Μερικές χώρες δεν ξέρουν άλλον δρόμο παρά αυτόν του Κοινοβουλίου, όταν πρόκειται για την κήρυξη πολέμου. Το γερμανικό Ομοσπονδιακό Συνταγματικό Δικαστήριο έχει αποφανθεί επ’ αυτού και δεν υπάρχει περίπτωση συμμετοχής της Γερμανίας σε ένοπλες συρράξεις εάν δεν προϋπάρξει η σύμφωνη γνώμη των βουλευτών.

Διαφορετικές προσεγγίσεις

Βέβαια υπάρχει πάντα τρόπος να «εκβιάσει» κανείς τη συναίνεση του σώματος όταν την μετατρέπει σε ψήφο εμπιστοσύνης. Το έκανε ο καγκελάριος Σρέντερ το 2001. Οι βουλευτές αναγκάστηκαν να εγκρίνουν την αποστολή στρατιωτών στο Αφγανιστάν, γιατί δεν ήθελαν να πέσει η κυβέρνηση. Η γερμανική περίπτωση δεν είναι μοναδική. Το ίδιο συμβαίνει και σε άλλες χώρες του ΝΑΤΟ όμως όχι και στις ΗΠΑ. Ο αμερικανός πρόεδρος δεν χρειάζεται προηγούμενη συναίνεση του Κογκρέσου. Είναι ο ανώτατος διοικητής των ενόπλων δυνάμεων, κι έτσι αυτός αποφασίζει για πόλεμο ή ειρήνη. Ωστόσο, υποχρεούται να ενημερώσει τα δυο νομοθετικά σώματα 48 ώρες μετά το στρατιωτικό πλήγμα, ενώ οι στρατιωτικές επιχειρήσεις δεν μπορούν να συνεχιστούν και πέρα των 60 ημερών χωρίς άδεια του Κογκρέσου.

Στη Μ. Βρετανία ο Ντέιβιντ Κάμερον θα μπορούσε να πορευτεί και χωρίς τη Βουλή των Αντιπροσώπων. Και όταν ζήτησε την έγκρισή της, το έκανε με την ελπίδα ότι θα έπαιρνε το πράσινο φως. Τώρα έχει τα χέρια δεμένα. Το Λονδίνο δεν θα συμμετάσχει σε αυτόν τον πόλεμο. Στο μεταξύ και στη Γαλλία η κοινή γνώμη ζητά την εμπλοκή της Γαλλικής Εθνοσυνέλευσης στην απόφαση για τη συμμετοχή της χώρας στα πολεμικά δρώμενα παρά το ότι συνταγματικά ο γάλλος πρόεδρος μπορεί να αποφασίζει μόνος.

Ευθύνη και στο λαό

«Τυχόν επίθεση κατά της Συρίας μπορεί να έχει πολύ σοβαρές επιπτώσεις» επισημαίνει ο Κρίστιαν Τομουσάτ, διεθνολόγος και πρώην μέλος της Επιτροπής για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα των ΗΕ. «Δεν γίνεται να τις σταθμίσει κανείς εκ των προτέρων και γι αυτό νομίζω ότι οι πρόεδροι θέλουν να αποθέσουν την ευθύνη σε ευρύτερη βάση και να την περάσουν ως ευθύνη και του ίδιου του λαού, που εκπροσωπείται μέσω των Κοινοβουλίων. Είναι σαφές ότι ξαφνικά αντιμετωπίζουν με φόβο το ίδιο τους το θάρρος».

Ο Κρίστιαν Τομουσάτ κάνει λόγο για μια βαθιά αλλαγή που συντελείται στις δημοκρατικές χώρες και που ενισχύεται από την αναζήτηση νομιμοποιητικής απόφασης για στρατιωτικές επιχειρήσεις στα Κοινοβούλια.

Οι πολέμιοι του «κοινοβουλευτικού δρόμου» αντίθετα επιχειρηματολογούν προφασιζόμενοι χάσιμο χρόνου σε αποφάσεις μείζονος διεθνοπολιτικής σημασίας. Όμως, ένας πόλεμος δεν μπορεί να είναι μια εύκολη υπόθεση, ώστε να παρακάμπτεται η «φωνή του λαού». Το πρόσφατο παράδειγμα της Μ. Βρετανίας ανέδειξε τη σημασία του παράγοντα «Κοινοβούλιο» σε τόσο σημαντικές αποφάσεις.

Nils Naumann / Ειρήνη Αναστασοπούλου
Υπεύθ. Σύνταξης Δήμητρα Κυρανούδη