Το θρυλικό ξενοδοχείο Ritz απείχε μόνο εκατό μέτρα. Επί δεκαετίες αυτό το ξενοδοχείο-παλάτι έγινε το σπίτι της δεσποινίδας Gabrielle «Coco» Chanel στην καρδιά των Παρισίων. Από τον οίκο μόδας της, επί της οδού Καμπόν, δεν χρειαζόταν παρά να αλλάξει πεζοδρόμιο. Η φημισμένη σχεδιάστρια μόδας έμεινε πιστή κάτοικος του κέντρου συνάντησης όλων των πλούσιων και φημισμένων της γενιάς της, από την divina Μαρία Κάλλας μέχρι τον συγγραφέα Έρνεστ Χέμινγουεϊ. Η Chanel πέθανε πριν από 50 ακριβώς χρόνια, στις 10 Ιανουαρίου του 1971, στη σουίτα της, σε ηλικία 87 ετών. Το όνομά της έγινε συνώνυμο της πολυτέλειας στην υψηλή ραπτική.

Ο Σαρλ ντε Γκολ, ο Πικασό και η Chanel

Στη γαλλική πρωτεύουσα, όπου έφτασε στο απόγειο της δόξας της, έχει ανοίξει στο μουσείο μόδας Palais Galliera για πρώτη φορά έκθεση με τις δημιουργίες της στη γυναικεία μόδα, την οποία άλλαξε ριζικά. Σημείο κατατεθέν το γυναικείο ταγέρ με πολυτελή απλότητα ή η δερμάτινη μαύρη τσάντα με χρυσή αλυσίδα. Ο Αντρέ Μαλρό, συγγραφέας και φημισμένος υπουργός Πολιτισμού, δήλωνε πεπεισμένος ότι στη Γαλλία τρία ονόματα θα έμεναν στην αιωνιότητα από τον 20ο αιώνα: Ο Σαρλ ντε Γκολ, ο Πικασό και η Chanel. Υπάρχει μια σκηνή σε συνέντευξή της το 1959 με τη Chanel όρθια με καπέλο, μαργαριταρένιο κολιέ και τσιγάρο στο χέρι. «Μπορείτε να μας πείτε Mademoiselle Chanel πως θα είναι η μόδα φέτος;» ήταν η ερώτηση που της τέθηκε. «Όχι» απάντησε. «Γιατί;». «Διότι δεν το ξέρω, αλλά κι αν το ήξερα δεν θα σας το έλεγα».

Η πρωτοφανής καριέρα της στον αστραφτερό κόσμο της μόδας δεν κύλησε πάντα χωρίς σκιές. Η Gabrielle Chanel γεννήθηκε το 1883 στην πόλη Σομύρ της δυτικής Γαλλίας. Από το 1907 τραγουδούσε σε καφέ. Από αυτήν την εποχή της έμεινε το υποκοριστικό Coco, και συγκεκριμένα από το τραγούδι της με τίτλο «Ποιος είδε την Coco στο Τροκαντερό;». Το 1909 ξεκίνησε η «άλωση» της μόδας με ένα ατελιέ γυναικείων καπέλων. Ακολούθησε μπουτίκ με καπέλα. Το 1915 στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο άνοιξε τον πρώτο οίκο μόδας στην σικ λουτρόπολη Μπιαρίτζ. Πελάτες της όλες οι δημοσιότητες από την τότε υψηλή κοινωνία.

Συνεργάστηκε η Κοκό με τους ναζιστές;

Η Chanel έφερε την επανάσταση στη μόδα. Κατήργησε τον ασφυκτικό κορσέ και επέβαλε το χαλαρό κόψιμο των φορεμάτων από ζέρσεϊ. Ποιο ήταν το πιο δύσκολο καθήκον της; «Να μπορέσουν οι γυναίκες να κινούνται με άνεση» ήταν η απάντηση. Το 1921 δημιούργησε το άρωμα Νο. 5, το πρώτο άρωμα του οίκου μόδας της. Γιατί αυτός ο αριθμός; Υπήρχε η επιλογή ανάμεσα σε πολλά δείγματα, και επελέγη το πέμπτο. Δέκα χρόνια αργότερα η Chanel πήγε στο Χόλυγουντ για να ντύσει ηθοποιούς στα στούντιο της United Artists. Τη δεκαετία του 1930 η φίρμα Chanel μετατράπηκε σε αυτοκρατορία της μόδας με χιλιάδες εργαζόμενους. Και η ιδρύτρια πού ήταν; Πάντα στην αγκαλιά της καλής κοινωνίας. Σε μακρύ δεσμό με τον Δούκα του Γουεστμίνστερ αλλά και με άλλους περιώνυμους. Ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος οδήγησε σε ανατροπές. Το 1939 έκλεισε τον οίκο μόδας, όχι όμως την επιχείρηση αρωμάτων και αξεσουάρ μόδας. Το σπίτι της Coco, στο ξενοδοχείο Ριτς, επιτάχθηκε και έγινε κατοικία για στρατηγούς, πτέραρχους και υπουργούς της ναζιστικής Γερμανίας. Σύμφωνα με βιογράφους της εκείνη την εποχή συνήψε ερωτική σχέση με έναν Γερμανό διπλωμάτη, τον Χανς Γκίντερ φον Ντικλάγκε.

Μετά την απελευθέρωση των Παρισίων το 1944 η Chanel συνελήφθη με την κατηγορία ότι συνεργάστηκε με τους ναζιστές, αλλά γρήγορα αφέθηκε ελεύθερη. Για πολλά χρόνια ζούσε στη Λοζάνη, αλλά στα μέσα της δεκαετίας του 50 επέστρεψε στο Παρίσι και έκανε μια δεύτερη αρχή. Ο ρόλος της κατά τη διάρκεια των σκοτεινών χρόνων, όπως ονομάστηκε η περίοδος της κατοχής, δημιούργησε αντιπαραθέσεις. Η τσαρίνα της μόδας συνεργάτρια των Ναζί; Σε βιογραφία της του 2011 η συγγραφέας Χαλ Βόγκαν την περιγράφει με σκοτεινά χρώματα. Κατά την «επιχείρηση μοντέλο καπέλου» η Chanel θα επρόκειτο να συναντήσει στη Μαδρίτη τον Ουίνσον Τσόρτσιλ για να του προτείνει μυστικές συζητήσεις. Από το όλον δεν προέκυψε τίποτα, γιατί ο Τσόρτσιλ δεν πήγε. 

΄Ηθελε να κάνει την Κοκό Σανέλ να γυρνάει στον τάφο της

Σε ηλικία 70 χρονών η Coco και μετά από μακρά διακοπή κάνει ακόμη μια νέα αρχή. Μεγάλη επιτυχία κυρίως στις ΗΠΑ έχει το ταγιέρ από τουίντ. Μετά τον θάνατό της το 1971 πέρασαν ακόμη μερικά χρόνια μέχρις ότου το 1983 γίνει στον οίκο Chanel η αποφασιστική στροφή με την ανάληψη του πόστου του διευθυντή δημιουργικού από τον Καρλ Λάγκερφελντ. Ο Λάγκερφεντ έφερε τα πάνω-κάτω. Είπε κάποτε ότι είχε ακούσει την Chanel στα τελευταία χρόνια του βίου της να επικρίνει τα τζιν και τις μίνι φούστες. «Ήταν σαν να υπέγραφε την καταδικαστική της απόφαση». Ο γεννημένος στο Αμβούργο σχεδιαστής μόδας αισθάνθηκε ωραία στο ρόλο να σπάσει επιτέλους τα ταμπού σε ένα τόσο παραδοσιακό οίκο μόδας, έκοψε τους δεσμούς με την παράδοση και δημιούργησε μια σύγχρονη αλλά πολυτελή κολεξιόν ρούχων.

Από το 1984 και στο εξής στις κολεξιόν πρετ α πορτέ υπήρχαν πάντα τζιν πάνω στην πασαρέλα. Με τον καυστικό τρόπο έκφρασης ο μεγάλος μόδιστρος ήθελε να κάνει την Coco Chanel να γυρνάει μέσα στον τάφο της. «Τουλάχιστον αυτό δείχνει ότι είναι ακόμη ζωντανή» έλεγε. Και με το σπίτι της, τη σουίτα στο ξενοδοχείο Ritz στην πλατεία Βαντόμ; Το 2012 έκλεισε για ριζική ανακαίνιση. Το 2018 η αυθεντική επίπλωση και διακόσμηση πωλήθηκε σε πλειστηριασμό. Τα έπιπλα της σουίτας της Mademoiselle C. είχαν την ίδια τύχη.

Κρίστιαν Μπέμερ/dpa

Επιμέλεια: Ειρήνη Αναστασοπούλου