Ήταν 23 Απριλίου 1984, όταν η Αμερικανίδα υπουργός Υγείας Μάργκαρετ Χέκλερ προέβη σε μία συγκλονιστική ανακοίνωση: ο Ρόμπερτ Τσαρλς Γκαλό, διευθυντής ογκολογικής μονάδας στο Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας, είχε εντοπίσει τον ιό του AIDS, της ασθένειας του ανοσοποιητικού συστήματος που σκορπούσε τον τρόμο στις ΗΠΑ. Οι επιστήμονες αισιοδοξούν ότι σε δύο χρόνια θα ανακάλυπταν και το φάρμακο για την ασθένεια, έλεγε η Αμερικανίδα υπουργός το 1984.

Ωστόσο, η συνέχεια επεφύλασσε απρόοπτα. Κατ΄αρχήν, μετά τις ανακοινώσεις Χέκλερ έγινε γνωστό ότι η ανακάλυψη μάλλον δεν οφείλεται στον Αμερικανό επιστήμονα, αλλά στον Γάλλο Λικ Μοντανιέ, ερευνητή του Ινστιτούτου Παστέρ και αργότερα διευθυντή του Παγκόσμιου Ιδρύματος Έρευνας και πρόληψης του AIDS. Ήταν άλλωστε ο Μοντανιέ, που το 2008 βραβεύθηκε με Νόμπελ Ιατρικής για την έρευνά του στην πρόληψη και καταπολέμηση του AIDS. Αλλά και ο Γκαλό επινόησε τα επόμενα χρόνια- και αυτό δεν επιδέχεται αμφισβήτηση- την πρώτη εξέταση αίματος για το AIDS, που εντοπίζει την ασθένεια πριν ξεσπάσει.

«Χάσαμε πολλά λεφτά»

Όσο για τις εξαγγελίες Χέκλερ, ότι μέσα σε δύο χρόνια θα κυκλοφορούσε το φάρμακο κατά του AIDS, αυτές διαψεύστηκαν από την πραγματικότητα. Σύμφωνα με τα στοιχεία του UNAIDS, οργάνωσης των Ηνωμένων Εθνών για την καταπολέμηση του AIDS, σε όλον τον κόσμο η ασθένεια έχει χτυπήσει 34 εκατομμύρια ανθρώπους και σε αυτούς προστίθενται κάθε μέρα άλλοι 6.000. «Ειδικά σε ορισμένες αφρικανικές χώρες, που η ασθένεια είναι ευρύτατα διαδεδομένη, θα βοηθούσε ιδιαίτερα μία σωστή ιατρική φροντίδα» δηλώνει στην Deutsche Welle Μίτσελ Γουόρεν, διευθυντής της διεθνούς οργάνωσης AVAC για την καταπολέμηση του AIDS. «Μακάρι να είχαμε και το εμβόλιο για το AIDS, αλλά δυστυχώς δεν το έχουμε και σύμφωνα με όλες ις σημερινές ενδείξεις, δεν πρόκειται να το αποκτήσουμε στο άμεσο μέλλον» παραδέχεται ο Γουόρεν.

Το πρόβλημα για τους ερευνητές είναι ότι ο ιός προσαρμόζεται και μετεξελίσσεται πολύ εύκολα. Σύμφωνα με τον Γουόρεν «χάθηκαν πολλά χρήματα σε αυτην την προσπάθεια, έγιναν περισσότερο από 100 σημαντικές έρευνες, αλλά καμία δεν απέφερε τα επιθυμητά αποτελέσματα. Για παράδειγμα το 20009 αναφέρθηκε μία έρευνα στην Ταϊλάνδη, η οποία φαινόταν αν αποδεικνύει ότι οι πιθανότητες μετάδοσης του ιού μειώνονταν κατά 30% σε περίπτωση εμβολιασμού με την ουσία RV144. Ωστόσο το «δείγμα» των συμμετεχόντων ήταν μάλλον μικρό. Πάντως η έρευνα θα συνεχιστεί, το φάρμακο αναμένεται να τελειοποιηθεί και το 2016/17 θα γίνουν νέες δοκιμές στη Νότια Αφρική.

30 φαρμακευτικές ουσίες υπό δοκιμή

Σύμφωνα με στοιχεία της AVACS, 30 διαφορετικές ουσίες δοκιμάζονται αυτή τη στιγμή ανά τον κόσμο. Η σχετική έρευνα είναι ιδιαίτερα δαπανηρή, καθώς μία ολοκληρωμένη κλινική μελέτη μπορεί να στοιχίσει περισσότερα από 50 εκ. δολάρια. Η έρευνα της Ταϊλάνδης για παράδειγμα χρηματοδοτήθηκε με 100 εκ. δολάρια. Στη Βραζιλία δοκιμάζεται αυτήν την εποχή η ουσία HIVBBr18, η οποία φαίνεται να έχει θετικά αποτελέσματα σε ποντικούς και πιθήκους όσον αφορά την πρόληψη, αλλά και την επιβράδυνση στην εξάπλωση της ασθένειας.

Υπάρχουν μάλιστα επιστήμονες, όπως ο Γερμανός Χανς Γέγκερ, που υποστηρίζουν ότι οι ερευνητές θα έπρεπε να περιορίσουν τη χρηματοδότηση των προληπτικών δράσεων και να επικεντρωθούν κατ΄αρχήν στη βελτίωση της θεραπείας. «Περισσότεροι από 20 εκ. άνθρωποι σε όλον τον κόσμο έχουν ήδη γιατρευθεί από το AIDS» λέει ο Χανς Γέγκερ. «Και όλα δείχνουν ότι πιο γρήγορα θα επινοήσουμε μία κατάλληλη θεραπεία, παρά έναν κατάλληλο εμβολιασμό».

Jennifer Fraczek / Γιάννης Παπαδημητρίου

Υπεύθ.σύνταξης: Σταμάτης Ασημένιος