Επί τρία χρόνια οι εξελίξεις στην Υεμένη μετά την «Αραβική Άνοιξη» θεωρήθηκαν υποδειγματικές. Μετά την εξέγερση κατά του τότε πρόεδρου Αλί Αμπντάλα Σαλέχ το 2011 το Συμβούλιο Συνεργασίας των χωρών του Κόλπου στηριζόμενο στα ΗΕ και σε χώρες της Δύσης μεσολάβησε για την ομαλή παράδοση της εξουσίας. Σε αντάλλαγμα εγγυήθηκε την ποινική ασυλία του Σαλέχ. Ο οδικός χάρτης που συμφωνήθηκε προέβλεπε τη μετάβαση της χώρας σε μια ειρηνική και ευημερούσα δημοκρατία υπό τον πρώην αντιπρόεδρο Αμπέντ Ράμπο Μανσούρ Χαντί.

Το παρόν παραπέμπει στο παρελθόν

Η πραγματικότητα βέβαια ξεπέρασε τα σχέδια. Η χώρα, που χαρακτηρίστηκε ως υπόδειγμα, έχει πάρει το δρόμο της κατάρρευσης. Στις 25 Μαρτίου αντάρτες Χούτι εφόρμησαν στην παραλιακή πόλη Άντεν, όπου έχει βρει καταφύγιο ο πρόεδρος Χάντι μετά την φυγή του από την πρωτεύουσα Σάναα. Η πρωτεύουσα ήταν ήδη στα χέρια των ανταρτών από το περασμένο Σεπτέμβριο, που διέλυσαν το κοινοβούλιο και κατέλαβαν την εξουσία. Λίγες ώρες μετά την επέλαση των Χούτι στην πόλη Άντεν συνέβη κάτι που ήταν αδιανόητο πριν από λίγες μέρες. Ένας συνασπισμός δυνάμεων υπό τη Σ. Αραβία βομβάρδισε θέσεις των Χούτι κι άλλους στρατιωτικούς στόχους. Η εξέλιξη καθιστά ανέφικτη κάθε πρόγνωση για το προς το πού οδεύει η Υεμένη, δηλωνει προβληματισμένος ο Μπαρόν, που διδάσκει στη δεξαμενή σκέψης European Council an Foreign Relations.

Για να βρούμε κάτι ανάλογο στην ιστορία της χώρας, θα πρέπει να ανατρέξουμε στην εποχή της επανάσταση εναντίον του βασιλείου της Υεμένης, το 1962, όπου και τότε, όπως και σήμερα, συγκρούονταν πολλοί για την ανάληψη της εξουσίας. Η Σ. Αραβία και η Αίγυπτος πολεμούσαν τότε σε αντίθετα στρατόπεδα, αλλά ηττήθηκαν και οι δύο. Η Σ. Αραβία είχε ταχθεί στο πλευρό των βασιλικών, η Αίγυπτος αντίθετα πήγε με τους δημοκράτες. Όταν ο αιγυπτιακός στρατός το 1967 ηττήθηκε στο πόλεμο των επτά ημερών από το Ισραήλ, τα αιγυπτιακά στρατεύματα αποσύρθηκαν από τη χώρα με συνέπεια να εξασθενήσει αποφασιστικά η θέση των δημοκρατών.

Μια βαθιά διαιρεμένη χώρα

Η σημερινή Υεμένη θέτει πιθανούς κατακτητές ενώπιον μεγάλων προβλημάτων. Κατ΄ αρχήν γεωγραφικών καθώς η χώρα έχει βουνά ύψους 3000 μέτρων αλλά και ατέλειωτες ερήμους και με τους αντάρτες Χούτι, που ξέρουν κάθε σπιθαμή γης, να είναι ανθεκτικοί στον πόλεμο. Επιπλέον, κανείς δεν γνωρίζει πώς θα αντιδράσει η χώρα σε πιθανή έξωθεν επέμβαση. Πάντως οι αντιδράσεις στους βομβαρδισμούς επιβεβαιώνουν πόσο βαθιά διαιρεμένη είναι η χώρα. Ακόμη και εκείνοι που αντιτίθενται στους Χούτι, θέλουν να υποστηρίξουν τους αντάρτες εναντίον των κατακτητών από το εξωτερικό. Στη νότια και στην κεντρική Υεμένη αντίθετα ο κόσμος υποστηρίζει τους βομβαρδισμούς εναντίον των Χούτι ελπίζοντας ότι ο συνασπισμός υπό τους Σαουδάραβες θα βάλει τέλος στην ηγεμονία των ανταρτών.

Εάν όντως συμβεί αυτό, παραμένει αμφίβολο. Σε πολλές περιοχές της χώρας οι Χούτι υπερτερούν επωφελούμενοι από συνασπισμό μονάδων του τακτικού στρατού, που δηλώνουν πιστοί στον πρώην πρόεδρο Σαλέχ. Αλλά μόνο με βομβαρδισμούς δεν αρκεί για να ηττηθούν οι σιίτες αντάρτες. Εκτός αυτού υπάρχει και ο κίνδυνος των παράπλευρων απωλειών από τον άμαχο πληθυσμό, που θα ξεσήκωνε τον λαό εναντίον των κατακτητών.

Υπάρχει χρόνος για διάλογο;

Πίσω όμως από όλα αυτά υπάρχει η εξής απορία: Πώς θα συνεχιστεί η κατάσταση; Ο στόχος των βομβαρδισμών είναι η επαναφορά στην εξουσία του νόμιμου προέδρου Χαντί. Άλλο να το λέει κανείς, κι άλλο να το κάνει. Εξάλλου ήταν οι αδυναμίες του Χάντι ως προέδρου που δρομολόγησαν την κρίση. Ο τόπος παραμονής του παραμένει άγνωστος. Αυτό ενισχύει τις αμφιβολίες για το εάν θα ήταν σε θέση να αποκαταστήσει την κυβερνητική εξουσία.

Εκτός αυτού ακόμη κι αν ηττούνταν οι Χούτι, το κενό εξουσίας θα προσπαθούσαν να καταλάβουν εξτρεμιστικές οργανώσεις, όπως η Αλ Κάιντα. Διέξοδο θα μπορούσε να προσφέρει ο ειρηνικός διάλογος. Ούτε η Σ. Αραβία, αλλά ούτε το Ιράν, οι ΗΠΑ και φυσικά οι ίδιοι κάτοικοι έχουν όφελος από επέκταση της διένεξης. Υπάρχει όμως ακόμη χρόνος; Μάλλον όχι. Με τους βομβαρδισμούς έχει ανοίξει το κουτί της Πανδώρας. Μια εξέλιξη που θα μπορούσε τις επόμενες μέρες, εβδομάδες και μήνες να κλονίσει συθέμελα ολόκληρη την Αραβική Χερσόνησο.

Adam Baron/Ειρήνη Αναστασοπούλου