Σύντομη, λιτή και χωρίς πολλούς προσκεκλημένους η τελετή στην Ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, το απόγευμα της Δευτέρας, για την εικοστή επέτειο του ευρώ. Ίσως γιατί είχαν προηγηθεί και πολλές άλλες εορταστικές εκδηλώσεις.Ήταν πάντως μία καλή αφορμή για τον Επίτροπο Οικονομικών Υποθέσεων, Πάολο Τζεντιλόνι, να υπενθυμίσει ότι «το ευρώ έχει εκπληρώσει τις υποσχέσεις που έδωσε», καθώς αποτελεί σήμερα «το δεύτερο ισχυρότερο νόμισμα στον κόσμο». Από την πλευρά της η επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) Κριστίν Λαγκάρντ παρέθεσε εντυπωσιακά στοιχεία, λέγοντας για παράδειγμα ότι ο ετήσιος ρυθμός αύξησης στις εμπορικές συναλλαγές μεταξύ των χωρών της ευρωζώνης εκτιμάται στο 200%, έναντι μόλις 5% πριν από την καθιέρωση του κοινού νομίσματος, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την οικονομική ανάπτυξη και την δημιουργία θέσεων εργασίας. Και αυτό γιατί έχει εκλείψει πλέον ο κίνδυνος των απρόβλεπτων συναλλαγματικών διακυμάνσεων.

Ικανοποίηση εκφράζουν σχεδόν όλοι οι ομιλητές. Λίγοι όμως μιλούν για το ευρώ με τη συναισθηματική φόρτιση που δείχνει ένας βετεράνος του Στρασβούργου όπως ο Αυστριακός Ότμαρ Κάρας, ευρωβουλευτής του «Λαϊκού Κόμματος» και ενίοτε μειοψηφία στο ίδιο του το κόμμα με τις έντονα φιλοευρωπαϊκές απόψεις του. Ίσως αυτό συμβαίνει γιατί η νέα γενιά των Ευρωπαίων μεγαλώνει αυτονόητα με το ευρώ και δεν έχει γνωρίσει άλλο νόμισμα. «Θυμάμαι αυτό που έλεγε, δέκα χρόνια πριν την εισαγωγή του ευρώ, ο τότε καγκελάριος της Γερμανίας Χέλμουτ Κολ», λέει ο Κάρας. «Ότι δηλαδή με το ευρώ είναι πλέον μη αντιστρεπτή η πορεία της ευρωπαϊκής ενοποίησης. Διότι αν καθιερώσεις ένα κοινό νόμισμα, στη συνέχεια θα χρειαστείς και μία πολιτική ένωση. Τι μας λέει αυτό σήμερα; Το ευρώ είναι έτοιμο. Χρειάζεται όμως, όπως κάθε άλλο νόμισμα, έναν κοινό προϋπολογισμό, μία κοινή δημοσιονομική και κοινωνική πολιτική. Η νομισματική πολιτική από μόνη της δεν μπορεί να τα επιτύχει όλα αυτά».

Το βάρος στην ΕΚΤ

Έγιναν πολλά, αλλά χρειάζονται περισσότερα: Κοινός προϋπολογισμός, ολοκλήρωση της τραπεζικής ένωσης, νέοι κανόνες οικονομικής διακυβέρνησης, αναθεώρηση του Συμφώνου Σταθερότητας. Έκδηλη είναι η ανησυχία για τον πληθωρισμό στην ευρωζώνη, ο οποίος φαίνεται ότι εκπλήσσει ακόμη και την Λαγκάρντ. «Ο πληθωρισμός έχει αυξηθεί σημαντικά τους τελευταίους μήνες, και τον Ιανουάριο έφτασε απρόσμενα στο 5,1%, ενώ εκτιμάται ότι θα παραμείνει υψηλός στο άμεσο μέλλον» επισημαίνει η επικεφαλής της ΕΚΤ στο Στρασβούργο. «Οι τιμές της ενέργειας συνεχίζουν να είναι η κύρια αιτία».

Κάποιοι διαφωνούν. Λένε ότι δεν μπορεί να ευθύνονται μόνο οι τιμές της ενέργειας, δεδομένου ότι και ο δομικός πληθωρισμός, στον οποίο η ενέργεια δεν συνυπολογίζεται, έχει εκτοξευθεί στο 3,7%. Η Κριστίν Λαγκάρντ επικαλείται την «εντολή» προς την ΕΚΤ με βάση το καταστατικό της, να διασφαλίζει τη σταθερότητα των τιμών και μία διακύμανση του πληθωρισμού γύρω στο 2%. Γνωρίζει βέβαια ότι σε εποχές κρίσης οι χειρισμοί της ΕΚΤ εξασφαλίζουν πολύτιμη «ένεση ρευστότητας», για την οποία οι περισσότεροι πλέον - αυτό φάνηκε και στη συζήτηση της Δευτέρας - ευγνωμονούν την ΕΚΤ. Διαφορετική άποψη έχουν ωστόσο οι θιασώτες της αυστηρής δημοσιονομικής πειθαρχίας, που ενίοτε την κατηγορούν για «απαλλοτρίωση» των επενδυτών λόγω πληθωρισμού και μηδενικών επιτοκίων. Η Λαγκάρντ ξεκαθαρίζει ότι δεν μπορούν να τα περιμένουν όλα από την κεντρική τράπεζα οι άτολμες εθνικές κυβερνήσεις. Δεν το λέει ευθέως, αλλά εμμέσως: «Υπάρχουν πράγματα που δεν μπορεί να κάνει η ΕΚΤ. Δεν μπορεί να ανοίξει ή να κλείσει την θέρμανση, ούτε μπορεί να εκπαιδεύσει οδηγούς όταν τους χρειαζόμαστε…»

Αναφορές στα ελληνικά ομόλογα

Ακολουθεί συζήτηση για τα πεπραγμένα της ΕΚΤ το 2021 με ιδιαίτερο ελληνικό ενδιαφέρον. Εισηγητής είναι ο έλληνας αντιπρόεδρος του Ευρωκοινοβουλίου και επικεφαλής της ευρωομάδας του ΣΥΡΙΖΑ Δημήτρης Παπαδημούλης, ο οποίος, τόσο στην εισηγητική του έκθεση, όσο και κατά την ομιλία του στο Στρασβούργο, κάνει ιδιαίτερη αναφορά στα ελληνικά ομόλογα. «Η συμπερίληψη των ελληνικών ομολόγων στο πρόγραμμα PEPP αποτέλεσε και αποτελεί ένα σημαντικό θετικό βήμα» τονίζει ο αντιπρόεδρος του Ευρωκοινοβουλίου. «Παραμένει ωστόσο το ζήτημα ότι τα ελληνικά ομόλογα εξακολουθούν να μην είναι επιλέξιμα στο πρόγραμμα αγοράς στοιχείων ενεργητικού του δημόσιου τομέα, παρά τη σημαντική πρόοδο που έχει επιτευχθεί. Και με την έκθεσή μας ζητούμε με ευρύτατη πλειοψηφία από την ΕΚΤ να επανεξετάσει όσο διαρκεί ο σχετικός ορίζοντας αυτά που πρέπει να γίνουν. Και να παράσχει ειδικές συστάσεις, ώστε τα ελληνικά ομόλογα να παραμείνουν επιλέξιμα και η ανάκαμψη στην πατρίδα μου να μην κινδυνεύσει από έναν νέο γύρο λιτότητας και μία νέα κρίση χρέους».

Όλα αυτά σε μία στιγμή που οι αγορές αρχίζουν να εκπέμπουν «καμπανάκι» για τα ομόλογα της Ελλάδας, αλλά και της Ιταλίας. Από την πλευρά του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος (ΕΛΚ) τον λόγο παίρνει ο ευρωβουλευτής της Ν.Δ. Γιώργος Κύρτσος, ο οποίος δηλώνει: «Προφανώς στηρίζω την πρόταση Παπαδημούλη για μια ειδική μεταχείριση, θα έλεγα, των ελληνικών ομολόγων. Δεν θέλουμε μία νέα ελληνική κρίση. Γιατί δεν υπάρχει ελληνική κρίση σε αυτές τις περιπτώσεις, υπάρχει ευρωπαϊκή κρίση». Η Κριστίν Λαγκάρντ φάνηκε να ακούει με ενδιαφέρον τις επισημάνσεις για τα ελληνικά ομόλογα, χωρίς να δώσει αμέσως απάντηση. Μιλώντας γενικά τόνισε ότι, όπως έχει ήδη εξαγγελθεί, «οι αγορές ομολόγων θα τερματιστούν στα τέλη Μαρτίου του 2022». Λίγο αργότερα ανέφερε ότι η ΕΚΤ «θα διατηρήσει την ευελιξία της στην χάραξη νομισματικής πολιτικής», αλλά οι αποφάσεις θα πρέπει «να βασίζονται σε συγκεκριμένα στοιχεία». Η έκθεση Παπαδημούλη είχε εγκριθεί με μεγάλη πλειοψηφία στην Επιτροπή Οικονομικών και Νομισματικών Υποθέσεων της Ευρωβουλής και αναμένεται να υπερψηφιστεί την Τρίτη από την Ολομέλεια.

Γιάννης Παπαδημητρίου