20 χρόνια συμπληρώνονται σήμερα από την υπογραφή της Συνθήκης του Μάαστριχτ στις 7 Φεβρουαρίου του 1992. Στα χρόνια που ακολούθησαν από την Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητας, την ΕΟΚ, συστάθηκε η Ευρωπαϊκή Ένωση, μπήκαν τα θεμέλια για μια κοινή εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφαλείας και το σημαντικότερο προετοιμάστηκε το έδαφος για την εισαγωγή του ευρώ με την ταυτόχρονη κατάργηση των εθνικών νομισμάτων.

Σύμφωνο Σταθερότητας, μια επινόηση του Τέο Βάιγκελ

Στόχος των ευρωπαίων ηγετών ήταν να προωθήσουν την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση με βασικό τους όπλο το κοινό νόμισμα, το οποίο δεν είχε ακόμα όνομα. Το απέκτησε αργότερα από τον τότε Γερμανό υπουργό Οικονομικών Τέο Βάιγκελ. Το ευρώ ήταν και δικό του 'παιδί'. Και για να το προστατέψει κατέληξε με τους 11 τότε ευρωπαίους συναδέλφους του σε μια συμφωνία, η οποία προέβλεπε ότι οι χώρες της ευρωζώνες θα εφάρμοζαν μια συνετή οικονομική πολιτική, θα περιόριζαν τις δημόσιες δαπάνες και θα διατηρούσαν το χρέους τους σε χαμηλά επίπεδα. Αυτό ήταν με απλά λόγια το Σύμφωνο Σταθερότητας του Τέο Βάιγκελ, ο οποίος αρκετό καιρό μετά είχε πει:

«Όταν πρότεινα το Σύμφωνο Σταθερότητας, ο πρώτος που συμφώνησε ήταν ο Ιταλός ομόλογός μου. Νόμισα ότι με κοροϊδεύει και έτσι τον ρώτησα τι ακριβώς εννοεί. Και εκείνος μου απάντησε με ειλικρίνεια πως στην ιταλική εσωτερική πολιτική δεν θα μπορούσε ποτέ να επιβάλλει την Συνθήκη αυτή. Αυτό μπορεί να γίνει μόνο με ευρωπαϊκή πίεση».

Στους παραβάτες και η Γερμανία

Η ευρωπαϊκή πίεση δεν είχε ωστόσο τα επιθυμητά αποτελέσματα. Το Σύμφωνο Σταθερότητας ήταν σύμφωνο χωρίς δόντια. Στους παραβάτες ανήκε και η Γερμανία, της οποίας ο νέος δανεισμός ξεπέρασε το όριο του 3% του ΑΕΠ. Και μάλιστα δίχως συνέπειες. Όμοια έπραξαν και μια σειρά άλλων χωρών. Όμως το 1992 κανείς δεν σκεπτόταν την κρίση χρέους ή τα προβλήματα που θα αντιμετώπιζε σχεδόν δύο δεκαετίες αργότερα η Ελλάδα. Τότε πολιτικοί όπως ο καγκελάριος Χέλμουτ Κολ καλούνταν να κάμψουν διαφορετικές αντιστάσεις:

«Το σημαντικότερο πρόβλημα ήταν τότε οι φόβοι σε διάφορες χώρες της Ευρώπης για απώλεια της ταυτότητας και του ειδικού βάρους που είχε κάθε κράτος μέλος. Όμως αυτά δεν ήταν αντικείμενο της Συνθήκης», έλεγε ο πρώην καγκελάριος.
 

Από το Μάαστριχτ στο δημοσιονομικό σύμφωνο

Πριν από 20 χρόνια στο Μάαστριχτ συζητήθηκε ήδη αυτό που σήμερα επανέρχεται και πάλι στο τραπέζι. Μια κοινή οικονομική πολιτική με περισσότερες αρμοδιότητες για την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Τότε όμως δεν υπήρχαν οι αναγκαίες πλειοψηφίες. Καμία χώρα δεν ήθελε παραχωρήσει κυριαρχικά της δικαιώματα. Ελάχιστοι φαντάζονταν τότε ότι η Συνθήκη του Μάασχτριχτ θα έπρεπε να γίνει αυστηρότερη δύο δεκαετίες αργότερα με τη βοήθεια ενός δημοσιονομικού συμφώνου, το οποίο, ας σημειωθεί, ήταν επινόηση της Άγκελα Μέρκελ.

Sabine Henkel / Στέφανος Γεωργακόπουλος
 

Υπεύθ. Σύνταξης: Άρης Καλτιριμτζής