Για μια στιγμή ο υπ. Εξωτερικών της Τουρκίας Μεβλούτ Τσαβούσογλου φάνηκε γενναιόδωρος απέναντι στο συριακό καθεστώς. Εάν ο Άσαντ στείλει στρατό στο Αφρίν για να καταστείλει τις δυνάμεις του Κουρδικού Εργατικού Κόμματος PKK και τις Δυνάμεις της Κουρδικής Πολιτοφυλακής YPG τότε δεν υπάρχει πρόβλημα, δήλωσε χαρακτηριστικά. Εάν όμως, συνέχισε ο Μ. Τσαβούσογλου, έρθει στο Αφρίν για να υποστηρίξει το YPG «τότε τίποτα δεν μπορεί να σταματήσει τους Τούρκους στρατιώτες».

Για την Τουρκία ένα είναι σαφές: ότι η κυβέρνηση του Μπασάρ Αλ Άσαντ έχει χάσει την πολιτική αυτονομία της. Μένει όμως ανοιχτό εάν θα αποφασίσει τελικά πράγματι να μπει σε μια ανοιχτή σύγκρουση με την Τουρκία. Ο Μεβλούτ Τσαβούσογλου θέλησε πάντως από την πλευρά του να δώσει μια απάντηση στην είδηση του συριακού πρακτορείου ειδήσεων SANA το πρωί της Δευτέρας ότι οι «δυνάμεις της εθνικής πολιτοφυλακής» θα φτάσουν στο Αφρίν προκειμένου να υπερασπιστούν την εδαφική ακεραιότητα και την κυριαρχία της Συρίας, η οποία απειλείται λόγω της τουρκικής επέμβασης.

«Εθνική Πολιτοφυλακή» αντί  τακτικού στρατού

Το πρακτορείο SANA στη χθεσινή είδηση κάνει βέβαια λόγο για «Εθνική Πολιτοφυλακή» και όχι για τον τακτικό συριακό στρατό. Σύμφωνα με τον Μπέντε Σέλερ, διευθυντή του παραρτήματος του Ιδρύματος Χάινριχ Μπελ στη Βηρυτό, η επιλογή των λέξεων αυτών δεν πρέπει να θεωρηθεί τυχαία αλλά αντίθετα εξυπηρετεί κάποιους σκοπούς. Τα συριακά στρατεύματα έχουν υποστεί σοβαρά πλήγματα κι έτσι εδώ και καιρό ο τακτικός στρατός δέχεται ενισχύσεις από ξένες εθνοφρουρές. Επίσης ένα μέρος του συριακού στρατού ούτως ή άλλως λειτουργούσε εν μέρει και με τη συνδρομή ανδρών της πολιτοφυλακής.

Με λίγα λόγια η συριακή κυβέρνηση προσπαθεί να αποφύγει μια διπλωματική αντιπαράθεση, σημειώνει ο Μπ. Σέλερ προσθέτοντας ότι οι δυνάμεις που αποστέλλονται τώρα στο Αφρίν πράγματι δεν προέρχονται μόνο από τον τακτικό συριακό στρατό. Βέβαια το πόσο αποτελεσματική θα είναι αυτή η αποστολή στην πράξη παραμένει αβέβαιο. Οι τουρκικές δυνάμεις εδώ και ένα μήνα έχουν σημειώσει σημαντικές εδαφικές επιτυχίες, έχοντας κατακτήσει αρκετά χωριά της περιοχής γύρω από το Αφρίν. Ωστόσο, όπως προειδοποιεί το Ιράν, η Τουρκία θα πρέπει μάλλον να είναι έτοιμη για έναν «πόλεμο φθοράς» στο Αφρίν που θα διαρκέσει μεγάλο χρονικό διάστημα παρά για γρήγορες στρατιωτικές επιτυχίες.

Πολύπλοκοι συσχετισμοί στο συριακό

Όπως ανέφερε στη DW O Ραμί Αμπντέλ Ραμάν, επικεφαλής του Συριακού Παρατηρητηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων οι Κούρδοι της Συρίας θα μπορούσαν πάντως από την πλευρά τους να κινητοποιήσουν σημαντικές δυνάμεις. Υπάρχουν εκατοντάδες απλοί πολίτες που θα μπορούσαν να συνταχθούν στο πλευρό τους, σημειώνει ο ίδιος. Αλλά και μαχητές και μέλη πολιτοφυλακών από το Ιράν και άλλες αραβικές χώρες, που έχουν ταχθεί στο πλευρό των δυνάμεων Άσαντ στο πλαίσιο του συριακού όλα αυτά τα χρόνια, μπορεί να συμπορευθούν μαζί τους. Η Τουρκία από την πλευρά της επιδιώκει την πτώση του καθεστώτος Άσαντ. Η τουρκική στρατιωτική επιχείρηση «Κλάδος Ελαίας» έχει μεν πρωτίστως στόχο τους Κούρδους της Συρίας αλλά σε ένα δεύτερο επίπεδο και τις δυνάμεις του Άσαντ.

Γεγονός είναι πάντως ότι με τις τελευταίες εξελίξεις στο Αφρίν η κατάσταση στη Συρία περιπλέκεται ολοένα περισσότερο. Ενδιαφέρον προκαλεί μάλιστα το ότι στο πλευρό της Τουρκίας βρίσκονται ακόμη και κάποιοι Κούρδοι του Αφρίν, πολιτικοί αντίπαλοι των Δυνάμεων της Κουρδικής Πολιτοφυλακής YPG, που θέλουν να «σπάσουν» την εξουσία του PYD, του συριακού δηλαδή Κουρδικού Κόμματος Δημοκρατικής Ένωσης, το οποίο αποτελεί τον πολιτικό βραχίονα του YPG.

Φόβοι για επέκταση του πολέμου

Γεγονός είναι επίσης ότι εδώ και χρόνια οι Κούρδοι διατηρούν μια αμφιλεγόμενη σχέση με την κυβέρνηση της Δαμασκού. Η Δαμασκός καταπίεζε τους Κούρδους, φρόντιζε ωστόσο να βρίσκεται κοντά με το  Κουρδικό Κόμμα PYD. «Αυτές οι κουρδικές δυνάμεις είναι που βρίσκονται πίσω από τη συμφωνία με το καθεστώς Άσαντ», εξηγεί ο Μπέντε Μπρένερ. Από την άλλη πλευρά, η κουρδική μειονότητα της Συρίας στην παρούσα συγκυρία δεν μπορεί να στηρίζεται στις ΗΠΑ, που παραδοσιακά τους στηρίζουν. Άλλωστε και οι Αμερικανοί βρίσκονται σε αλγεινή θέση στο συριακό μέτωπο. Επίσης οι σχέσεις των ΗΠΑ με την Τουρκία είναι τεταμένες, όπως και με τη Ρωσία, που έχει ταχθεί στο πλευρό του Άσαντ. Και η σχέση των ΗΠΑ με το Ιράν έχει επιδεινωθεί επί ηγεσίας Ντόναλντ Τραμπ, ενώ εδώ και χρόνια η Ουάσιγκτον έχει πάρει σαφείς αποστάσεις από τον Άσαντ. Επομένως και οι ΗΠΑ έχουν λίγες επιλογές στο συριακό μέτωπο.

Σε ένα τόσο περίπλοκο περιβάλλον συσχετισμών όλες οι διεθνείς δυνάμεις που έχουν εμπλακεί στη Συρία θα έπρεπε να έχουν ως στόχο πρωτίστως την αποκλιμάκωση. Παράγοντας-κλειδί για τις εξελίξεις στην περιοχή φαίνεται πάντως να  είναι η στενή σχέση Τουρκίας-Ρωσίας, με την πρώτη να μην προτίθεται να κλιμακώσει τις επιθέσεις εναντίον των Κούρδων χωρίς την έγκριση της Ρωσίας. Μέχρι τότε το μόνο σίγουρο είναι ότι ο πόλεμος στη Συρία συνεχίζεται, με τα εμπλεκόμενα μέρη να πολλαπλασιάζονται, ενώ σε πολλές άλλες περιοχές της Συρίας η κατάσταση για τους απλούς πολίτες εξακολουθεί να είναι δραματική.

Kέρστεν Κνιπ / Δήμητρα Κυρανούδη