Όποιος μιλά για την «άνοιξη της Πράγας» το 1968 αναφέρεται κυρίως στο άδοξο τέλος της. Τη νύχτα της 20ης προς την 21η Αυγούστου –πριν από 40 ακριβώς χρόνια- στρατιωτικές δυνάμεις του Συμφώνου της Βαρσοβίας εισέβαλλαν στο έδαφος της Τσεχοσλοβακίας τερματίζοντας βίαια τις μεταρρυθμίσεις που προωθούσε το κομουνιστικό κόμμα της χώρας και βέβαια το πρόσωπο σύμβολο της «άνοιξης της Πράγας» Αλεξάντερ Ντούπτσεκ: Ελευθερία συγκεντρώσεων, ελευθερία του τύπου και η ελεύθερη μετακίνηση των πολιτών αποτελούσαν τους ακρογωνιαίους λίθους του οράματος του Αλεξάντερ Ντούπτσεκ, με το οποίο επεδίωκε να αλλάξει εκ των έσω το πολιτικό σύστημα της Τσεχοσλοβακίας.

Ο μεταρρυθμιστής Αλεξάντερ Ντούπτσεκ

Στην ουσία η «άνοιξη της Πράγας» ξεκίνησε το χειμώνα με την εκλογή του Αλεξάντερ Ντούπτσεκ τον Ιανουάριο του ΄68 στη θέση του γγ. Ο προκάτοχός του Αντονιν Νοβότνι δεν ήταν πλέον σε θέση να ελέγξει του διανοούμενος και τους φοιτητές, οι οποίοι ήδη από το 1967 δραστηριοποιούνταν κατά της πολιτικής του. Ο Αλεξάντερ Ντούπτσεκ ήταν μεταρρυθμιστής με όλη τη σημασία του όρου. Δεν επεδίωκε την κατάργηση του Σοσιαλισμού. Ήθελε όμως να διασφαλίσει στους πολίτες βασικές ελευθερίες. Ωστόσο ο μεγάλος αδερφός, η Σοβιετική Ένωση δεν ήταν διατεθειμένος να επιτρέψει αλλαγές, που ενδεχομένως να οδηγούσαν σε ανατροπές. Όταν το Κρεμλίνο και ο τότε γγ Λεονίντ Μπρέσνιεφ διαπίστωσαν ότι παρά τις πιέσεις στην Πράγα οι Τσεχοσλοβάκοι κομμουνιστές δεν υποχωρούν από το όραμά τους για έναν σοσιαλισμό με ανθρώπινο πρόσωπο αποφάσισαν να τερματίσουν με τα όπλα την μεταρρυθμιστική πορεία της χώρας, μια πορεία που θα μπορούσε να αποτελέσει πρότυπο και για άλλες χώρες του λεγόμενου υπαρκτού σοσιαλισμού. Στις 21 Αυγούστου του 1968 το ραδιόφωνο στην Τσεχοσλοβακία μετέδιδε: «Χθες στις 20 Αυγούστου του ΄68 στρατεύματα της Σοβιετικής Ένωσης, της Πολωνίας, της Λαοκρατικής Δημοκρατίας της Γερμανίας, της Ουγγαρίας και της Βουλγαρίας πέρασαν τα σύνορα της Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας της Τσεχοσλοβακίας».

Ο κόσμος στους δρόμους της Πράγας υποδέχονταν τα τανκς του Συμφώνου της Βαρσοβίας με πέτρες και ξύλα φωνάζοντας το όνομα του ανθρώπου που οραματίστηκε έναν διαφορετικό, έναν πιο ανθρώπινο σοσιαλισμό:«Ντούπτσεκ, Ντούπτσεκ»!

Ο επίλογος ενός οράματος…

Μερικές μέρες αργότερα γράφεται ο επίλογος για την Άνοιξη της Πράγας: οι σοβιετικοί συλλαμβάνουν τον Αλεξάντερ Ντούπτσεκ και τον αναγκάζουν να υπογράψει στη Μόσχα στα τέλη Αυγούστου ένα πρωτόκολλο, με τον οποίο ακυρώνονται οι μεταρρυθμίσεις στην Τσεχοσλοβακία, επαναφέρεται η λογοκρισία και η χώρα αποδέχεται την εγκατάσταση σοβιετικών στρατευμάτων στο έδαφός της.

Αρκετά χρόνια αργότερα το 1991 μετά την κατάρρευση του λεγόμενου ανατολικού μπλοκ ο Αλεξάντερ Ντούπτσεκ μιλούσε για την άνοιξη της Πράγας και τις μεταρρυθμίσεις στο ραδιόφωνο της χώρας του: «Ο χαρακτηρισμός με ανθρώπινο πρόσωπο δεν ήταν ένα απλό σύνθημα. Ήδη από τις πρώτες ημέρες είχαμε διασφαλίσει την ελευθερία του τύπου και της άποψης. Ανοίξαμε τα σύνορα και επιτρέψαμε τη δημιουργία μικρών ιδιωτικών επιχειρήσεων. Προχωρήσαμε στην αποκατάσταση 30.000 ανθρώπων που είχαν κατηγορηθεί ως αντικομμουνιστές. Κάναμε πολλά για να καταπολεμήσουμε την αδικία».