Στο κέντρο του Τσερνόμπιλ βρίσκεται σήμερα η διοίκηση της απαγορευμένης ζώνης ακτίνας 30 χιλιομέτρων γύρω από το μοιραίο πυρηνικό εργοστάσιο, στο οποίο στις 25/4/1986 σημειώθηκε η χειρότερη πυρηνική τραγωδία στην ιστορία. Τις αμέσως επόμενες μέρες περισσότεροι από 115.000 άνθρωποι αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τις εστίες τους λόγω των υψηλών τιμών ραδιενέργειας. Η πόλη Πρίπιατ, δίπλα στο πυρηνικό εργοστάσιο, θυμίζει ταινία τρόμου με τα μισογκρεμισμένα κτίρια και την άγρια βλάστηση που έχουν πλέον αποκτήσει τον έλεγχο της εγκαταλειμμένης πόλης.

Στην ταμπέλα που κρέμεται μπροστά από ένα σπίτι γράφει: «Το σπίτι κατοικείται από τον ιδιοκτήτη». Όμως ο γείτονας ισχυριζεται, ότι στην πραγματικότητα το σπίτι είναι ακατοίκητο: «Μια φορά το μήνα έρχονται τα εγγόνια του πρώην γείτονά μου και ελέγχουν αν όλα είναι εντάξει», λέει ο Γιέβγεν Μάρκεβιτς, ο οποίος πριν από την καταστροφή ήταν δάσκαλος στο Τσερνόμπιλ. Θυμάται, ότι στις 25 Απριλίου του 1986 ήταν καθ΄οδόν με τους μαθητές του σε μια σχολική εκδρομή και είδε στον ορίζοντα να βγαίνει καπνός από τον πυρηνικό αντιδραστήρα. Λίγες μέρες αργότερα ξεκίνησε η διαδικασία εκκένωσης.

Προσμονή για το Πάσχα

Τρεις μήνες μετά το δυστύχημα ο Γιέβγεν επέστρεψε για πρώτη φορά πίσω στην πόλη του. Νοστάλγησα την Πρίπιατ, λέει. Και επειδή η πόλη βρίσκονταν πλέον μέσα στην απαγορευμένη ζώνη χρειάζονταν ειδική άδεια. Από σύμπτωση συνάντησε ένα φίλο αστυνομικό, ο οποίος του έδωσε το υπηρεσιακό σακάκι και το καπέλο του και έτσι έφθασε στο σπίτι του χωρίς κανένα πρόβλημα. Έμεινε μόνο μια νύχτα. Λίγο αργότερα βρήκε δουλειά στην υπηρεσία ελέγχου της ραδιενεργούς μόλυνσης και εγκαταστάθηκε και πάλι στο Τσερνόμπιλ. Σήμερα είναι συνταξιούχος. «Είμαι ευτυχής που πήρα τότε αυτή την απόφαση», λέει ο Γιέβγεν Μάρκεβιτς.

Μερικά στενά πιο κάτω ζει σε ένα μικρό σπίτι με κήπο η Μαρία Προκοπίβνα. Στο εικονοστάσιο του σπιτιού υπάρχει μια εικόνα στολισμένη με σεμεδάκια. «Εγώ τα έφτιαξα, όταν ήμουν νέα», λέει η ηλικιωμένη. Θυμάται κλαίγοντας την μέρα που αναγκάστηκε να εγκαταλείψει το σπίτι της: «Μας είπαν ότι θα φύγουμε για τρεις μέρες. Είχαμε μόλις ξεκινήσει τις προετοιμασίες για το Πάσχα. Μας πήγαν σε κτίριο μιας γειτονικής πόλης όπου είχαν εγκατασταθεί ήδη πολλές άλλες οικογένειες. Δεν μπορώ να περιγράψω τι τραβήξαμε». Λίγες μόνο μέρες αργότερα πήρε τα υπάρχοντά της και ξαναγύρισε στο σπίτι της. «Φυσικά και άκουσα ότι η ραδιενέργεια είναι παντού. Μας απαγόρεψαν να φυτέψουμε το οτιδήποτε. Όμως οι τελευταίες μετρήσεις δείχνουν ότι η ραδιενέργεια έχει περιοριστεί σε κανονικά επίπεδα», λέει η ηλικιωμένη, η οποία ετοιμάζεται να γιορτάσει το φετινό Πάσχα μαζί με την αδερφή της.

Αναστασία Μαγκάζοβα / Στέφανος Γεωργακόπουλος