Ο προερχόμενος από το κόμμα των Πρασίνων της Αυστρίας, πρόεδρος της χώρας Αλεξάντερ φαν ντερ Μπέλεν έδωσε την Τρίτη και επίσημα την εντολή σχηματισμού κυβέρνησης στον μέχρι τώρα καγκελάριο και αρχηγό του κεντροδεξιού Λαϊκού Κόμματος (ÖVP), Καρλ Νέχαμερ, αν και το κόμμα είχε καταλάβει με ποσοστό 26% τη δεύτερη θέση στις εθνικές εκλογές στις 29 Σεπτεμβρίου.

Παρέκαμψε έτσι το γεγονός ότι στην πρώτη θέση είχαν βρεθεί εκείνο το βράδυ οι ακροδεξιοί του κόμματος της Ελευθερίας (FPÖ) με ποσοστό 29%. Αιτιολογώντας την απόφασή του ο φαν ντερ Μπέλεν εξήγησε ότι με βάση τις συνομιλίες που έκανε με τους αρχηγούς όλων των κομμάτων διαπίστωσε ότι ο πρόεδρος του FPÖ Χέρμπερτ Κικλ δεν ήταν σε θέση να βρει καμιά άλλη πολιτική δύναμη, πρόθυμη να συνεργαστεί μαζί του, προκειμένου να εκλεγεί καγκελάριος.

Προς τρικομματική κυβέρνηση;

Οι επικεφαλής τόσο του κεντροδεξιού ÖVP όσο και του Σοσιαλδημοκρατικού SPÖ (21%) είχαν δημόσια αρνηθεί να συνεργαστούν με τον Κικλ, ενώ αντίστοιχες δηλώσεις έχουν γίνει και από τους Πράσινους (8%) και το φιλελεύθερο NEOS (9%). Σύμφωνα με τον πρόεδρο της Δημοκρατίας ÖVP και SPÖ έχουν δεσμευτεί να ξεκινήσουν άμεσα διαπραγματεύσεις για τη συγκρότηση κυβέρνησης συνασπισμού, στον οποίο πάντως θα μπορούσε να συμμετέχει και το NEOS, διασφαλίζοντας μια πιο άνετη κοινοβουλευτική πλειοψηφία για την επόμενη κυβέρνηση. Tα δύο άλλοτε «μεγάλα» κόμματα διαθέτουν αυτή τη στιγμή πλειοψηφία μιας μόλις έδρας.

Εκπρόσωποι του NEOS ευχαρίστησαν μάλιστα τον πρόεδρο για την απόφασή του και δήλωσαν πρόθυμοι να συμβάλουν στον σχηματισμό μιας σταθερής κυβέρνησης των δημοκρατικών δυνάμεων. Την προτίμησή του σε μια κυβέρνηση τριων κομμάτων με ευρύτερη πλειοψηφία εξέφρασε και ο Καρλ Νέχαμερ. Θεωρητικά στη νέα κυβέρνηση θα μπορούσαν να πάρουν μέρος και οι Πράσινοι, οι οποίοι μέχρι τώρα συγκυβερνούσαν με το Λαϊκό Κόμμα.

Η αντίδραση του Κικλ

Η απόφαση του Αυστριακού προέδρου χαρακτηρίζεται αρκετά τολμηρή, όπως και το γεγονός ότι ο 80χρονος πολιτικός την αιτιολόγησε όχι μόνο με βάση την αριθμητική των εδρών στη Βουλή αλλά προσθέτοντας ότι «η Αυστρία έχει ανάγκη από μια λειτουργική, σταθερή και ακέραια κυβέρνηση». Πάντως και προεκλογικά ο πρόεδρος της Δημοκρατίας είχε υπονοήσει ότι θα χρησιμοποιήσει τις δυνατότητες που του δίνει το Σύνταγμα, για να μην επιτρέψει στον Χέρμπερτ Κικλ να γίνει καγκελάριος.

Ο Χέρμπερτ Κικλ είχε ήδη προειδοποιήσει ότι θεωρεί αντιδημοκρατική αυτή την εξέλιξη και κατηγορούσε συστηματικά τον πρόεδρο της Δημοκρατίας ότι επιδιώκει να επιβάλει στη χώρα μια «συμμαχία των χαμένων». Είναι σίγουρο ότι τώρα θα ανεβάσει κι άλλο τους τόνους επιδιώκοντας ένα κλίμα έντονης πόλωσης, σε μια χώρα όπου οι δυνάμεις του ακροδεξιού χώρου έχουν παραδοσιακά ισχυρή κοινοβουλευτική παρουσία εδώ και δεκαετίες. Οργισμένες αντιδράσεις υπήρξαν άμεσα από στελέχη του κόμματος, ειδικά σε περιοχές όπου το FPÖ είχε σημειώσει εντυπωσιακά υψηλά ποσοστά. Χαρακτήρισαν την απόφαση ως «ανεύθυνη» και έκαναν λόγο για μια «μαύρη ημέρα για τη Δημοκρατία».

Ο ίδιος ο Κικλ αντέδρασε αρχικά μόνο με μια ανάρτησή του στο facebook, όπου κατηγόρησε τον πρόεδρο ότι «έσπασε» την παράδοση των δημοκρατικών μετεκλογικών διακδικασιών, αλλά η υπόθεση δεν έχει ακόμα τελειώσει. «Αυτό μπορεί να φαίνεται σαν χαστούκι στο πρόσωπο για πολλούς από εσάς. Αλλά σας υπόσχομαι: Η τελευταία λέξη δεν έχει ειπωθεί ακόμη» έγραψε χαρακτηριστικά.

Ανακούφιση για ΜΚΟ και καλλιτέχνες

Αντίθετα με ανακούφιση άκουσαν το τηλεοπτική μήνυμα του προέδρου οι εκπρόσωποι των δημοκρατικών κομμάτων, αλλά και οργανώσεων και κινήσεων πολιτών από διάφορους χώρους. Ακόμα και οι άνθρωποι του πολιτισμού είχαν εκφράσει τις τελευταίες ημέρες την ανησυχία τους για το ενδεχόμενο μιας κυβέρνησης, όπου το πρώτο βιολί θα έπαιζαν οι δυνάμεις της εθνικιστικής και λαϊκιστικής δεξιάς.

Ο φαν ντερ Μπέλεν, που είχε κερδίσει τις εκλογές για την πρώτη του θητεία οριακά απέναντι σε έναν υποψήφιο του FPÖ υπενθύμισε στον Κικλ ότι αν θέλει να κυβερνήσει μόνος του θα πρέπει να διαθέτει ποσοστό πάνω από 50%, κάτι που προφανώς δεν επέλεξε το εκλογικό σώμα. «Κανείς δε μπορεί να διεκδικεί για λογαριασμό του την πλειοψηφία του λαού» είπε χαρακτηριστικά. «Λαός είμαστε όλοι μας.»

Η Αυστρία φαίνεται λοιπόν να «γλυτώνει» προς το παρόν από το ενδεχόμενο να κυβερνηθεί από την ακροδεξιά, αλλά είναι άγνωστο ποιες θα είναι μεσοπρόθεσμα οι συνέπειες αυτής της εξέλιξης. Σίγουρα θα παίξει ρόλο σε αυτό το πόσο γρήγορα θα μπορέσει να σχηματιστεί η νέα κυβέρνηση και αν θα μπορέσει να ανακτήσει την εμπιστοσύνη μεγάλης μερίδας του εκλογικού σώματος, που δηλώνει απογοητευμένη από το πολιτικό σύστημα συνολικά και δικαιολογεί την ψήφο στο FPÖ ως μια μορφή «αντίδρασης».

Πηγές: ORF, DPA, AFP