Ήταν δίχως αμφιβολία η στιγμή που στιγμάτισε ανεξίτηλα τον Πρώτο Πόλεμο του Κόλπου, η «μητέρα όλων των μαχών», όπως την χαρακτήρισε ο ίδιος ο Σαντάμ Χουσεΐν. Ήταν επίσης αναμφίβολα η αρχή του τέλους για το καθεστώς του. Η Διεθνής Συμμαχία 34 χωρών υπό τη σκέπη των ΗΠΑ ξεκίνησε να βομβαρδίζει το βράδυ της 16ης προς τη 17η Ιανουαρίου 1991, πλήττοντας με «χειρουργική ακρίβεια» στόχους σε όλο το Ιράκ φτάνοντας μέχρι και την πρωτεύουσα Βαγδάτη, ως αντίποινα για την ιρακινή εισβολή στο Κουβέιτ που είχε ξεκινήσει τον Αύγουστο της ίδιας χρονιάς. Ήταν η πρώτη φορά που σύσσωμος ο δυτικός κόσμος παρακολούθησε από τις τηλεοράσεις μέσω της ζωντανής μετάδοσης του CNN την έναρξη των συμμαχικών βομβαρδισμών, με τα πυρά των βαλλιστικών πυραύλων να φωτίζουν τον σκοτεινό ουρανό της Βαγδάτης. Ήταν ο πρώτος μεγάλος «μιντιακός πόλεμος», όπως χαρακτηρίστηκε, που σημάδεψε όσο κανένας άλλος την τελευταία δεκαετία του 20ου αιώνα. Από την πλευρά του το Ιράκ δεν κατάφερε έκτοτε να σταθεί στα πόδια του.

Το πετρέλαιο πίσω από την «Καταιγίδα της Ερήμου»

Ο Σαντάμ Χουσεΐν, που διοικούσε ήδη το Ιράκ για οκτώ χρόνια, αποφάσισε να εισβάλει στο Κουβέιτ το καλοκαίρι του 1991 κι ενώ μαινόταν ήδη πόλεμος με το Iράν για την διευθέτηση ανοιχτών εδαφικών θεμάτων. Ως αιτία για την εισβολή στο Κουβέιτ, το Ιράκ προέβαλε τον αθέμιτο ανταγωνισμό του δεύτερου αναφορικά με τις ποσοστώσεις στις τιμές του πετρελαίου της Μέσης Ανατολής. Η εισβολή του Ιράκ είχε ως στόχο την de facto κατάληψη των πετρελαιοπηγών του Κουβέιτ προς όφελος των συμφερόντων της Βαγδάτης. Στο μεταξύ ο Σαντάμ Χουσεΐν απέρριπτε κάθε τελεσίγραφο της Δύσης, όπως επίσης και σχετικά ψηφίσματα του ΟΗΕ.

Οι ΗΠΑ από την πλευρά τους παρουσίασαν ως νομιμοποιητική βάση των βομβαρδισμών του Ιανουαρίου στο Ιράκ την εισβολή των στρατευμάτων του Σαντάμ Χουσεΐν στο Κουβέιτ και την απόρριψη όλων των δυτικών προειδοποιήσεων που είχαν προηγηθεί. «Ο κόσμος δεν μπορεί άλλο να περιμένει», είχε δηλώσει χαρακτηριστικά ο τότε πρόεδρος των ΗΠΑ Τζωρζτ Μπους, δίνοντας το έναυσμα για την έναρξη του σφυροκοπήματος του Ιράκ. Η «Καταιγίδα της Ερήμου», όπως ήταν η κωδική ονομασία της στρατιωτικής επιχείρησης που ξεκίνησε σαν σήμερα, ταυτίστηκε με τον τότε αμερικανό υπ. Άμυνας Ντικ Τσένι και τον αρχηγό του Αμερικανικού Στρατιωτικού Επιτελείου Κόλιν Πάουελ.

Ο «πόλεμος του καναπέ»

Η αμερικανική επέμβαση κατά του ιρακινού καθεστώτος έχει μείνει στην ιστορία και για έναν ακόμη λόγο, που ακούει στο όνομα «παράγοντας CNN». Το αμερικανικό τηλεοπτικό δίκτυο CNN, που ήταν ακόμη περιορισμένης εμβέλειας, ταυτίστηκε με τον Πρώτο Πόλεμο του Κόλπου λόγω των ζωντανών συνδέσεών του από τη Βαγδάτη. Οι ανταποκρίσεις του Πίτερ Άρνετ από ξενοδοχείο της Βαγδάτης, με τα πυρά των βομβαρδισμών να φωτίζουν τον ουρανό, έμειναν για πάντα στη μνήμη εκατομμυρίων τηλεθεατών παγκοσμίως. Ωστόσο ήδη από την εποχή εκείνη είχε ασκηθεί έντονη κριτική για την αντικειμενικότητα και την αξιοπιστία τόσο των εικόνων όσο και των πληροφοριών, ενώ πολλές ήταν οι αιτιάσεις για χειραγώγηση της ενημέρωσης από το αμερικανικό Πεντάγωνο. Οι επόμενοι μήνες σημαδεύτηκαν από μεγάλες διαδηλώσεις σε όλο τον κόσμο με κύριο σύνθημα «Όχι άλλο αίμα για το πετρέλαιο», ενώ την ίδια εποχή γεννιέται ένα νέο μεγάλο αντιπολεμικό ρεύμα στις ΗΠΑ και πολλές άλλες δυτικές χώρες.

Οι δυτικές συμμαχικές δυνάμεις αποχώρησαν από το Ιράκ στις 28 Φεβρουαρίου, αφήνοντας πίσω τους μια κατεστραμμένη χώρα. Το 2003, οι δυτικοί σύμμαχοι αυτή τη φορά υπό το «πρόσταγμα» του Τζωρτζ Μπους Τζούνιορ επέστρεψαν και πάλι στο Ιράκ στρατιωτικά, αυτή τη φορά με στόχο την τελειωτική καταστροφή του καθεστώτος του Σαντάμ Χουσεΐν. Η δεύτερη επέμβαση στο Ιράκ θεωρείται ως μέγα στρατιωτικό και διπλωματικό λάθος, σκορπώντας την ευρύτερη περιοχή σε χάος, με τον θρησκευτικό φανατισμό να δεσπόζει μέχρι σήμερα.

Μίκαελ Ντονχάουζερ, dpa / Δήμητρα Κυρανούδη