Πρόκειται δηλαδή για τη πρώτη διακρατική σύμβαση, στην προκειμένη περίπτωση με την Ιταλία, που άνοιξε το δρόμο για τη Γερμανία σε εκατομμύρια ‘γκασταρμπάιτερ’.
50 χρόνια στην ιστορία της μετανάστευσης σημαίνουν τουλάχιστον δυο γενιές μεταναστών, σημαίνουν εξέλιξη πολιτικών, οικονομικών συνθηκών και κοινωνικών δομών, τόσο στις χώρες προέλευσης των μεταναστών, όσο και στη Γερμανία, στη χώρα υποδοχής τους. Ο Γιόχεμ Όλτμερ, καθηγητής του Ινστιτούτου Μεταναστευτικών Ερευνών και Διαπολιτισμικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο του Ζααρμπρύκεν, επισημαίνει ότι παρά την έλλειψη γερμανικής μεταναστευτικής πολιτικής τα πρώτα 20 χρόνια η πλειοψηφία των μεταναστών έχει ενσωματωθεί: «ασφαλώς θα πρέπει να τονίσουμε πως παίζουν καθοριστικό ρόλο η μακρόχρονη παραμονή και η χώρα προέλευσης. Έτσι διαπιστώνουμε ότι η πλειονότητα των ‘γκασταρμπάιτερ’ και των παιδιών τους, δηλαδή η δεύτερη και η τρίτη γενιά, πάντα τηρουμένων των αναλογιών, είναι από καλά έως πολύ καλά ενσωματωμένοι στην κοινωνία μας. Ασφαλώς δεν ισχύει για όλες τις μεταναστευτικές ομάδες, αλλά όντως ισχύει για την πλειονότητα.»

Στη δεκαετία του 1990 -2000 έγιναν στη Γερμανία πολλές συζητήσεις για τη χάραξη μιας μεταναστευτικής πολιτικής με κατάληξη την ψήφιση του περίφημου νόμου περί μετανάστευσης. Παραμελήθηκαν όμως πολλές παράμετροι εν ονόματι μικροκομματικών συμφερόντων και ο νόμος δεν λύνει προβλήματα, ούτε δίνει προοπτικές, απλώς επισημοποιεί μια ντε φάκτο κατάσταση: το γεγονός ότι η Γερμανία είναι μεταναστευτική χώρα: «Όλα όσα συζητήθηκαν και κυρίως όσα δρομολογήθηκαν και εφαρμόστηκαν από τότε είναι η αρχή. Κι αυτό διότι ακόμη από πλευράς πολιτείας αυτό που προωθείται και επιχορηγείται είναι μόνον μαθήματα γλώσσας και προσανατολισμού για τους καινούργιους μετανάστες. Κάτι που αποτελεί το α και το ω μιας αρχής, αλλά δεν τελειώνει εκεί η μεταναστευτική πολιτική. Δηλαδή όλα αυτά τα μέτρα στην πρώτη φάση της μετανάστευσης βοηθούν και διευκολύνουν , αλλά δεν αποτελούν ουσιαστικά μέτρα για την ενίσχυση της ενσωμάτωσης.»

Παρά τα ελλείμματα της κρατικής ολιγωρίας λοιπόν οι ξένοι μετανάστες κατόρθωσαν να ενσωματωθούν ή έστω να αντιληφθούν εν μέρει και να προσαρμοστούν στις δομές και στις λειτουργίες της γερμανικής κοινωνίας. Σε ποιο βαθμό είναι άραγε οι Έλληνες μετανάστες ενσωματωμένοι; Ο Γερμανός επιστήμονας υποστηρίζει ότι οι Έλληνες είναι η καλύτερα ενσωματωμένη ομάδα: «Από όσο μπορώ να κρίνω, θα έλεγα, ότι ο βαθμός ενσωμάτωσης των Ελλήνων, σε σύγκριση ασφαλώς με τις υπόλοιπες ομάδες, είναι εξαιρετικός.»

Ασφαλώς επισημαίνει ο καθηγητής Γιόχεμ Όλτμερ, η παράμετρος μακρόχρονη παραμονή έχει παίξει σοβαρό ρόλο στην ενσωμάτωση των Ελλήνων το σημαντικότερο όμως φαίνεται εκ των υστέρων ότι είναι «η εμμονή των Ελλήνων στην εκμάθηση της μητρικής τους γλώσσας».

Και καταλήγει στη διαπίστωση ότι «οι Έλληνες μετανάστες προωθούν και δραστηριοποιούνται στην ενίσχυση της μητρικής τους γλώσσα με προοπτική δημιουργίας ενός αυτόνομου σχολικού συστήματος στην Γερμανία. Είναι πολύ ενδιαφέρον ότι οι γλωσσολόγοι πιστεύουν πως όσο καλά γνωρίζει κάποιος την μητρική του γλώσσα, τόσο καλύτερα μπορεί να προχωρήσει στην εκμάθηση μιας άλλης. Φαίνεται δηλαδή πως η ενίσχυση εκμάθησης της μητρικής γλώσσας έπαιξε καθοριστικό ρόλο, διευκόλυνε την ενσωμάτωσή τους.»

Βιβή Παπαναγιώτου