Ο βιγκανισμός ήταν πάντα ένα μέσο να προστατευθούν τα ζώα. Ωστόσο λόγοι της διατροφής δίχως ζωικά προϊόντα άλλαξαν. Οι βίγκαν θεωρούν όλο και συχνότερα ότι η κλιματική αλλαγή είναι το βασικό κίνητρό τους για να κόψουν το κρέας.

Με περίπου το 15% των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου σε παγκόσμια κλίμακα να προκαλούνται από την βιομηχανοποιημένη κτηνοτροφία, σύμφωνα με τον Οργανισμό Τροφίμων και Γεωργίας, εμφανίστηκε ένα «νέο τρέντ» βιγκανισμού στο προσκήνιο της κλιματικής κρίσης. Μόνο στο Ηνωμένο Βασίλειο οι πωλήσεις φυτικών υποκατάστατων ζωικών προϊόντων αυξήθηκαν κατά 31% τα τελευταία δύο χρόνια. Κτά συνέπεια αυξήθηκε και η παραγωγή υποκατάστατων ζωικών προϊόντων το 2019.

Η αξία της εταιρείας Beyond Meat με έδρα την Καλιφόρνια αυξήθηκε σχεδόν κατά 500% τον περασμένο Μάιο ενώ οι τριμηνιαίες πωλήσεις που αναφέρθηκαν την περασμένη εβδομάδα τριπλασιάστηκαν σε σχέση με τις περσινές. Ο κ. Πατ Μπράουν, καθηγητής βιοχημείας στο Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ και ιδρυτής της εταιρείας παραγωγής υποκατάστατων κρέατος Impossible Foods, θέλει τα φυτικά υποκατάστατα να καθιερωθούν σε όλες τις κτηνοτροφικές επιχειρήσεις μέχρι το 2035. Μάλιστα, όπως δήλωσε στο περιοδικό New Yorker τον φετινό Οκτώβριο, θεωρεί πως πρόκειται για την «τελευταία ευκαιρία να σώσουμε τον πλανήτη από την περιβαλλοντική καταστροφή».

Αλλά είναι αυτές οι υψηλά επεξεργασμένες τροφές και τα φυτικά υποκατάστατα κρεάτων ο καλύτερος τρόπος να μειωθούν οι εκπομπές ρύπων της κτηνοτροφίας και να καταπολεμηθεί η υποβάθμιση της γης;

Αναζητώντας αυτόν που θα σώσει τον πλανήτη

Μια σειρά από αναφορές, συμπεριλαμβανομένου του IPCC και του John Hopkins Center for a Livable Future, τονίζουν τα οφέλη για τον πλανήτη εφόσον σταματήσει η κατανάλωση ζωικών προϊόντων. Επιπλέον, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις μίας ερευνητικής ομάδας από το Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν σχετικά με τα προϊόντα της εταιρείας Beyond Meat, τα μπιφτέκια, τα λουκάνικα και ο κιμάς που παράγονται μεταξύ άλλων από μπιζέλια, λάδι καρύδας και χυμό παντζάρι εκπέμπουν 90% λιγότερους ρύπους.

Ωστόσο, τέτοιες εναλλακτικές λύσεις για το κρέας εκπέμπουν περίπου πέντε φορές περισσότερα αέρια θερμοκηπίου από τις μη επεξεργασμένες πηγές φυτικών πρωτεϊνών, σύμφωνα με τον Μάρκο Σπρίνγκμαν, περιβαλλοντικό ερευνητή από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης. Οι εναλλακτικές λύσεις βρίσκονται «κάπου ανάμεσα στα ακατέργαστα όσπρια και το κοτόπουλο», λέει αναφερόμενος στις κλιματικές επιπτώσεις των υψηλά επεξεργασμένων υποκατάστατων κρέατος.

«Αν το κοιτάξει κανείς καθαρά από περιβαλλοντικής άποψης, θα συνέχιζαν να συμβάλλουν σημαντικά στην άμβλυνση της κλιματικής αλλαγής», δήλωσε ο Σπρίνγκμαν στην DW.

Vegan junk food?

Ο Σπρίνγκερ είναι ένας από τους συγγραφείς μίας έκθεσης σχετικά με τα «συνολικά οφέλη» που έχουν οι αλλαγές της διατροφής για το κλίμα και την υγεία. Σύμφωνα με αυτήν, η μετάβαση σε φυτικές τροφές θα μπορούσε να περιορίσει τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου κατά 70% μέχρι το 2050 και να μειώσει την παγκόσμια θνησιμότητα έως και 10%.

Βέβαια σύμφωνα με τις τελευταίες αναλύσεις, εμφανίζεται ένα άλλο πρόβλημα σχετικά με την κατανάλωση υποκατάστατων του κρέατος, το οποίο για τον Σπρίνγκμαν ισοδυναμεί λίγο πολύ με το συνηθισμένο junk food. Τα θρεπτικά συστατικά χάνονται μέσω της υψηλής επεξεργασίας ενώ πολλά από τα προϊόντα έχουν υψηλά επίπεδα νατρίου - το Impossible Burger που πωλείται από την αλυσίδα Burger King για παράδειγμα έχει περισσότερο αλάτι από το κλασικό μπέργκερ της ίδιας αλυσίδας.

Ο Σπρίνγκμαν, τέλος, επισημαίνει τον ρόλο του οργανικού ή αλλιώς αιμικού σιδήρου (heme iron)- που χρησιμοποιείται εν προκειμένω για να δημιουργήσει την γεύση κρέατος στο Impossible Burger. Αυτός προέρχεται από φυτικά, γενετικά τροποποιημένα τρόφιμα. Ο αιμικός σίδηρος που συνήθως υπάρχει μόνο στο κρέας, έχει αναφερθεί ως ένας από τους λόγους για τον οποίο η πρόσληψη κόκκινου κρέατος αυξάνει τον κίνδυνο για καρκίνο του παχέος και του ορθού εντέρου, υπογραμμίζει ο Σπρίνγκμαν.

Η δυνατότητα επιλογής βίγκαν μενού σε μεγάλες αλυσίδες fast food φαίνεται να είναι εν μέρει η απάντηση στην αυξημένη ζήτηση από παγκόσμιους επενδυτές για μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα και της χρήσης νερού από τους προμηθευτές κρέατος και γαλακτοκομικών προϊόντων από τον Ιανουάριο. Χωρίς αμφιβολία, κάτι είναι κι αυτό. Αλλά αν οι νέοι βίγκαν θέλουν πραγματικά να καταπολεμήσουν την κλιματική κρίση ίσως θα πρέπει να επαναπροσδιορίσουν και τη σχέση τους με τα πιο old school προϊόντα και να επιστρέψουν εν μέρει και στα «παλιομοδίτικα» υποκατάστατα κρέατος από σόγια, το τόφου και το tempeh.

Στούαρτ Μπράουν

Επιμέλεια: Χρύσα Βαχτσεβάνου