«Ήταν μια φορά κι έναν καιρό... και ποτέ ξανά» είναι ο τίτλος έκθεσης στην Πρίστινα,αφιερωμένης στα εκατοντάδες παιδιά που έχασαν τη ζωή τους στον πόλεμο στο Κοσσυφοπέδιο, που τελείωσε στις 9 Ιουνίου του 1999. Οι τοίχοι στον εκθεσιακό χώρο της βιβλιοθήκης Συλεϊμανί είναι γεμάτοι από φωτογραφίες, ιστορίες και προσωπικά αντικείμενα.

Παιδικά πουλόβερ, παπουτσάκια, κρεβάτια, ακόμα και βόλους με τους οποίους κάποτε έπαιξαν τα παιδιά. Οι γονείς των παιδιών που έφυγαν κράτησαν πολλά από αυτά τα αντικείμενα ως ενθύμια.

Ο Εγιούπ Τσαράκου από το χωριό Πόκλεκ, κοντά στην πρωτεύουσα του Κοσσυφοπεδίου, έχασε στις μάχες τούς δύο του γιούς, Χάσαν (12) και Μπεράτ (13), τη γυναίκα του Μπαφτίγια (30) καθώς και την γυναίκα του αδελφού του Μίρια (47). Θεωρεί πολύ σημαντική την έκθεση, που τιμά τη μνήμη των συγγενών του. «Μου αρέσει πολύ αυτή η ιδέα. Είναι καλό ότι κάποιος θυμάται τα παιδιά μας και έκανε κάτι για να μάθουν και άλλοι ότι κάποτε υπήρξαν. Αισθανόμαστε ικανοποίηση, παρά το γεγονός ότι τίποτα δεν μπορεί να φέρει πίσω τα παιδιά και τις γυναίκες μας», λέει ο Εγιούπ Τσαράκου.

«Να διασφαλίσουμε ότι αυτά δεν θα επαναληφθούν»

Και η Μέργιεμε Κελμέντις έχασε τα παιδιά της στον πόλεμο. Διηγείται ότι είναι ιδιαίτερα επίπονο να θυμάται τις λεπτομέρειες του θανάτου των δύο γιών της Μπεσίνι και Χαξιού, που ήταν μόλις 12 και 10 ετών. «Εδώ εκτίθεται η κουβέρτα με την οποία τα σκέπαζα. Θα ήταν προτιμότερο οι σφαίρες να τρύπαγαν εμένα και όχι τα παιδιά μου, έτσι ώστε να μην πρέπει τώρα να βλέπω τις φωτογραφίες τους στην έκθεση», δηλώνει συγκινημένη η Μέργιεμε Κελμέντις.

«Μέχρι σήμερα δεν υπάρχει ούτε μνημείο, ούτε μια ημερομηνία μνήμης για τα 1.024 παιδιά που άφησαν την τελευταία τους πνοή στον πόλεμο του Κοσσυφοπεδίου», λέει η Λέα Ντέντι από το Humanitarian Law Center στην Πρίστινα που διοργανώνει την έκθεση και προσθέτει: «Για εμάς το σημαντικότερο είναι να μην ξεχαστούν τα παιδιά που είτε σκοτώθηκαν, είτε αγνοούνται. Επικοινωνήσαμε με τις οικογένειες των θυμάτων για να συλλέξουμε πληροφορίες για τα παιδιά. Συνεργάστηκαν αμέσως μαζί μας και στήριξαν την έκθεση όσο μπορούσαν. 20 χρόνια μετά τον πόλεμο θα πρέπει να ασχοληθούμε με το παρελθόν και να διασφαλίσουμε ότι δεν θα επαναληφθεί».

Βγιόσα Τσερκίνι

Επιμέλεια: Στέφανος Γεωργακόπουλος