αποθήκευση υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG). Ήδη η χώρα διαθέτει τρία τέρμιναλ LNG, ενώ αυτή την εποχή εγκαθιστά άλλα δύο πλωτά τέρμιναλ. Τον Απρίλιο είχε υπογραφεί διμερής συμφωνία με την Αίγυπτο για την παροχή υγροποιημένου φυσικού αερίου, πρόσφατα υπεγράφη αντίστοιχη συμφωνία με το Κατάρ, ενώ παράλληλα η ιταλική κυβέρνηση σχεδιάζει να αυξήσει τις εισαγωγές της από το Κονγκό, την Ανγκόλα, τη Μοζαμβίκη και τη Νιγηρία.

Προ ημερών ο Μάριο Ντράγκι επισκέφθηκε και το Ισραήλ, σε αναζήτηση άλλων εναλλακτικών λύσεων. Τα σχέδια για τον αγωγό EastMed, ο οποίος θα διοχετεύει φυσικό αέριο από το Ισραήλ στην Κεντρική Ευρώπη, υπάρχουν ήδη, αλλά μόνο στα χαρτιά. Ο χρόνος θα δείξει, αν οι γεωπολιτικές αναταραχές των τελευταίων μηνών θα αναβιώσουν τα σχέδια για την κατασκευή του.

Ελίζαμπετ Πόνγκρατς (Ρώμη)

Επιμέλεια: Γιάννης Παπαδημητρίου