Υπήρξε σημείο καμπής για την ιστορία της ανθρωπότητας όταν πριν από 60 χρόνια, στις 10 Δεκεμβρίου του 1948, η Έλενορ Ρούζβελτ διάβαζε τα άρθρα της Παγκόσμιας Διακήρυξης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα στην Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ στο Παρίσι. Για πρώτη φορά τα κράτη-μέλη είχαν ορίσει ένα παγκόσμιο σύστημα θεμελιωδών αξιών: «Άρθρο 1: Όλοι οι άνθρωποι γεννιούνται ελεύθεροι και ίσοι στην αξιοπρέπεια και τα δικαιώματα, διάβαζε η σύζυγος του αμερικανού προέδρου Ρούζβελτ. Είναι προικισμένοι με λογική και συνείδηση, και οφείλουν να συμπεριφέρονται μεταξύ τους με πνεύμα αδελφοσύνης».

Παγκόσμιο σύστημα θεμελιωδών αξιών

Σε 30 άρθρα η Γενική Συνέλευση των ΗΕ διακήρυττε τα θεμελιώδη ανθρώπινα, αλλά και οικονομικά, κοινωνικά και πολιτισμικά δικαιώματα. Το ερώτημα που τίθεται ωστόσο σήμερα 60 χρόνια μετά είναι αν το άρθρα αυτά εφαρμόζονται. Ο Χάινερ Μπίλεφελτν, διευθυντής του Γερμανικού Ινστιτούτου για Ανθρώπινα Δικαιώματα γνωρίζει καλά την απόσταση που χωρίζει τις προσδοκίες και την πραγματικότητα: «Παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων υπάρχουν τότε και σήμερα. Ο κόσμος δεν έγινε καλύτερος, ούτε η ανθρωπότητα. Αυτό που βελτιώθηκε είναι ο τρόπος αντιμετώπισης των παραβιάσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων».

Την διακήρυξη ακολούθησαν δύο σημαντικές συμφωνίες στα πλαίσια του ΟΗΕ: το Διεθνές Σύμφωνο για τα Ατομικά και Πολιτικά Δικαιώματα και το Διεθνές Σύμφωνο για Οικονομικά, Κοινωνικά και Πολιτισμικά Δικαιώματα.

Ποια η σημασία της Διακήρυξης σήμερα;

Σημαντικά γεγονότα των τελευταίων ετών όπως η 11η Σεπτεμβρίου, ο πόλεμος στο Ιράκ και οι κρατούμενοι του Γουαντάναμο δημιούργησαν νέα δεδομένα στο ζήτημα της προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Ο διευθυντής του Γερμανικού Ινστιτούτου για Ανθρώπινα Δικαιώματα Χάινερ Μπίλεφελτν είναι ωστόσο πεπεισμένος ότι και σήμερα η Παγκόσμια Διακήρυξη για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα διατηρεί την εξαιρετική της σημασία: «Έχουμε στη διάθεσή μας ένα σημαντικό σημείο αναφοράς, το οποίο μπορούν να επικαλεστούν όλοι οι άνθρωποι. Διαθέτουμε θεσμούς όπως η Διεθνής Αμνηστία που ασχολούνται με τέτοιου είδους ζητήματα. Το σημαντικότερο είναι όμως ότι έχουμε πρωτοβουλίες πολιτών: Οργανώσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα, το Παρατηρητήριο για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα κ.ά. Αν υποθέσουμε για μια στιγμή ότι όλα αυτά δεν υπήρχαν τότε θα είχαμε πολύ λιγότερους μηχανισμούς αντιμετώπισης της αδικίας στον κόσμο».