Τρεις ημέρες είχαν μόλις περάσει από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, εκείνη την Κυριακή, 27η Φεβρουαρίου του 2022, όταν ο Γερμανός καγκελάριος Όλαφ Σολτς ανέβηκε στο βήμα του γερμανικού κοινοβουλίου για μια ιστορική ομιλία. «Ο κόσμος μας μετά τη ρωσική εισβολή δεν είναι ο ίδιος» ανέφερε ο Όλαφ Σολτς εγκαινιάζοντας το τέλος μιας εποχής και την απαρχή μιας άλλης, με νέα πυξίδα την άρση της κόκκινης γραμμής για τη μη αποστολή όπλων σε εμπόλεμες ζώνες.

Η Γερμανία κοιμόταν

Λίγες ώρες πριν από τη ρωσική εισβολή στη  Νέα Υόρκη, ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρεςείχε συναντήσει τον Ρώσο πρεσβευτή, προτρέποντάς τον για τελευταία φορά να μην προχωρήσει η Ρωσία σε μια ευρείας κλίμακας επίθεση στην Ουκρανία. Οι ώρες κυλούσαν και στη Γερμανία είχε ήδη παει σχεδόν τέσσερις τα ξημερώματα. Οι περισσότεροι κορυφαίοι πολιτικοί και αξιωματούχοι πιάστηκαν κυριολεκτικά στον ύπνο. Η Γερμανία το ξημέρωμα δεν ήταν πια η ίδια, κλήθηκε να πάρει αποφάσεις που θα άλλαζαν και την ίδια χωρίς να το θέλει. Κι αυτό γιατί η Γερμανία δεν είναι στρατιωτική δύναμη. Ο Ρώσος πρόεδρος όμως έστειλε τελικά στρατό στην Ουκρανία με στόχο την αλλαγή των συνόρων.

Τελευταία φορά είχε επιχειρήσει κάτι αντίστοιχο ο Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς τη δεκαετία του 1990 με στόχο τη δημιουργία της «Μεγάλης Σερβίας» στα Δυτικά Βαλκάνια. Τα πράγματα πλέον είναι διαφορετικά, τα μεγέθη διαφορετικά. Η μεγαλύτερη γεωγραφικά χώρα στον κόσμο, η Ρωσία, μια πυρηνική υπερδύναμη, θέτει ουσιαστικά σε αμφισβήτηση την Χάρτα των Ηνωμένων Εθνών που υπεγράφη μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Αυτή είναι η άποψη του Αμερικανού ιστορικού και καθηγητή στο Γέιλ Τίμοθι Σνάιντερ. Η Χάρτα του ΟΗΕ γράφτηκε πάνω στις οδυνηρές εμπειρίες του ιμπεριαλιστικού Τρίτου Ράιχ και της ναζιστικής Γερμανίας του Αδόλφου Χίτλερ.

Ο καγκελάριος Όλαφ Σολτς στην ιστορική ομιλία του αναφέρθηκε στις προθέσεις της Ρωσίας, «να διαγράψει μια ανεξάρτητη χώρα από τον χάρτη» κάνοντας λόγο για προσβολή των αρχών ασφαλείας στον μεταπολεμικό κόσμο βάσει της Τελικής Πράξης του Ελσίνκι. Ο Πούτιν, σύμφωνα με τον Σολτς έχει «περιθωριοποιηθεί από τη διεθνή κοινότητα».

Δισεκατομμύρια για τον γερμανικό στρατό

Η γερμανική στροφή γνωστή ως «Zeitenwende» σηματοδότησε κι ένα νέο ξεκίνημα για τον γερμανικό στρατό, ο οποίος αναβαθμίζεται με ένα Ειδικό Ταμείο ύψους 100 δις ευρώ. Ένα χρόνο μετά την ανακοίνωσή του, παρατηρείται αύξηση των παραγγελιών από την εξοπλιστική βιομηχανία. Και η Ουκρανία στο μεταξύ, εδώ και ένα χρόνο, έχει εξοπλιστεί με γερμανικά στρατιωτικά συστήματα. Σύμφωνα με έρευνες η πλειοψηφία των Γερμανών συμφωνεί με την γερμανική αλλαγή στάσης στο θέμα της αποστολής όπλων σε εμπόλεμες ζώνες. Γεγονός είναι πάντως ότι η συζήτηση στη Γερμανία περί αποστολής αρμάτων μάχης Leopard στην Ουκρανία δίχασε. Αν και αρχικά ο καγκελάριος ακολουθούσε το «όχι» της αριστερής πτέρυγας των Σοσιαλδημοκρατών, τελικά υποχώρησε.

Λίγες μέρες μετά από τη συνάντηση 50 χωρών στην αμερικανική βάση Ράμσταϊνη απόφαση ελήφθη: η Γερμανία θα στείλει βαρέα άρματα μάχης στην Ουκρανία. Στο μεταξύ, κι ενώ οι ΗΠΑ καθόλη τη χρονιά δρομολογούσαν διαρκώς τις αποστολές ολοένα περισσότερων βαρέων εξοπλιστικών συστημάτων, άρχιζε η συζήτηση και για μαχητικά αεροσκάφη.

«Μπορώ μόνο να πω ότι όλες οι συζητήσεις για μαχητικά αεροσκάφη αφορούν τύπους που δεν διαθέτει αυτή τη στιγμή η Γερμανία, επομένως πρόκειται για ένα ζήτημα που αφορά περισσότερο άλλες χώρες», ανέφερε ο νέος Γερμανός υπ. Άμυνας  Μπόρις Πιστόριους στην DW. «Βασικά, ο πόλεμος στην Ουκρανία είναι ένας πόλεμος, στον οποίο δεν μπορεί να αποκλείστεί ποτέ απολύτως τίποτα. Αλλά αυτό μάλλον δεν ισχύει για τα μαχητικά αεροσκάφη της Γερμανίας», συμπλήρωσε. Σημειωτέον ότι ήδη Πολωνία και Ολλανδία έχουν προσφέρει στην Ουκρανία F-16, με την προϋπόθεση ότι θα συμφωνήσουν και οι σύμμαχοι.

Oι Γερμανοί πολίτες στο πλευρό των Ουκρανών

Σε κοινωνικό επίπεδο πάντως οι Γερμανοί επέδειξαν  αλληλεγγύη προς τους Ουκρανούς. Πάνω από ένα εκατομμύριο Ουκρανοί πρόσφυγες έχουν φτάσει στη Γερμανία. Πολλοί έχουν καταφύγει επίσης στη γειτονική Πολωνία. Γερμανοί ιδιώτες δώρισαν από τις τσέπες τους πάνω από ένα δις ευρώ ως βοήθεια για Ουκρανούς πρόσφυγες. Ωστόσο η γενναιοδωρία του γερμανικού κράτους δεν συμβαδίζει με τη γενναιοδωρία των απλών πολιτών, σύμφωνα με μελέτη του Ινστιτούτου Παγκόσμιας Οικονομίας του Κιέλου.

Έτσι η επίσημη βοήθεια του γερμανικού κράτους στην Ουκρανία, υπολογισμένη βάσει του ΑΕΠ, ανέρχεται στο ένα τρίτο του ποσού που μετέφερε η Γερμανία στις ΗΠΑ το 1990 και το 1991 κατά τη διάρκεια του Δεύτερου Πολέμου του Κόλπου. Εκείνη την εποχή η οικονομικά ισχυρή Δυτική Γερμανία, αν και δεν διαδραμάτιζε καμία επιρροή στην παγκόσμια πολιτική ασφαλείας, είχε επιδοθεί στη λεγόμενη «διπλωματία του βιβλίου επιταγών» προωθώντας τα οικονομικά συμφέροντά της. Τρεις δεκαετίες μετά, αν και η Γερμανία στέλνει βαρέα άρματα μάχης στο ουκρανικό μέτωπο, φαίνεται ότι ακόμη δεν μπορεί να εγκαταλείψει την παλιά, αγαπημένη της συνήθεια: να διεκδικεί τα συμφέροντά της αποκλειστικά με χρήμα.

Φρανκ Χόφμαν

Επιμέλεια: Δήμητρα Κυρανούδη