Η κλιματική αλλαγή αποτελεί μια αδιαμφισβήτητη πραγματικότητα. Η μέση θερμοκρασία παγκοσμίως αναμένεται να αυξηθεί έως και κατά 3 βαθμούς Κελσίου στο μακρινό μέλλον, γεγονός που προκαλεί ποικίλες επιπτώσεις σε πολλούς και διαφορετικούς τομείς. Ένας από αυτούς, που συνήθως δεν μνημονεύεται δεόντως στον δημόσιο διάλογο, είναι η ασφάλεια των τροφίμων σε συνθήκες κλιματικής αλλαγής. Σύμφωνα με νέα έρευνα του Περιβαλλοντικού Προγράμματος του ΟΗΕ (UNEP) η αύξηση της μέσης θερμοκρασίας αυξάνει την ποσότητα των τοξινών που περιέχονται στα τρόφιμα.

Σοβαρά προβλήματα υγείας στον άνθρωπο

Σε συνέντευξη στη DW η επικεφαλής ερευνών του UNEP Ζακλίν Μακγλέιντ εξηγεί: «Υπό κανονικές συνθήκες, τα φυτά παράγουν μια μεγάλη γκάμα πρωτεϊνών και άλλων θρεπτικών συστατικών. Ωστόσο υπό την επίδραση ακραίων καιρικών φαινομένων όπως παρατεταμένης ξηρασίας ή πλημμυρών τα φυτά αντιδρούν διαφορετικά. Φυτά που καλλιεργούνται κατά κόρον ανά τον κόσμο για την κάλυψη βασικών επισιτιστικών αναγκών όπως το κριθάρι, το καλαμπόκι ή το κεχρί ρίχνουν τους ρυθμούς επεξεργασίας χημικών ουσιών. Το νιτρικό άλας είναι μια από αυτές τις ουσίες. Όταν συσσωρεύεται σε μεγάλες ποσότητες σε ένα φυτό και στη συνέχεια αυτό καταναλωθεί από τον άνθρωπο ή τα ζώα μπορεί να προκαλέσει δηλητηριάσεις. Ωστόσο η πιο επικίνδυνη ουσία που μπορεί να συσωρρεθεί είναι το υδροκυάνιο ».

Πόσο επικίνδυνη είναι η αύξηση της τοξικότητας των φυτών ειδικοτερα για τον άνθρωπο; Η επικεφαλής ερευνήτρια του Περιβαλλοντικού Προγράμματος του ΟΗΕ αναφέρει ότι οι βασικές πρώτες ύλες που προέρχονται από καλλιέργειες με μεγάλη τοξικότητα και καταλήγουν στο διαιτολόγιό μας μπορεί να επιφέρουν νευρικές διαταραχές ή σοβαρά αναπνευστικά προβλήματα, ακόμη και ασφυξία. «Σε περίπτωση εγκυμοσύνης μπορεί να οδηγήσει ακόμη και σε αποβολή του εμβρύου. Υπάρχουν πολλά αποδεικτικά στοιχεία που επιβεβαιώνουν ότι η αυξημένη έκθεση σε συγκεκριμένα είδη αφλατοξινών και υδροκυανίου μπορεί να αποβεί θανατηφόρα. Έχουμε πολλές τέτοιες καταγεγραμμένες περιπτώσεις ιδίως στην Ανατολική Αφρική».

Προσοχή στους καταναλωτές

Η ειδικός του ΟΗΕ προσθέτει επίσης ότι το φαινόμενο αυτό παρατηρείται ήδη με ένταση σε περιοχές της βόρειας Αφρικής, της υποσαχάριας ζώνης, της νότιας Αφρικής αλλά ακόμη και στη Λατινική Αμερική. Επικίνδυνες τοξίνες έχουν εντοπιστεί σε βασικά είδη και στην Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική, ωστόσο εκεί η βιομηχανία τροφίμων είναι σε θέση να κάνει σχετικούς ελέγχους με γνώμονα την προστασία της δημόσιας υγείας.

«Περίπου 4.5 δις άνθρωποι σε αναπτυσσόμενες χώρες βρίσκονται ήδη εκτεθειμένοι σε μεγάλες ποσότητες αφλατοξινών, οι οποίες δεν περνούν από ελέγχους», υπογραμμίζει η Ζακλίν Μακγκλέιντ, συμπληρώνοντας ότι και οι καταναλωτές σε χώρες της Δύσης θα πρέπει να είναι προσεκτικοί και να βρίσκονται σε εγρήγορση αναφορικά με διατροφικά θέματα. «Πρέπει να είμαστε ευαισθητοποιημένοι, να έχουμε επίγνωση ότι η διατροφική αλυσίδα πρέπει να προστατεύεται. Για το λόγο αυτό κι εμείς ως καταναλωτές θα πρέπει να είμαστε σε θέση να ασκήσουμε πίεση στις διεθνείς αλυσίδες παροχής βασικών τροφίμων». Εάν δεν κινηθούμε άμεσα προς αυτήν την κατεύθυνση, οι συνέπειες της κλιματικής αλλαγής στην ποιότητα της διατροφής και εν γένει της ζωής μας μπορεί να αποβούν καταστροφικές.

Καρλότα Λόμας / Δήμητρα Κυρανούδη