«Το θαύμα της Θάλασσας των Σαργασσών» είναι η τρίτη ταινία μεγάλου μήκους του σκηνοθέτη Σύλλα Τζουμέρκα και κατά κάποιο τρόπο το τρίτο μέρος μιας τριλογίας με κάθε φορά διαφορετικό μοτίβο. Το «Χώρα προέλευσης» το 2010 έχει ως θέμα την κόλαση, το «A Blast» (Η έκρηξη) το 2014 το καθαρτήριο και «Το μυστήριο της Θάλασσας των Σαργασσών» τον παράδεισο.

Δεν πρόκειται όμως για έναν κοινό για όλους παράδεισο. Το καθένα από τα κεντρικά πρόσωπα της ταινίας έχει, σύμφωνα με τον σκηνοθέτη, τον δικό του παράδεισο: «Οι εικόνες που έχουν για τον παράδεισο είναι για κάποιους το σεξ, για άλλους να φύγουν μακριά, για άλλους η πίστη. Σε αυτή την ταινία οι εικόνες του παραδείσου πολεμούν μεταξύ τους η μια με την άλλη.» Η αντίθεση φτάνει ακόμη και σε φόνο.

Σύγχρονη εκδοχή Εξόδου του Μεσολογγίου

Η πλοκή της ιστορίας διαδραματίζεται στη βαλτώδη περιοχή του Μεσολογγίου. Στην ταινία το τοπίο αποτελεί παραβολή για έναν εξίσου βαλτώδη κοινωνικό ιστό αυτής της μικρής πόλης. Ταγοί της τοπικής κοινωνίας, όπως ο εισαγγελέας, ο διευθυντής του νοσοκομείου, ο γνωστός στην περιοχή τραγουδιστής, ζουν σε παρακμή. Η δυνατότητα να εκπληρώνουν τις επιθυμίες τους μπορεί να σημαίνει για τους ίδιους παράδεισο, ορισμένοι όμως άλλοι γίνονται θύματα των πόθων τους.

Ένα από αυτά τα θύματα είναι η Ρίτα, την οποία υποδύεται η Γιούλα Μπούνταλη. Πρόκειται για μια εργάτρια σε μια επιχείρηση επεξεργασίας χελιών. Τα σχέδιά της να φύγει από το Μεσολόγγι για το εξωτερικό συνεχώς ναυαγούν. Τελικά το καταφέρνει. Όχι όμως ανώδυνα αλλά με πολύ κόπο, όπως τα χέλια του βάλτου που κάθε χρόνο φεύγουν από το Μεσολόγγι και διασχίζουν χιλιάδες χιλιόμετρα ως το βόρειο Ατλαντικό, στη Θάλασσα των Σαργασσών, για να τεκνοποιήσουν. «Τα χέλια είναι παρεξηγημένα σαν πλάσματα του βούρκου», λέει η Γιούλα Μπούνταλη. «Και η Ρίτα είναι ένα παρεξηγημένο πλάσμα που παραμορφώνεται με πολύ άσχημο τρόπο. Και πέρασε πάρα πολλά, και σωματικά και ηθικά και βία έχει υποστεί, διεκδικώντας το δικαίωμα στην ελευθερία της.»

Μεταξύ θυμού και ένστικτου δικαίου

Το ότι η Ρίτα καταφέρνει να αποδράσει το χρωστά στην Ελισάβετ που είναι το άλλο κεντρικό πρόσωπο της ταινίας. Πρόκειται για μια ικανή αστυνομικό από την Αθήνα, η οποία παραγκωνίζεται από τους προϊσταμένους της και αναγκάζεται να αναλάβει αστυνομικός διευθυντής στο Μεσολόγγι. Το επαγγελματικό της περιβάλλον στην επαρχεία δεν είναι εφάμιλλο των ικανοτήτων της. Η Ελισάβετ αντιδρά στην απαξίωση με μια σκανδαλώδη συμπεριφορά: ξενύχτια, μεθύσια, σνιφάρει κοκαίνη, φλερτάρει έντονα σε μπαρ, διατηρεί σχέση με παντρεμένο και μονίμως βρίζει. Όπως ομολογεί η Αγγελική Παπούλια, δεν της ήταν καθόλου εύκολο να παίξει το ρόλο της Ελισάβετ: «Στην αρχή, όταν διάβασα το σενάριο, μου φάνηκε δύσκολο, πολύ δύσκολο να παίξω αυτόν τον χαρακτήρα. Αλλά στην πορεία συζητώντας με τον Σύλλα Τζουμέρκα και κάνοντας πρόβες άρχισα να καταλαβαίνω το χαρακτήρα, αλλά πιο πολύ ενστικτωδώς.»

Η απογοήτευση και ο θυμός της για την «εξορία» της στην επαρχία δεν προκαλούν όμως στην Ελισάβετ απάθεια και αδιαφορία για αυτά που συμβαίνουν τριγύρω της. «Το πιο σημαντικό απ’ όλα που έχει αυτός ο χαρακτήρας είναι ότι έχει μια πολύ βαθιά αίσθηση του δικαίου», επισημαίνει ο σκηνοθέτης. «Σε όλες τις εκφάνσεις της ταινίας βλέπουμε ένα ένστικτό για το τι είναι δίκαιο. Και αυτό την κάνει πολύ συγκινητική, ακόμη και όταν έρχεται αντιμέτωπη με τα πιο άδικα και φρικτά πράγματα.» Όταν όμως προκύπτει η ευκαιρία να επιστρέψει στην Αθήνα η Ελισάβετ την αξιοποιεί – ακόμη και με εκβιασμό. Ενδεχομένως όμως να μην υπήρχε άλλη δυνατότητα να αποκαταστήσει την αδικία που υπέστη.

Παναγιώτης Κουπαράνης, Βερολίνο