Το 2013 θεωρείται κακή χρονιά για τις σχέσεις Άγκυρας-Bρυξελλών. Η βίαιη καταστολή των αντικυβερνητικών διαδηλώσεων στην Κωνσταντινούπολη τον Ιούνιο θορύβησε έντονα την ΕΕ. Η έκρυθμη κατάσταση στην Τουρκία συνέπεσε με τη σχεδιαζόμενη έναρξη των συνομιλιών για την «Περιφερειακή Πολιτική και το Συντονισμό των Διαρθρωτικών Μέσων» στις Βρυξέλλες, στο επίκεντρο των οποίων αναμενόταν να είναι η Τουρκία. Οι συνομιλίες τελικά ματαιώθηκαν, μετά από ενστάσεις της Γερμανίας και της Ολλανδίας αναφορικά με τον τρόπο χειρισμού της κατάστασης από την τουρκική κυβέρνηση.

Αύριο (16.10.2013) αναμένεται να δοθεί στη δημοσιότητα η ετήσια Έκθεση Προόδου της ΕΕ για την Τουρκία. Ένα άλλο ακανθώδες σημείο, που αναμένεται να αποτελέσει αντικείμενο της έκθεσης, είναι η ελευθερία του Τύπου στην χώρα. Ο επικεφαλής της αντιπροσωπείας της ΕΕ στην Τουρκία Μορίς Ριπέρ αναμένεται να κάνει ειδική μνεία στις προσπάθειες της τουρκικής κυβέρνησης να εκφοβίσει δημοσιογράφους καθώς και στις πιέσεις που τους ασκεί οδηγώντας τους συχνά σε αυτολογοκρισία.

Σκληρή κριτική αλλά και έπαινοι

Η αρνητική κριτική που ασκεί η ΕΕ στην Τουρκία συνοδεύεται, όμως, συχνά και από επαίνους. Πρόσφατα η ΕΕ χαιρέτισε το «πακέτο μέτρων εκδημοκρατισμού» που εξήγγειλε ο πρωθυπουργός της χώρας Ρετσέπ Ταγίπ Ερντογάν ως θετικό βήμα για την προώθηση των δημοκρατικών διεργασιών και του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Ο ευρωπαίος επίτροπος Διεύρυνσης Στέφαν Φούλε χαρακτήρισε τις τουρκικές μεταρρυθμιστικές προτάσεις ως «πρόοδο».

Παρ' όλ' αυτά το ενδιαφέρον της τουρκικής κοινής γνώμης για την ευρωπαϊκή πορεία της χώρας δείχνει να έχει ατονήσει. Σύμφωνα με πρόσφατη δημοσκόπηση μετά βίας ένας στους δύο Τούρκους τάσσεται υπέρ της ένταξης. Το 2004 η ίδια αναλογία ήταν τρεις στους τέσσερεις. Αρκετοί πολιτικοί δείχνουν σήμερα μικρότερο ενθουσιασμό απέναντι στην ενταξιακή προοπτική της χώρας. Μάλιστα ο υπ. Ευρωπαϊκών Υποθέσεων της Τουρκίας και επιφαλής των ενταξιακών διαπραγματεύσεων Εγκεμέν Μπαγκίς δήλωσε σχετικά στην εφημερίδα Hürriyet: «Μακροπρόθεσμα είναι πιθανότερο η Τουρκία να αποκτήσει ένα ειδικό στάτους, όπως η Νορβηγία. Θα εκπληρώσουμε τα ευρωπαϊκά στάνταρ και θα έχουμε μία στενότερη συνεργασία (με την ΕΕ) , αλλά δεν θα γίνουμε ποτέ μέλος της».

Ειδικοί τάσσονται υπέρ της ένταξης

Eιδικοί, πάντως, από τον χώρο της οικονομίας δεν φαίνονται να συμμερίζονται τον ίδιο σκεπτικισμό. Ο Μουχαρέμ Γιλμάζ, πρόεδρος του τουρκικού Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου (TÜSIAD), πιστεύει πως η Τουρκία θα πρέπει να επιταχύνει τα ενταξιακά της βήματα, εάν θέλει να επιτύχει μεγαλύτερη ανάπτυξη, πολιτική σταθερότητα και πραγματικό εκδημοκρατισμό.

Ο δημοσιογράφος και οικονομικός αναλυτής Μουσταφά Σινμέζ αναφέρει σε συνέντευξή του στην DW ότι «από οικονομική σκοπιά η Τουρκία χρειάζεται την ΕΕ». Όταν πρόκειται για προσέλκυση ξένων επενδύσεων, είναι σημαντικό για μία χώρα να είναι μέλος της ΕΕ ή έστω υποψήφια προς ένταξη». Στο ίδιο κλίμα, ο τούρκος πολιτικός επιστήμονας Σενέμ Αϊντίν πιστεύει πως η ΕΕ αποτελεί τον αναγκαίο κινητήριο μοχλό για την εμβάθυνση των δημοκρατικών θεσμών στη χώρα, επισημαίνοντας ότι η δημοκρατία στην Τουρκία θα υπέφερε πολύ περισσότερο τα τελευταία πέντε χρόνια, εάν δεν ασκούνταν πιέσεις από την πλευρά της ΕΕ. Ο ίδιος, ωστόσο, εκτιμά ότι το «πακέτο μέτρων εκδημοκρατισμού» του Ερντογάν δεν θα κομίσει εν τέλει πολλά στις συνομιλίες με την ΕΕ, ενώ δεν βλέπει ουσιαστικό μέλλον για τις ενταξιακές διαπραγματεύσεις, μέχρις ότου επιλυθεί το Κυπριακό.

SenadaSokollu / Δήμητρα Κυρανούδη

Υπεύθ. Σύνταξης: Σπύρος Μοσκόβου