Ένας απολογισμός της μεγαλύτερης εμπορικής έκθεσης βιβλίου στον κόσμο, η οποία λαμβάνει χώρα κάθε φθινόπωρο στην καρδιά της Ευρώπης, δεν μπορεί παρά να είναι πλούσιος τόσο ως προς τα οικονομικά μεγέθη όσο και ως προς τη θεματική ποικιλία. Πόσο μάλλον όταν η φετινή Διεθνής Έκθεση Βιβλίου της Φρανκφούρτης, η οποία άνοιξε τις πύλες της μεταξύ 14 και 18 Οκτωβρίου με τιμώμενη χώρα την Ινδονησία, δέχθηκε 276.000 επισκέπτες, κατά 2,3% περισσότερους από το 2014. «Εμπορικά υπήρξε η πιο επιτυχημένη έκθεση των τελευταίων χρόνων» σχολίασε ο διευθυντής της έκθεσης Γιούργκεν Μπόος. Με 4.000 παράλληλες εκδηλώσεις και περισσότερους από 7.000 εκδοτικούς οίκους από 100 χώρες σίγουρα οι διοργανωτές της έκθεσης μπορούν να καυχώνται για τη σημαίνουσα θέση που κατέχει η έκθεση ως εμπορικό και πολιτισμικό γεγονός. Κι αυτό σε μια διεθνή συγκυρία που δοκιμάζεται απ' τις εμπόλεμες διενέξεις, τη μετανάστευση και την οικονομική αστάθεια. Εν μέσω της κλιμακούμενης προσφυγικής κρίσης, στην αντιμετώπιση της οποίας η Γερμανία έχει ήδη συμβάλει ποικιλοτρόπως, οι διοργανωτές της έκθεσης στη γερμανική μεγαλούπολη είχαν φροντίσει να εξασφαλίσουν δωρεάν είσοδο, ξενάγηση και ένα βιβλίο δώρο για τους 600 περίπου πρόσφυγες που εκδήλωσαν ενδιαφέρον.

17.000 νησιά της φαντασίας

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι τιμώμενη χώρα φέτος υπήρξε η ασιατική δημοκρατία της Ινδονησίας. Υπό τον τίτλο «17.000 νησιά της φαντασίας» παρουσιάστηκαν στην έκθεση 75 συγγραφείς της τέταρτης μεγαλύτερης χώρας στον κόσμο με έργα που κινούνται ανάμεσα στην επιστημονική φαντασία και την ποίηση, το street-food και τα κόμικς. «Οι χιλιετείς αφηγηματικές παραδόσεις μας κι η ζωντανή σύγχρονη λογοτεχνική σκηνή μας είναι ελάχιστα γνωστές στην Ευρώπη» σχολίασε ο επικεφαλής της επιτροπής της τιμώμενης χώρας Μοχάμετ Γκονόουαν. Η ταραγμένη ιστορία της χώρας με τα 17.000 νησιά και τον μεγαλύτερο μουσουλμανικό πληθυσμό στον κόσμο, η οποία πέρασε από τις συμπληγάδες της αποικιοκρατίας και της δικτατορίας, παρουσιάστηκε μέσα από 38 τίτλους βιβλίων που έχουν ως θέμα τους την ινδονησιακή κοινωνία και πολιτική. Στο ελκυστικό περίπτερο της Ινδονησίας μπορούσε ωστόσο ο επισκέπτης να προσεγγίσει την Ινδονησία με όλες του τις αισθήσεις, αφημένος στις λέξεις, τους ήχους, τις γεύσεις και τις εικόνες, τις οποίες πρόσφεραν οι μουσικές, οι προβολές ταινιών, οι συζητήσεις, οι αναγνώσεις των συγγραφέων και ασφαλώς τα εξωτικά φαγητά απ' το ινδονησιακό αρχιπέλαγος.

Η ελληνική ελιά κι ένα μυθιστόρημα από τη Ζιμπάμπουε

Με μια ειδική γωνιά για τα ελληνικά κόμικς, μια χαρακτηριστική ελιά στο κέντρο του περιπτέρου και 14 εκδότες εκπροσωπήθηκε στη φετινή έκθεση η Ελλάδα. Είναι ίσως αισιόδοξο για την πορεία του ελληνικού βιβλίου εν μέσω της κρίσης το γεγονός ότι το ελληνικό περίπτερο είχε φέτος το ίδιο μέγεθος με το περσινό, ενώ εκείνα άλλων χωρών συρρικνώθηκαν. Μεταξύ των συγγραφέων που παρουσιάστηκαν ήταν και ο κύπριος πεζογράφος Αιμίλιος Σολωμού, ο οποίος συζήτησε με τη μεταφράστριά του στα γερμανικά Μικαέλα Πρίντσινγκερ και τον γερμανό εκδότη του Γιαν Χούμπελ για το μυθιστόρημά του Ημερολόγιο απιστίας, το οποίο τιμήθηκε το 2013 με το Ευρωπαϊκό Βραβείο Λογοτεχνίας.

Ένα ακόμη μυθιστόρημα, το Χρειαζόμαστε καινούργια ονόματα της αφρικανής συγγραφέα NoViolet Bulawayo, με θέμα τις συμμορίες ανηλίκων και τη φυγή από τη Ζιμπάμπουε προς τις ΗΠΑ, παρουσιάστηκε φέτος στην έκθεση και κέρδισε τα εγκωμιαστικά σχόλια του γερμανού πολιτικού του CDU Φόλκερ Κάουντερ. «Το βιβλίο ταιριάζει στην εποχή μας» σχολίασε. «Δείχνει πόσο επώδυνη μπορεί να είναι η απώλεια της ταυτότητας και της κουλτούρας για ανθρώπους, οι οποίοι είναι αναγκασμένοι να αφήσουν την πατρίδα τους». Έτσι φαίνεται ότι η μετανάστευση και η προσφυγική κρίση, θέματα που κυριαρχούν τους τελευταίους μήνες στη διεθνή ειδησεογραφία, δε θα μπορούσαν ν' αφήσουν αδιάφορους ούτε τους συγγραφείς και τους εκδότες, ούτε βέβαια το πλατύ αναγνωστικό κοινό που επισκέφθηκε φέτος την έκθεση αναζητώντας μεταξύ των άλλων νέες οπτικές στα εναγώνια προβλήματα της εποχής.

Δημήτρης Ελευθεράκης (DPA)