«Ο πατέρας του Χίτλερ και πως ο γιος έγινε δικτάτορας» είναι ο τίτλος ενός νέου βιβλίου που υπογράφει ο Ρόμαν Ζαντγκρούμπερ, ομότιμος καθηγητής Κοινωνικών και Οικονομικών Επιστημών στο πανεπιστήμιο του Λιντς. Εμφανές το ψυχαναλυτικής φύσεως υπονοούμενο: Κάποιος αυταρχικός ή απόμακρος πατέρας ίσως συνέβαλε στα όσα διαμόρφωσαν τον Αδόλφο Χίτλερ και στα όσα εκείνος διέπραξε. Αλλά είναι πράγματι έτσι; Ο Ζαντγκρούμπερ επιχειρεί να δώσει απαντήσεις, ανατρέχοντας σε 31 ιδιόχειρες επιστολές του πατέρα, του Αλόις Χίτλερ, με παραλήπτη τον Γιόζεφ Ράντλεγκερ. Είναι ο ιδιοκτήτης ενός αγροκτήματος στον οικισμό Χάφελντ της Αυστρίας, που αγόρασε το 1895 ο Αλόις Χίτλερ.

Η εφημερίδα Die Welt σημειώνει ότι ο Αλόις Χίτλερ, συνταξιούχος τελωνειακός υπάλληλος την εποχή εκείνη, ονειρευόταν να περάσει τα τελευταία χρόνια της ζωής του ως αγρότης κοντά στη φύση, αλλά δεν είχε την οικονομική επιφάνεια να αγοράσει το αγρόκτημα. Οι τράπεζες δεν έδιναν δάνειο. Πιθανό κίνητρο των επιστολών αυτών ήταν να εξηγήσει στον Ράντλεγκερ την οικογενειακή του κατάσταση και την έλλειψη ρευστότητας. Τελικά ο Αλόις Χίτλερ τα κατάφερε, αγόρασε το ακίνητο, αλλά μετά από δύο χρόνια αναγκάστηκε να το πουλήσει και πάλι, καθώς δεν μπορούσε να ανταποκριθεί στις οικονομικές απαιτήσεις του εγχειρήματος.

«Σκληρός απέναντι στους υποτακτικούς»

Οι επιστολές είχαν ξεχαστεί σε μία σοφίτα, βρέθηκαν τυχαία μετά από εκατό χρόνια και ήρθαν στα χέρια του Αυστριακού καθηγητή. Πώς τις κρίνει ο ίδιος; «Έχουν μία σχεδόν προσποιητή ευγένεια, ιδιαίτερα στον επίλογο, αλλά το περιεχόμενό τους δείχνει σκληρότητα για τους υποτακτικούς, για τους μαθητευόμενους που είναι ανίδεοι, τις υπηρέτριες που είναι ανίκανες, τα άλογα που είναι ψοφίμια» λέει ο Ρόμαν Ζαντγκρούμπερ στη Βαυαρική Ραδιοφωνία (BR). «Τίποτα δεν μπορεί να τον ευχαριστήσει. Επίσης ασκεί κριτική στην εξουσία, τους δικαστές, τους συμβολαιογράφους, τους τοπογράφους, άχρηστους τους βγάζει κι αυτούς…»

Ο Αλόις Χίτλερ γεννήθηκε το 1837 στην Αυστρία, εκτός γάμου. Από τη μία πλευρά ήταν υπερήφανος για την κοινωνική του άνοδο, λέγοντας ότι ως φτωχόπαιδο από το χωριό, με απολυτήριο δημοτικού, κατάφερε να γίνει δημόσιος λειτουργός στη μοναρχία των Αψβούργων. Από την άλλη πλευρά το έφερε βαρέως που δεν είχε ακαδημαϊκή μόρφωση για να ανέλθει στην κορυφή της ιεραρχίας. Το αποτέλεσμα, σύμφωνα με τον Ρόμαν Ζαντγκρούμπερ: «Ο ίδιος είναι ο σταρ, ο πρωταγωνιστής. Το ιδανικό του είναι ο αυτοδίδακτος που γνωρίζει τα πάντα. Και αυτό το ιδανικό θα μεταφερθεί στον γιό του, τον Αδόλφο Χίτλερ, ο οποίος εγκαταλείπει το σχολείο, ονειρεύεται να γίνει αυτοδίδακτος και διαβάζει πολύ, αλλά τελικά γίνεται απλώς ένας ημιμαθής που περιφρονεί όσους διαθέτουν τυπικά, ακαδημαϊκά προσόντα. Περιφρονεί τους νομομαθείς και τους εκπαιδευτικούς, αλλά βλέπει τον εαυτό του ως ιδιοφυΐα. Αυτή είναι μία σαφής ομοιότητα ανάμεσα στον πατέρα και στον γιο, που διαφαίνεται και στις επιστολές».

Ισχυρός χαρακτήρας η μητέρα

Σύμφωνα με την εφημερίδα Die Welt οι επιστολές αυτές έχουν αξία ως ιστορική πηγή, καθώς μέχρι σήμερα ελάχιστα είχαν γίνει γνωστά για τα παιδικά χρόνια του Αδόλφου Χίτλερ. Οι πληροφόρησή μας περιορίζεται στα όσα είχε αναφέρει ο Αυστριακός σοσιαλδημοκράτης Φραντς Γιέτσινγκερ στο βιβλίο του «Τα νεανικά χρόνια του Χίτλερ» μιλώντας με ανθρώπους που γνώριζαν την οικογένειά του, ενώ υπάρχουν και μαρτυρίες από έναν παιδικό φίλο, τον Άουγκουστ Κουμπίτσεκ, αλλά και αυτός γνώρισε τον Χίτλερ όταν ήταν ήδη 16 χρονών. Οι επιστολές δίνουν μία νέα διάσταση στον ρόλο του πατέρα, Αλόις.

Υπάρχει όμως και η μητέρα. Μέχρι σήμερα οι ιστορικοί θεωρούσαν ότι η Κλάρα Χίτλερ ήταν μία ταπεινή νοικοκυρά που περιορίζεται στον μοιραίο ρόλο του υποτακτικού θηλυκού. Ωστόσο, από τις επιστολές προκύπτει μία διαφορετική εικόνα, λέει ο Ρόμαν Ζαντγκρούμπερ: «Είχε σημαντικό μερίδιο εξουσίας στην οικογένεια, έπαιρνε αποφάσεις για αγοραπωλησίες, είχε συναλλαγές με τις τράπεζες και τα ταχυδρομεία. Ο ίδιος ο Αλόις Χίτλερ έγραφε: ‘Η σύζυγός μου έχει εξαιρετική αντίληψη για την οικονομία'. Αυτό επιβεβαιώνεται και από άλλες πηγές. Σε καμία περίπτωση δεν ήταν η άμοιρη γυναικούλα, όπως κάποιοι ισχυρίζονται».

Κλέμενς Φέρενκοτε (BR)

Επιμέλεια: Γιάννης Παπαδημητρίου