Το πρόγραμμα τους θα ήταν ούτως ή άλλως φορτωμένο με πολλά και σημαντικά ζητήματα, τώρα όμως όλα επισκιάζονται από το θεμελιώδες ερώτημα: προς τα πού βαδίζει η Ευρώπη. Δεν είναι μάλιστα λίγοι εκείνοι που τολμούν να δηλώσουν ότι δεν έχουν απάντηση. Ένας από αυτούς είναι ο γερμανός ευρωβουλευτής Μάρτιν Σουλτς, ο οποίος ενώπιον των συναδέλφων του παραδέχθηκε: «Θέλω να ομολογήσω ότι βρίσκομαι σε αμηχανία και νομίζω ότι δεν είμαι ο μόνος που βρίσκεται σε τέτοια κατάσταση».

Η αρχική αντίδραση της ΕΕ συνοψίζεται στην παρότρυνση «να συνεχίσουμε όπως αρχίσαμε». Τώρα όμως πληθαίνουν οι φωνές που ζητούν ένα διάλειμμα για περισυλλογή, καθώς καθίσταται πλέον σαφές ότι η καταψήφιση του συντάγματος είναι το σύμπτωμα και όχι το αίτιο της ευρωπαϊκής ασθένειας. Η απουσία των Ευρωπαίων από μια διαδικασία που τους αφορά άμεσα είναι ίσως το μεγαλύτερο πρόβλημα που έχουν να αντιμετωπίσουν οι πολιτικές ελίτ της Ευρώπης. Το διατύπωσε άλλωστε με περισσή σαφήνεια ο υπουργός Ευρωπαϊκών Υποθέσεων του Λουξεμβούργου Νίκολας Σμιτ: «Θα πρέπει να συνεχίσουμε την δημοκρατική συζήτηση στις χώρες μας και στα κοινοβούλια. Και θα πρέπει να συνομιλήσουμε με τους πολίτες και τους κοινωνικούς εταίρους. Θα πρέπει να κερδίσουμε τον χαμένο χρόνο, υπογράμμισε ο κ. Σμιτ».

Το ίδιο αυτοκριτικός εμφανίζεται και ο σοσιαλδημοκράτης ευρωβουλευτής Μάρτιν Σουλτς, τονίζοντας ότι η ΕΕ θα πρέπει να προσφέρει σιγουριά και δουλειές στους πολίτες του: «Οι πολίτες ανησυχούν. Τώρα οι πολιτικοί καλούνται να πληρώσουν το λάθος που έκαναν να δίνουν την εντύπωση στο κόσμο ότι έχουν για όλα τα προβλήματα την λύση στο τσεπάκι. Λύσεις που στην πραγματικότητα δεν έχουν».

Το ίδιο επικριτικά αντιμετωπίζουν άλλοι την διεύρυνση της ΕΕ. Κυρίως η προοπτική ένταξης της Τουρκίας έχει διχάσει πολίτες και πολιτικούς. Ο επικεφαλής των συντηρητικών στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο Χανς Γκερντ Πέτερινγκ εκτιμά ότι θα είναι λάθος υπό τις παρούσες συνθήκες να αρχίσουν ενταξιακές διαπραγματεύσεις με την Άγκυρα.

Από την πλευρά του ο πρόεδρος της Κομισιόν Ζοζέ Μπαρόζο επικεντρώνεται κατ` αρχήν στην ημερήσια διάταξη της συνόδου κορυφής, αναζητώντας εκεί το βήμα προς τα μπροστά: «Είναι αναγκαίο να βρούμε μια συμβιβαστική λύση στο ζήτημα της χρηματοδότησης του ευρωπαϊκού προϋπολογισμού. Έτσι θα στείλουμε το μήνυμα ότι η Ευρώπη δεν μένει στάσιμη, αλλά είναι σε θέση να ξεπεράσει τις δυσκολίες και να προχωρήσει».