اينکه مواضع رسمي دولت ترکيه درقسمت آزادي اديان ازچه قرارهست؛ بايد به موضع گيري وعملکرد آن نگاه کرد.

موضع گيري ترکيه دربرابر سخنراني پاپ بنديکت شانزدهم در ريگن بورگ نشان داد که پاپ ازنظرديپلماسي ازچه زمين ماين گذاري شده اي بايد عبوربکند. واکنش شديد اردگان نخست وزيرترکيه و به ويژه واکنش تند علي بردا کو گلو وزير امورديني يا دينيات ترکيه که سخنراني پاپ را " موضع خصمانه عليه اسلام " و " يک جنگ صليبي جديد " خوانده بود، بيانگراين واقعيت اند. اما به زودي پس ازتوضيحات پاپ دررابطه به سخنراني اش توسط مقامات رسمي ترکيه استقبال به عمل آمد وگفته شد که بازديد پاپ ازترکيه امکان بزرگي است تا مناسبات ميان مسيحيان ومسلمانان را مجدداً برزمينه ي نوي بنانمود. ناظران فکرمي کنند درپس اين اظهارات ، انگيزه آن قراردارد تا مبادا شموليت ترکيه در اتحاديه اروپا به مخاطره افتد.

بااينهم درگزارشي پيرامون پيشرفتها وهم درگزارش ترکيه، که ازجانب کمسيون اتحاديه اروپا انتشاريافته است، از موجوديت موانع دربرابراقليتهاي ديني درترکيه انتقاد صورت گرفته است. درترکيه گوش شنوايي به اين انتقادات وجود ندارد. چنانکه محمد الکتمي رئيس کميسيون حقوق بشرپارلمان ترکيه گفته است:

" درترکيه هيچ محدوديتي برکدام جماعت ديني وجود ندارد. همه مي توانند همان طوري که مي خواهند، آزادانه عمل کنند وبه دين خود اعتقاد داشته باشند؛ زيرا آزادي اديان براي ما بسيارمهم است"

علي دنچر معاون پارلمان که عضو حزب سوسيال دموکرات ودرجناح مخالف حکومت اردگان قراردارد؛ به موضوع همين طورمي نگرد. او مي گويد:

" طبعاً درترکيه اکثريت مسلمان مي باشند، اما اين نقشي ندارد، زيرا براي ما دين ودولت جداً ازهمديگرجدا مي باشد. همه شهروندان وهمه اديان حقوق شان را دارند."

اتحاديه اروپا براي آنکه ترکيه بتواند عضويتش را به دست آورد، يک سلسله اصلاحات – رفرمها – را درترکيه توصيه نموده است که ازآنجمله موضوع حقوق بشر وآزادي اديان رانيز مي توان نام برد. علي ديره ؛ يک مقام وزارت اموردينيات ترکيه موجوديت برخي مشکلات را مي پذيرد وچنين توضيح مي دهد:

" ما مي توانيم ازآزادي فردي ديني درترکيه سخن به ميان آوريم. آنچه براي اين آزادي مشکل خلق مي کند، آزادي ديني درشکل سازمانيافته آن مي باشد. اما با اينهم درحال حاضرکدام ممانعت قانوني براي اقليتهاي ديني دراين زمينه وجود ندارد."

اين حرف ديره واقعيت دارد. چنانکه اخيراً نزديک به اناطوليه ، دريک منطقه تفريحي درزيريک سقف براي جهانگردان داراي اديان مختلف يک مسجد ، يک کليسا ويک کنيسه ايجاد شد. افتتاح آن نيز توسط رجب طيب اردگان نخست وزيرترکيه صورت گرفت.

ترکيه ازاين مواضع هنگام بازديد پاپ ازآن کشوربه قضايا برخورد مي کند تا توجه افکار عامه جهان را به آمادگي اش براي ازسرگرفتن گفتگو ميان اديان جلب نمايد.