Καλοκαίρι 1991: Οκτώ μόλις μήνες έχουν περάσει από τη γερμανική επανένωση μετά από 45 ολόκληρα χρόνια με δύο Γερμανίες: την Ομοσπονδιακή Δημοκρατία στα δυτικά και τη Λαοκρατική Δημοκρατία στα ανατολικά. Η αποκαλούμενη πρώην Ανατολική Γερμανία έχει προσχωρήσει στη Δυτική, η οποία έχει ως πρωτεύουσα τη Βόννη από το 1949.

Η Βόννη βρίσκεται στο δυτικό άκρο της χώρας, μόλις περίπου 100 χιλιόμετρα από τα ολλανδικά σύνορα και 230 χιλιόμετρα από τις Βρυξέλλες, την πρωτεύουσα της ΕΕ. Με τη Γαλλία στα δυτικά, την Αυστρία νότια ή τη Δανία στα βόρεια οι περισσότεροι Δυτικογερμανοί έχουν μεγαλύτερη οικειότητα από ότι με τα πέντε νέα ανατολικογερμανικά κρατίδια. Το επί δεκαετίες πολιτικό και ιδεολογικό χάσμα μεταξύ Δυτικής και Ανατολικής Γερμανίας, μεταξύ καπιταλιστικού και κομμουνιστικού συστήματος, δεν θα μπορούσε παρά να αφήσει ίχνη.

Μέσα σε αυτή την ατμόσφαιρα και αυτά τα δεδομένα οι 660 βουλευτές της ομοσπονδιακής βουλής στη Βόννη κλήθηκαν σε ψηφοφορία στις 20 Ιουνίου του 1991, σαν σήμερα πριν από ακριβώς 30 χρόνια, να λάβουν μια ιστορική απόφαση: Ποια θα είναι από εδώ και στο εξής η πρωτεύουσα της επανενωμένης Γερμανίας; Το Βερολίνο ή μήπως η Βόννη;

Η Βόννη ως πρωτεύουσα ήταν απλά μια προσωρινή λύση

Το παρελθόν του Βερολίνου ήταν για πολλούς βουλευτές, αλλά και τμήματα του γερμανικού πληθυσμού ιστορικά επιβαρυμένο. Από εκεί ξεκίνησαν δύο παγκόσμιοι πόλεμοι και κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου έγινε διεθνές σύμβολο λόγω του Τείχους του Βερολίνου. Θα μπορούσε η γερμανική μεγαλούπολη στην καρδιά της ανατολικής Γερμανίας να γίνει το πολιτικό κέντρο της επανενωμένης και ισχυρότερης Γερμανίας;

Λίγο πριν από την ψηφοφορία όλα συνηγορούσαν στο ότι η Βόννη θα λάμβανε τις περισσότερες ψήφους. Μια δημοσκόπηση έδινε 267 ψήφους υπέρ του Βερολίνου και 343 υπέρ της Βόννης. Όταν όμως στις 20 Ιουνίου του 1991 μετά από συζήτηση 11 ωρών στην ολομέλεια ήρθε η ώρα της ψηφοφορίας το Βερολίνο διασφάλισε την πρωτιά με ψήφους 338 υπέρ και 320 κατά. Το εντυπωσιακό αποτέλεσμα υπέρ του Βερολίνου οφείλεται εν πολλοίς σε….παρέμβαση Βόλφγκανγκ Σόιμπλε.

Στην ομιλία του υπέρ της μεταφοράς της πρωτεύουσας στο Βερολίνο ο πρόεδρος σήμερα του γερμανικού κοινοβουλίου και τότε υπουργός Εσωτερικών επί καγκελαρίας Χέλμουτ Κολ υπογράμμισε τον εξέχοντα ρόλο του Βερολίνου στη δύσκολη πορεία επανένωσης των δύο Γερμανιών. Θύμισε στους βουλευτές ιστορικές στιγμές: την αερογέφυρα των δυτικών συμμάχων το 1948-1949 μετά τον αποκλεισμό της πόλης από τους Σοβιετικούς, τη λαϊκή εξέγερση στις 17 Ιουνίου του 1953, την κατασκευή του Τείχους τον Αύγουστο του 1961, την πτώση του στις 9 Νοεμβρίου του 1989 και τη Γερμανική Επανένωση στις 3 Οκτωβρίου του 1990. Κλείνοντας την ομιλία του ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε διερωτήθηκε: «Δεν νομίζω ότι θα μπορούσε να επανενωθεί η Γερμανία χωρίς το Βερολίνο και το ρόλο που διαδραμάτισε μεταπολεμικά». Εκατοντάδες βουλευτές τον χειροκρότησαν όρθιοι για πολλή ώρα.

Η συζήτηση κορυφαία στιγμή πολιτικής κουλτούρας

«Ήταν μια από τις κορυφαίες στιγμής του γερμανικού κοινοβουλίου», θυμάται ο πρώην αρχισυντάκτης της DW Αλεξάντερ Κουντάσεφ, ο οποίος τότε εργάζονταν ως επικεφαλής του γραφείου ανταποκριτών στη Βόννη: «Οι μάχες από το βήμα δόθηκαν με μόνο όπλο τα επιχειρήματα». Υπέρ του Βερολίνου τάσσονταν ο τότε καγκελάριος Κολ, ο υπουργός Εξωτερικών Χανς Ντίτριχ Γκένσερ και οι κορυφαίοι σοσιαλδημοκράτες Βίλι Μπραντ και Χανς-Γιόχεν Φόγκελ.

Αμέσως μετά τον Βόλφγκανγκ Σόιμπλε ανέβηκε στο βήμα ο πρώην υπουργός Εσωτερικών Γκέρχαρντ Μπάουμ, μέλος των Φιλελευθέρων. Συμφώνησε με τον προλαλήσαντα ότι το Βερολίνο είναι σύμβολο ελευθερίας, αλλά και κράτους δικαίου. Έθεσε ωστόσο το εξής ερώτημα στους βουλευτές: «Δεν είναι όμως και η Βόννη μια πόλη-σύμβολο μετά από 40 χρόνια επιτυχημένης δημοκρατίας, η οποία καταξίωσε διεθνώς την Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας. Δεν είναι η πόλη που άνοιξε στην ουσία το δρόμο για την επανένωση Δυτικής και Ανατολικής Γερμανίας;» Ο 88χρονος πρώην πολιτικός θεωρεί ακόμα και σήμερα, 30 χρόνια μετά την ιστορική απόφαση της βουλής, ότι η πρωτεύουσα της επανενωμένης Γερμανίας θα έπρεπε να παραμείνει στη Βόννη: «Είμαι ακόμα και σήμερα της άποψης ότι το πολιτικό κλίμα που επικρατούσε επί δεκαετίες στη Βόννη ωφέλησε πολύ τη μεταπολεμική Γερμανία», δήλωσε ο παλαίμαχος πολιτικός στην DW.

Μαρσέλ Φίρστεναου

Επιμέλεια: Στέφανος Γεωργακόπουλος