Η πρόσφατη παρέλαση στη Μόσχα με αφορμή τα 69 χρόνια από τη νίκη επί της ναζιστικής Γερμανίας χαρακτηρίστηκε μεγαλοπρεπής. Η πλειονότητα των Ρώσων είδε την παρέλαση ως ευκαιρία να γιορτάσει την προσάρτηση της Κριμαίας και να τιμήσει την πολιτική του προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν. Πολλοί διακρίνουν στις τελετές χαρακτηριστικά της ισχυρής Σοβιετικής Ένωσης, την εποχή που η τελευταία αντιμετώπιζε ως ίσος προς ίσον τη Δύση και κυρίως τις ΗΠΑ. Ωστόσο, πίσω από την επίδειξη στρατιωτικής ισχύος και εθνικής ομοψυχίας συσσωρεύονται τα οικονομικά προβλήματα. Η Ρωσία είναι αντιμέτωπη με την ύφεση, διαπιστώνει το ΔΝΤ. Στο μεταξύ, και ο ρώσος υπουργός Οικονομίας, Αλεξέι Ουλιουκάγιεφ, παραδέχεται ότι η ανάπτυξη κατά το πρώτο τρίμηνο του 2014 είχε αρνητικό πρόσημο, επισημαίνει όμως ότι κατά το δεύτερο τρίμηνο η υποχώρηση θα είναι πιθανότατα μηδενική. Οι εν λόγω διαπιστώσεις δεν είναι ιδιαίτερα παρηγορητικές, εάν αναλογισθεί κανείς ότι η Ρωσία, η Κίνα, η Βραζιλία, η Ινδία επί μία δεκαετία ήταν οι ατμομηχανές της παγκόσμιας οικονομίας. Υπενθυμίζεται ότι τη διετία 2006-2007, ο ρυθμός ανάπτυξης της Ρωσίας υπερέβη το 8% του ΑΕΠ. Ακόμη και μετά την κορύφωση της χρηματοπιστωτικής κρίσης, τη διετία 2011-2012, η μεγέθυνση της ρωσικής οικονομίας κινήθηκε μεταξύ 3,4 και 4,3%.

«Η διαφθορά κατέστρεψε τη ρωσική οικονομία»

Το 2013 ήλθε η απογοήτευση, καθώς η ανάπτυξη δεν κινήθηκε στο 3,3%, αλλά στο 1,3%, διαψεύδοντας τις αισιόδοξες προγνώσεις. Από τις αρχές του χρόνου, η ρωσική οικονομία βρίσκεται σε τροχιά ύφεσης με συμπτώματα στασιμοπληθωρισμού, καθώς όπως παραδέχεται και ο ρώσος υπουργός Οικονομίας, το ποσοστό του πληθωρισμού θα φτάσει τον Ιούνιο το 7,5%. Υπενθυμίζεται ότι στόχος της Ρωσικής Κεντρικής Τράπεζας ήταν να κρατήσει τον πληθωρισμό σε επίπεδα κάτω του 5%.

Σχολιάζοντας τις οικονομικές εξελίξεις στη χώρα του, ο ρώσος οικονομολόγος Σεργκέι Γκουρίεφ, επισημαίνει ότι η Ρωσία εξήντλησε τις πηγές της οικονομικής της ανάπτυξης, δηλαδή τη φθηνή εργασία, την άνοδο των τιμών των καταναλωτικών αγαθών και την διόγκωση της αγοράς χορήγησης καταναλωτικών δανείων. Ζητούμενο τώρα είναι η προσέλκυση επενδύσεων, ωστόσο, αυτό απαιτεί συνεπή προστασία των δικαιωμάτων ιδιοκτησίας. «Και ακριβώς αυτοί οι θεσμοί έχουν καταστραφεί από τη διαφθορά στην εκτελεστική εξουσία και στη δικαιοσύνη», υποστηρίζει ο Γκουρίεφ. «Η διαφθορά κατέστρεψε τη ρωσική οικονομία» έγραψε πρόσφατα στους Financial Times ο πρώην πρύτανης του New Economic School της Μόσχας, που πέρυσι μετανάστευσε στη Γαλλία.
Οι περισσότεροι οικονομολόγοι παραπέμπουν στην τιμή του πετρελαίου όταν μιλούν για τη Ρωσία. Όσο αυτή είχε ανοδική πορεία, αυξανόταν και το ρωσικό ΑΕΠ. Εδώ και τρία χρόνια η τιμή του «μαύρου χρυσού» παραμένει καθηλωμένη με πτωτικές τάσεις. Ανάλογη είναι και η πορεία της ανάπτυξης.

«Ο τρόπος που βλέπουμε τη Ρωσία έχει αλλάξει διαμετρικά»

Η Ρωσία χρειάζεται επειγόντως διαφοροποίηση της παραγωγής της. Αλλά για να επιτευχθεί αυτό απαιτούνται επενδύσεις. Στα συμφραζόμενα της ουκρανικής κρίσης και του ενθουσιασμού για την προσάρτηση της Κριμαίας έχουν ξεχασθεί οι έννοιες: εκσυγχρονισμός, ιδιωτικοποιήσεις και επενδυτικό κλίμα. Το ρωσικό αλλά και το ξένο κεφάλαιο διαπιστώνουν την αδιαφορία του Κρεμλίνου και προτιμούν τη φυγή. Ήδη το πρώτο τρίμηνο του 2014 σημειώθηκε διαφυγή κεφαλαίων ύψους 50,6 δισ. ευρώ.

Συνέπεια της φυγής των κεφαλαίων ήταν η υποτίμηση του ρουβλιού κατά 20%. Η εξέλιξη αυτή ανακούφισε σε μεγάλο βαθμό τον ρωσικό προϋπολογισμό που βασίζεται στα πετροδόλαρα, οδήγησε, όμως, παράλληλα σε θεαματική αύξηση των εισαγομένων προϊόντων και στη μείωση της αγοραστικής δύναμης των ρώσων καταναλωτών. Ήδη σημειώνεται μείωση των εισαγωγών απόχώρες της Δύσης και κυρίως από τη Γερμανία. Η μείωση αυτή έφτασε τον περασμένο Φεβρουάριο (πριν από την επιβολή των κυρώσεων σε βάρος της Μόσχας) το 17,7%.

Και οι γερμανοί οικονομολόγοι και επιχειρηματίες επαναξιολογούν τις προοπτικές της ρωσικής αγοράς. Σύμφωνα με μελέτη της εταιρείας Ronald Berger Strategy Consultants, η Ρωσία δεν ανταποκρίνεται στις προσδοκίες των γερμανικών αυτοκινητοβιομηχανιών. «Η πρόγνωση για την προώθηση τεσσάρων εκατομμυρίων οχημάτων το 2020 δεν είναι υλοποιήσημη ούτε με βάση το πιο αισιόδοξο σενάριο», παρατηρούν οι αναλυτές. «Ο τρόπος που βλέπουμε τη Ρωσία έχει αλλάξει διαμετρικά», λέει ο επικεφαλής οικονομολόγος της Deutsche Bank Νταβίντ Φόλκερτς Λαντάου.

Andrey Gurkov / Σταμάτης Ασημένιος

Υπεύθ. Σύνταξης: Δήμητρα Κυρανούδη