«Ασφάλεια μέσω ρήτρας πτώχευσης» είναι ο τίτλος άρθρου της Süddeutsche Zeitung του Μονάχου αναφορικά με την ιδέα του Βόλφγκανγκ Σόιμπλε για τη δημιουργία ενός «Ευρωπαϊκού Νομισματικού Ταμείου», το οποίο θα μπορούσε να προφυλάξει καλύτερα το κοινό νόμισμα σε περίπτωση νέων κρίσεων. «Η ευρωζώνη πρέπει να αποκτήσει ένα Νομισματικό Ταμείο. Τουλάχιστον αυτό πιστεύει ο γερμανός υπ. Οικονομικών Β. Σόιμπλε. Οι πιο επιφανείς υποστηρικτές της θέσης αυτής προέρχονται από το γερμανικό περιβάλλον: Ο πρόεδρος της Μπούντεσμπανκ Γενς Βάιντμαν και ο Κλάους Ρέγκλινγκ, επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας ESM. Eλπίζουν με ένα Ευρωπαϊκό Νομισματικό Ταμείο (ENT) να σώσουν την ευρωζώνη», σημειώνει η εφημερίδα. «Αυτό δεν είναι αυτονόητο. Η νομισματική ένωση πάσχει από ένα κατασκευαστικό λάθος ήδη από την περίοδο της ίδρυσής της. Υπάρχει μεν κοινό νόμισμα αλλά όχι και κοινή οικονομική και δημοσιονομική πολιτική. Πολλές χώρες είναι απρόθυμες να διορθώσουν αυτό το λάθος. Συνεπώς το ευρώ είναι ευάλωτο σε κρίσεις, ακόμη κι αν στις περισσότερες χώρες η οικονομία τα πηγαίνει καλά και παρά το ότι γεννιούνται νέες θέσεις εργασίας». Έτσι η σταθερή ανάκαμψη τίθεται συνεχώς σε κίνδυνο, αν λάβει κανείς υπόψη ότι το χρέος πολλών χωρών παραμένει υψηλό, τα τοξικά δάνεια των τραπεζών παραμένουν αυξημένα, ενώ η πολιτική κατάσταση σε κάποιες χώρες μέλη είναι εύθραυστη.

Μια ιδέα που γεννήθηκε μαζί με την ελληνική κρίση

«Η ιδέα του Σόιμπλε έχει ως στόχο να μειώσει τον κίνδυνο νέων κρίσεων. Θέλει να καταστήσει το ευρώ ανεξάρτητο από τις πολιτικές αλλαγές στα κράτη μέλη, ανεξάρτητο από τις εκλογές. Σε αντίθεση με το παρελθόν θα πρέπει να θεωρείται άνευ σημασίας για τη σταθερότητα του νομίσματος αν έρθει στην εξουσία μιας αριστερή, μια φιλελεύθερη, μια συντηρητική ή ακόμη μια εθνικιστική κυβέρνηση. Για την περίπτωση που προκύψουν προβλήματα σε νομισματικό επίπεδο, θα πρέπει να ισχύουν οι ίδιοι αυτοματοποιημένοι μηχανισμοί», σημειώνει η γερμανική εφημερίδα. Ειδικότερα, σύμφωνα με την πρόταση Σόιμπλε, οι χώρες που απειλούνται με πτώχευση θα πρέπει να λαμβάνουν ειδικό δάνειο-γέφυρα προκειμένου να εκπληρώσουν τις άμεσες υποχρεώσεις τους, διασφαλίζοντας παράλληλα την ομαλή λειτουργία της νομισματικής ένωσης. Ως αντάλλαγμα οι χώρες αυτές θα μπορούν να μειώσουν τα χρέη τους με συμμετοχή των πιστωτών.

Όπως σημειώνει η γερμανική εφημερίδα η ιδέα αυτή του γερμανού υπουργού άρχισε να κυοφορείται ήδη από το 2010, «όταν ξεκίνησε η ελληνική κρίση χρέους. Έμεινε όμως στο συρτάρι, επειδή η καγκελάριος Μέρκελ επέμεινε για τη συμμετοχή του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου στα προγράμματα διάσωσης χωρών που βρίσκονται σε κρίση. (…) Στο μεταξύ, σύμφωνα με τον Σόιμπλε, ο ίδιος κατάφερε να πείσει την Μέρκελ ότι είναι δυνατή η αντιμετώπιση μελλοντικών κρίσεων χωρίς το ΔΝΤ. Κι αυτό με τη συνδρομή ενός Ευρωπαϊκού Νομισματικού Ταμείου». Εντούτοις ο γερμανός υπ. Οικονομικών γνωρίζει ότι μια τέτοια πρόταση θα αντιμετωπίσει τη «σθεναρή αντίσταση των ευρωπαίων εταίρων». Και για τα πείσει τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις να αποδεχθούν ένα τέτοιο αυστηρό καθεστώς θα πρέπει να τους παρουσιάσει κι ένα «πακέτο συμβιβασμών», που θα λαμβάνει υπόψη ειδικότερα και τα συμφέροντα των χωρών της νότιας Ευρώπης.

Σε κάθε περίπτωση, όπως σημειώνει η εφημερίδα, οι όποιες διαπραγματεύσεις πάνω στη βάση μιας τέτοιας πρότασης μπορούν να ξεκινήσουν μόνο όταν Γαλλία και Γερμανία αποκτήσουν νέες κυβερνήσεις. Ο Σόιμπλε σε πρώτη φάση φαίνεται να προκρίνει τη μετεξέλιξη του ESM σε ένα Ευρωπαϊκό Νομισματικό Ταμείο. Ο ίδιος θα προτιμούσε επίσης ο έλεγχος των εθνικών προϋπολογισμών να μεταφερθεί από την Κομισιόν στο Ευρωπαϊκό Νομισματικό Ταμείο. Βέβαια για κάτι τέτοιο, παρατηρεί η SZ, θα απαιτούνταν η συναίνεση των άλλων κρατών αλλά και η αναθεώρηση των ευρωπαϊκών συνθηκών. «Και τα δύο όμως δεν είναι ρεαλιστικά». Σύμφωνα με την αρθρογράφο σε πρώτη φάση πιο ρεαλιστική θα ήταν η εισαγωγή κανόνων για την πτώχευση κρατών στην ήδη υπάρχουσα συνθήκη για τον ESM. Με τον τρόπο αυτό δεν θα απαιτούνταν αναθεώρηση των ευρωπαϊκών συνθηκών από τη μια πλευρά και από την άλλη ο ESM ή ένα μελλοντικό Ευρωπαϊκό Ταμείο θα μπορούσαν πράγματι να συμβάλουν στη διάσωση υπερχρεωμένων χωρών.

Θα προσφύγει η Ελλάδα κατά του Μονάχου στη Χάγη;

Η εφημερίδα Die Welt αναφέρεται στη διαμάχη μεταξύ του ελληνικού κράτους και του δήμου Μονάχου με αφορμή το ελληνικό σχολείο της πόλης, μια διαμάχη που ενδέχεται δικαστικά να φτάσει μέχρι το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης. «Γιατί η Ελλάδα απειλεί το Μόναχο με προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο» είναι ο τίτλος του δημοσιεύματος. «Η Ελλάδα αγόρασε στο Μόναχο ένα οικόπεδο το 2001 με σκοπό την ανέγερση ιδιωτικού σχολείου», υπενθυμίζει η εφημερίδα «Σήμερα το κτίριο παραμένει ημιτελές και το Μόναχο διεκδικεί πίσω το οικόπεδο». Η ανέγερση του ελληνικού σχολείου που αρχικά υπήρξε σύμβολο της συνεργασίας και της κατανόησης των δύο λαών «έχει γίνει πλέον σύμβολο της κρίσης», σημειώνει η εφημερίδα. Σύμφωνα με την αρχική συμφωνία των ελληνικών αρχών με το δήμο του Μονάχου, σε περίπτωση που το έργο δεν ολοκληρωνόταν μέσα στο συμφωνηθέν πλαίσιο, θα έπρεπε να επιστραφεί στο γερμανικό δήμο. Για το ιστορικό της υπόθεσης το έργο δεν ολοκληρώθηκε μέχρι το 2012, όπως είχε αρχικά συμφωνηθεί. Για το λόγο αυτό το Μόναχο ζήτησε την επιστροφή του οικοπέδου. Ωστόσο ξαφνικά το 2014 ένα μέρος των καταστευαστικών εργασιών ξανάρχισαν, με τον δήμο του Μονάχου να θέτει νέα διωρία ολοκλήρωσης του έργου το 2015. Και αυτή η προθεσμία όμως παρήλθε, με αποτέλεσμα η διένεξη να συνεχίζεται.

«Είναι μια αξιοπρόσεκτη προέγγιση: απ´ τη μια να λες ότι συνάπτεις μια συμφωνία και στη συνέχεια να λες ότι δεν με ενδιαφέρει να τηρήσω την αρχή 'pacta sunt servanda' (οι συμφωνίες πρέπει να τηρούνται)», ανέφερε χαρακτηριστικά στην εφημερίδα ο δημοτικός σύμβουλος από το SPD, Άξελ Μάρκβαρντ. Από την άλλη πλευρά ο Γεώργιος Βλαχόπουλος, δικηγόρος που εκπροσωπεί το ελληνικό κράτος σε αυτή την υπόθεση ανέφερε ότι οι καθυστερήσεις είναι αναμενόμενες σε αντίστοιχα έργα. «Κοιτάξτε το αεροδρόμιο του Βερολίνου!», είπε σκωπτικά. Όπως σημειώνει η εφημερίδα, η διαμάχη γύρω από τις περιπέτειες της κατασκευής του ελληνικού σχολείου έχει πάρει πλέον όχι μόνο νομική αλλά και πολιτική διάσταση, με όλα τα εμπλεκόμενα μέρη να επικαλούνται από διαφορετικές σκοπιές την ελληνική κρίση. Μάλιστα «ακόμη και το γερμανικό υπ. Εξωτερικών έχει μεσολαβήσει για το θέμα».

Για την ώρα πάντως ο δήμος του Μονάχου εξακολουθεί να μην κάνει πίσω, διεκδικώντας το ακίνητο προκειμένου να καλύψει τις δικές του, επείγουσες, όπως διατείνεται, ανάγκες για νέα σχολικά κτήρια. «Η Ελλάδα όμως επιμένει να ολοκληρωθεί η κατασκευή του ελληνικού σχολείου, απειλώντας πλέον να κινήσει νομική διαδικασία ενώπιον του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης». Κι όπως υπογραμμίζει ο Έλληνας δικηγόρος, κάτι τέτοιο θα είναι στην πράξη ένας «σκληρός αγώνας», με πολύ υψηλό τίμημα από οικονομική και ηθική σκοπιά.

Δήμητρα Κυρανούδη