Την αισιοδοξία του Ευρωπαίου επιτρόπου Φερχόιγκεν για συμφωνία των ηγετών των δύο κοινοτήτων στις συνομιλίες για το Κυπριακό δεν συμμερίζεται ο καθηγητής Χάινς Κράμερ, επικεφαλής της ερευνητική ομάδος για τις εξωτερικές σχέσεις της ΕΕ, του Ιδρύματος Επιστημών και Πολιτικής του Βερολίνου.

"Δεν πιστεύω ότι οι δύο ηγέτες θα συνεναίσουν πάνω σε μια κοινή συμφωνία. Νομίζω ότι ούτε ο Πρόεδρος Παπαδόπουλος, ούτε ο Ντεντκάς ενδιαφέρονται πραγματικά για κάτι τέτοιο. Σε τελική ανάλυση και οι δύο έχουν αρνητική στάση απέναντι στο σχέδιο Ανάν. Αυτό σημαίνει ότι η σε περίπτωση που οι δυο ηγέτες δεν συμφωνήσουν μέχρι τα μέσα Μαρτίου, τότε τη σκυτάλη αναλαμβάνουν οι δύο προστάτιδες δυνάμεις: η Τουρκία και η Ελλάδα που πρέπει να συμμετάσχουν στις διαπραγματεύσεις και να ασκήσουν πιέσεις για την επίτευξη συμφωνίας στους δύο ηγέτες. Κατά πάσα πιθανότητα όμως όπως προβλέπεται ο γ.γ. θα διαμορφώσει το κείμενο της συμφωνίας που θα τεθεί σε δημοψήφισμα. Αν τα πράγματα πάρουν αυτή την εξέλιξη, τότε δεν είμαι καθόλου σίγουρος για το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος".

Η συμφωνία της Νέας Υόρκης για την επανάληψη των διαπραγματεύσεων ήταν αποτέλεσμα των πιέσεων που ασκήθηκαν στις δύο πλευρές. Η διαφορά είναι ότι στη Νέα Υόρκη το θέμα ήταν διαδικαστικό και κανείς από τους δύο ηγέτες δεν ήθελε να χρεωθεί την ευθύνη για τη μή επανάληψη των συνομιλιών. Με τη συμφωνία της Νέας Υόρκης δεν ελήφθησαν κάποιες αποφάσεις για την επίλυση του προβλήματος.

"Τώρα όμως πρόκειται για ουσιαστικά ζητήματα", συνεχίζει ο Κράμερ. "όπως το εδαφικό, το περιουσιακό, το θέμα των εποίκων, ζητήματα που και οι δύο πλευρές υπογράμμισαν πως δεν είναι σύμφωνες με τον τρόπο που τα επιλύει το σχέδιο Ανάν. Και οι δύο πλευρές δεν έδωσαν δείγματα ότι είναι έτοιμες να προχωρήσουν σε μια συμβιβαστική λύση σε αυτά τα θέματα. Δεν βλέπω επίσης τί μορφή θα μπορούσε να έχει ένας συμβιβασμός, εκτός αν και οι δύο αποφασίσουν να πιουν το πικρό ποτήρι. Υπό αυτό το πρίσμα δεν υπάρχουν μεγάλα περιθώρια για την άσκηση πιέσεων, όπως συνέβη στη Νέα Υόρκη, όπου απαιτείτο μια συμφωνία πάνω σε ένα χρονοδιάγραμμα".

Η μη επίλυση του κυπριακού θα μπορούσε όμως να αποτελέσει εμπόδιο στην ενταξιακή πορεία της Τουρκίας; "Στο ζήτημα αυτό οι Τουρκοκύπριοι είναι διχασμένοι", υπογραμμίζει ο Γερμανός ειδικός. "Ενα μεγάλο μέρος τους, ίσως μια μικρή πλειοψήφία επιθυμεί την επανένωση. Αυτός που δε τη θέλει είναι ο Ντεντκτάς και οι δυνάμεις που τον στηρίζουν και οι οποίες δεν θέλουν απαραίτητα την ένταξη της Τουρκίας στην ΕΕ. Ο Ντενκτάς και οι άνθρωποί του μπορούν να συμβιώσουν με την Τουρκία και εκτός ΕΕ. Το έκαναν επί 30 χρόνια γιατί να μην το κάνουν για άλλα 30; Εδώ υπάρχει μια αντίθεση ανάμεσα στον Ντενκτάς και στην Αγκυρα, η οποία επιθυμεί την επίλυση για να βελτιώσει τις πιθανότητες ένταξης. Και δεν είμαι σίγουρος αν αυτή η σύγκρουση συμφερόντων θα έχει σαν αποτέλεσμα να καμφθούν οι αντιρρήσεις Ντεντκάς".

Το τελικό αποτέλεσμα σύμφωνα με τον Κράμερ ίσως είναι το εξής: οι ηγέτες των δύο κοινοτήτων δεν θα συμφωνήσουν, θα μεταφέρουν τις ευθύνες στις εγγυήτριες δυνάμεις, την Τουρκία και την Ελλάδα όπως προβλέπεται από το χρονοδιάγραμμα.

Η Αθήνα και η Αγκυρα θα πρέπει να βρουν τρόπους συνεννόησης, κάτι που θεωρείται εφικτό, καθώς οι διαφορές απόψεων μεταξύ Παπαδόπουλου και Ντενκτάς είναι πολύ μεγάλες. Η Αγκυρα θέλει τη λύση στο πλαίσιο των προσπαθειών της για ένταξη, η Αθήνα επίσης και θέλει να προωθήσει την υποψηφιότητα της Τουρκίας σε περίπτωση επίλυσης του κυπριακού.

"Το πρόβλημα όμως στην περίπτωση αυτή είναι ότι στις 21 Απριλίου οι Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι θα κληθούν με δημοψήφισμα να αποφασίσουν για ένα κείμενο συμφωνίας που δεν είναι αποτέλεσμα συμβιβασμού ανάμεσα σε Ελληνοκύπριους και Τουρκοκύπριους, αλλά ανάμεσα στην Ελλάδα την Τουρκία και τα ΗΕ, από "ξένες" δηλαδή δυνάμεις, όπως ακριβώς συνέβη το 1959 - 1960 με την ίδρυση της Κυπριακής Δημοκρατίας. Δεν πρόκειται για μια κακή λύση, αλλά θα μειωθούν οι ελπίδες για την υπερψήφισή της στο δημοψήφισμα όπως και οι δυνατότητες εφαρμογής της χωρίς προβλήματα σε περίπτωση που η έκβαση των δημοψισμάτων είναι θετική. Εγώ θεωρώ ρεαλιστικό ότι στο δημοψήφισμα μια μικρή πλειοψηφία των Τουρκοκυπρίων 55 % για παράδειγαμ θα είναι υπέρ της επανένωσης, αλλά η μικρή πλειοψηφία των Ελληνοκυπρίων θα καταψηφίσει τη συμφωνία. Τότε πρέπει να δούμε, τί θα συμβεί και τί θα σημαίνει κάτι τέτοιο για παράδειγμα για την ενταξιακή πορεία της Τουρκίας".

Συνέντευξη στον Θόδωρο Γεωργιτσόπουλο .