Oι ηγέτες των 193 χωρών του ΟΗΕ συνυπέγραψαν χθες μια μεγαλεπήβολη ατζέντα 19 μέτρων και 169 επιμέρους στόχων για τη βιώσιμη ανάπτυξη, μετά από τρία χρόνια εντατικών διαπραγματεύσεων. Στόχος η καταπολέμηση της ακραίας φτώχειας, της πείνας και της εξαθλίωσης σε συνδυασμό με την προστασία του περιβάλλοντος μέχρι το 2030. Ο «σταρ» της βραδιάς ήταν αναμφίβολα ο πάπας Φραγκίσκος, ο οποίος χαρακτήρισε την ατζέντα ως «σημαντικό βήμα που εμπνέει ελπίδα». Ήταν η πρώτη ομιλία του προκαθήμενου της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας στην έδρα του ΟΗΕ. Ο ίδιος δεν έμεινε μόνο σε ευχολόγια για έναν καλύτερο κόσμο, εφιστώντας την προσοχή των πολιτικών ηγετών που ήταν παρόντες στις πράξεις που επείγουν. «Οι απλές δεσμεύσεις δεν αρκούν, όσο χρήσιμες κι αν είναι, προκειμένου να δοθούν λύσεις. Απαιτούνται στέρεα βήματα και άμεσα μέτρα» είπε από το βήμα της Γ.Σ. των Ηνωμένων Εθνών.

Από την πλευρά του, ο επικεφαλής του ΟΗΕ για τις διαπραγματεύσεις με τις επιμέρους χώρες, Τόνι Πίπα, είπε σε συνέντευξή του προς τη DW ότι είναι σημαντικό να τηρηθούν τόσο ο στόχος της μείωσης της φτώχειας όσο και ο στόχος της προστασίας του περιβάλλοντος. Άλλωστε και ο πάπας Φραγκίσκος είπε χαρακτηριστικά: «Οποιαδήποτε απώλεια για το περιβάλλον, είναι απώλεια και για την ίδια την ανθρωπότητα». Όπως τόνισε και ο επικεφαλής του ΟΗΕ για την ατζέντα 2030, η μείωση της παγκόσμιας φτώχειας δεν μπορεί να επιτευχθεί σε βάρος του φυσικού περιβάλλοντος.

Από τους «στόχους της χιλιετίας» στους στόχους της «βιώσιμης ανάπτυξης»

H ατζέντα για τη βιώσιμη ανάπτυξη έρχεται να αντικαταστήσει τον «πρόγονό» της, τη λεγόμενη ατζέντα του ΟΗΕ για τη νέα χιλιετία. Η «ατζέντα της Χιλιετίας» περιελάμβανε μόλις 8 στόχους. Η νέα ατζέντα περιλαμβάνει 19 μέτρα – προτάσεις προς υιοθέτηση από τις χώρες μέλη του ΟΗΕ καθώς και άλλους 169 ειδικότερους στόχους. Πώς εξηγείται όμως αυτή η κατακόρυφη αύξηση δράσεων και στοχεύσεων; Η απάντηση είναι απλή, σύμφωνα με τον Τόνι Πίπα: και οι 193 χώρες συνέβαλαν με δικές τους προσθήκες στη διαμόρφωση του τελικού κειμένου. «Είναι το αποτέλεσμα μιας μακροχρόνιας δουλειάς», λέει ο ίδιος στη DW.

Ωστόσο δεν είναι λίγοι οι επικριτές της ατζέντας 2030, ο οποίοι εκτιμούν ότι πρόκειται για μία μακρά λίστα που τελικά οδηγεί στις επιμέρους κυβερνήσεις να προωθούν επιλεκτικά μόνο συγκεκριμένους στόχους. Η Σάρα Χερν, ειδική σε θέματα βιώσιμης ανάπτυξης από το Κέντρο Διεθνούς Συνεργασίας του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης αναφέρει σχετικά: «Πιστεύω ότι ενέχουν κίνδυνοι. Το γεγονός ότι η τήρηση της ατζέντας είναι σε εθελοντική βάση μπορεί να οδηγήσει σε μια πολυδιάσπαση των δράσεων, κάτι που εν τέλει δεν θα αποφέρει στην πράξη κανένα αποτέλεσμα». Η αμερικανίδα ειδικός εκτιμά ότι ο ΟΗΕ θα μπορούσε να είχε καταλήξει σε ένα πολύ καλύτερο κείμενο από τεχνική άποψη μόνος του. Εντούτοις η Χερν αποτιμά ως θετικό το γεγονός ότι τα επιμέρους κράτη φέρουν την «ιδιοκτησία» αυτής της ατζέντας. Και σε αντίθεση με την «ατζέντα της Χιλιετίας», όπου η επιρροή των δυτικών χωρών ήταν έντονη, στην ατζέντα για τη βιώσιμη ανάπτυξη είναι εμφανής η συμμετοχή όλων των χωρών. Από αυτή την άποψη «είναι ένα βήμα προς τη χειραφέτηση των αναπτυσσόμενων χωρών», αναφέρει η Χερμν.

Σε κάθε περίπτωση μεγάλη απούσα από την ατζέντα είναι η προσφυγική κρίση, κάτι που τόνισε στην ομιλία της και η καγκελάριος Άγκελα Μέρκελ, υπογραμμίζοντας την επείγουσα κατάσταση που έχει διαμορφωθεί στη Γερμανία και την Ευρώπη. Και όπως τόνισε η ίδια, παρά τις παραλείψεις, εναπόκειται στα χέρια των χωρών του ΟΗΕ να χρησιμοποιήσουν τη ατζέντα 2030 και προς αυτή τη κατεύθυνση. «Πρέπει να αντιμετωπίσουμε τους λόγους που οδηγούν όλους αυτούς τους ανθρώπους μακριά από τις εστίες τους. Η ατζέντα 2030 προσφέρει αυτό ακριβώς το πλαίσιο», είπε η γερμανίδα καγκελάριος. Η Σάρα Χερν συμφωνεί με τη γερμανίδα καγκελάριο σε γενικές γραμμές. Μόνο που θεωρεί ότι η ατζέντα 2030 δεν έχει τη δύναμη που απαιτείται για να επιφέρει απτά αποτελέσματα άμεσα.

Ρίτσαρντ Γουόκερ / Δήμητρα Κυρανούδη (dpa, afp)