Χρειάστηκαν τρία χρόνια μέχρι να πάρει σάρκα και οστά η ιδέα για τη δημιουργία μιας αναπτυξιακής τράπεζας από τις χώρες BRICS, τις πέντε αναδυόμενες οικονομίες της Βραζιλίας, Ρωσίας, Ινδίας, Κίνας και Νότιας Αφρικής. Ίσως η καθυστέρηση στην υλοποίηση να οφείλεται στη διαφορετικότητα των χωρών αλλά και τα ποικίλα εθνικά τους συμφέροντα. Για αρκετό χρονικό διάστημα οι τέσσερις χώρες δεν ήθελαν να συμβάλει η Κίνα τα περισσότερα χρήματα στο αρχικό κεφάλαιο, ανησυχώντας μήπως η τράπεζα περιέλθει υπό τον έλεγχο του Πεκίνου.

Τελικά όμως η Κίνα έδωσε το μεγαλύτερο ποσό για το αρχικό κεφάλαιο, εξασφαλίζοντας ότι η έδρα της New Development Bank (NDB) θα είναι η Σαγκάη. Ως αντάλλαγμα ο πρόεδρος της τράπεζας ορίζεται εκ περιτροπής από όλες τις χώρες BRICS. Τέλη Φεβρουαρίου διευθετήθηκαν και τα τελευταία ανοιχτά ζητήματα και η νέα αναπτυξιακή τράπεζα είναι έτοιμη να διαθέσει πιστώσεις. Υπάρχουν ωστόσο μερικά ερωτήματα. Πολλοί διερωτώνται τι νόημα έχει μια νέα αναπτυξιακή τράπεζα όταν υπάρχουν ήδη άλλα αντίστοιχα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, όπως η Ασιατική Επενδυτική Τράπεζα Υποδομών (AIIB). Ο Ρολφ Λάνγκχαμερ από το Ινστιτούτο Παγκόσμιας Οικονομίας του Κιέλου δηλώνει σχετικά στην DW: «Υπάρχουν πλέον διάφοροι θεσμοί που έχουν τον ίδιο στόχο. Δεν αποκλείονται να προκύψουν προβλήματα συντονισμού».

Ανταγωνιστική η NDB σε Παγκόσμια Τράπεζα και ΔΝΤ;

Οι επικριτές του εγχειρήματος ανησυχούν μήπως η Νέα Αναπτυξιακή Τράπεζα σέβεται λιγότερο από το ΔΝΤ και την Παγκόσμια Τράπεζα τα κοινωνικά κεκτημένα των χωρών τις οποίες καλείται να βοηθήσει. Ωστόσο, ο γερμανός οικονομολόγος εμπιστεύεται σε αυτό το ζήτημα τις αγορές και δηλώνει ότι «όταν η τράπεζα των BRICS βγει στις διεθνείς αγορές θα πρέπει να σεβαστεί τα διεθνή κοινωνικά και οικονομικά στάνταρ».

Η NDB δεν είναι, ακόμα, μια κανονική τράπεζα αλλά ένα ίδρυμα, μιας και τα πρώτα προγράμματα χρηματοδοτούνται με το αρχικό κεφάλαιο των 50 δις δολαρίων. Όταν εξαντληθούν τα χρήματα αυτά η αναπτυξιακή τράπεζα θα στραφεί προς τις αγορές, οι οποίες θα στηρίξουν το νέο εγχείρημα μόνο αν τα προγράμματά της στεφθούν με επιτυχία. Προς το παρόν μένει ανοιχτό αν Βραζιλία, Ρωσία και Νότια Αφρική, οι οποίες αντιμετωπίζουν οικονομική κρίση, διαθέσουν τελικά χρήματα για το αρχικό κεφάλαιο: «Όλα εξαρτώνται από την Κίνα», λέει ο Ρολφ Λάνγκχαμερ. «Το γεγονός αυτό ενδέχεται να προκαλέσει δυσπιστία στους επενδυτές, οι οποίοι δικαίως θα διερωτηθούν αν η τράπεζα ελέγχεται από τις BRICS ή μόνο από την Κίνα».

Από την πλευρά τους πάντως οι πέντε αναδυόμενες οικονομίες προσπαθούν να καθησυχάσουν όσους ανησυχούν για την πιθανότητα ενός κλίματος ανταγωνισμού προς την Παγκόσμια Τράπεζα και το ΔΝΤ, όπου το λέγειν έχουν οι ΗΠΑ. Ο γερμανός ειδικός από το Ινστιτούτο Παγκόσμιας Οικονομίας του Κιέλου τάσσεται ωστόσο υπέρ της μεταξύ τους συνεργασίας και όχι του ανταγωνισμού, επισημαίνοντας ότι «ο ανταγωνισμός θα σήμαινε μόνο ότι οι επενδυτές θα επιλέξουν την, κατά τη γνώμη τους, πιο ασφαλή επένδυση». Και αυτή δεν είναι άλλη από το ΔΝΤ και την Παγκόσμια Τράπεζα. Από την άλλη πλευρά όμως θα πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι η ανάγκη για υποδομές σε παγκόσμιο επίπεδο είναι τόσο μεγάλη ώστε παλιές και νέες αναπτυξιακές τράπεζες θα έχουν πολλά να κάνουν τα επόμενα χρόνια.

Ντάνχονγκ Ζανγκ / Στέφανος Γεωργακόπουλος