از ۷۵ سال به این طرف قانون اساسی در آلمان ثبات سیاسی را تضمین میکند. این قانون که در سال ۱۹۴۹ تصویب شد، تا حال بارها تعدیل شده و پیش از وحدت مجدد دو آلمان، تنها در آلمان غربی نافذ بود.
اعلانات بازرگانی
رهبران دولت و جامعه آلمان روز پنج شنبه با برگزاری مراسم رسمی از ساختمان رایشستاگ (پارلمان امروزی) تا مقر صدارت در برلین، اجرایی شدن قانون اساسی این کشور در ۷۵ سال پیش را جشن میگیرند.
۲۳ می ۱۹۴۹ همزمان تاریخ تأسیس جمهوری فدرال آلمان نیز است. قرار است در این روز از انقلاب مسالمتآمیز در جمهوری دموکراتیک آلمان (آلمان شرق پیشین) که امسال سی و پنجمین سالروز آن تجلیل میشود، نیز یادبود به عمل آید. این انقلاب، که وحدت مجدد دو آلمان را در پی داشت، در نهایت سبب شد که قانون اساسی آلمان غربی به قانون اساسی سراسر آلمان مبدل شود.
فرانک والتر شتاینمایر، رئیس جمهور آلمان پیش از سخنرانی در این مراسم، در صفحه اینترنتی خود نوشته است: «این قانون اساسی بنیاد آزادی، دموکراسی و قانون برای تعیین همزیستی در کشور ما را تشکیل میدهد.» از دید او، قانون اساسی آلمان در جریان ۷۵ سال ثبات و انطباقپذیری خود را ثابت کرده و بر بحرانها و چالشهای زیادی استیلا یافته است.
مارکو بوشمن، وزیر عدلیه آلمان فدرال، خواستار قدردانی همیشگی از قانون اساسی این کشور شد. این سیاستمدار از حزب دموکراتهای آزد (اف دی پی) به روزنامه آلمانی «راینیشه پست» گفت: «لازم نیست همه چیزهای که در کشور ما اتفاق میافتد، مورد پسند هرکسی باشد، اما قانون اساسی ما به عنوان یک چارچوب سیاسی، آزادترین و مرفهترین کشوری را که تا حال داشته ایم، تضمین کرده است.» او به کسانی که دموکراسی را زیر سؤال میبرند، توصیه کرد که نگاهی به جهان بیاندازند: «آنها در هیچ دولت مستبدی نمیتوانند بهتر زندگی کنند.»
کارستن شنایدر، مسئول حکومت آلمان در امور شرقی، نیز اظهارات مشابهی کرد. به قول او این قانون اساسی همزیستی در آلمان را از طریق ارزشهای مانند انسانیت، عدالت، تنوع و همبستگی تنظیم میکند. این سیاستمدار از حزب سوسیال دموکرات (اس پی دی) به خبرگزاری آلمانی «دی پی ای» گفته است: «از همین خاطر هر قدر هم از آن قدردانی کنیم، هنوز هم کافی نیست.» او افزوده است که مردم در جمهوری دموکراتیک آلمان (آلمانی شرق پیشین) خود در انقلاب مسالمت آمیز شان برای این ارزشها و آزادیها مبارزه کردند: «از همین رو ۳۵ سال انقلاب صلح آمیز و ۷۵ سال قانون اساسی، که وحدت دو آلمان را هدف ملی قرار داده بود، به طور جداییناپذیر با هم پیوند دارند.»
در مراسم تجلیل از قانون اساسی آلمان، رؤسای پنج نهاد قانون اساسی شرکت کردند، که عبارت اند از فرانک والتر شتاینمایر رئیس جمهور، بیربل باس رئیس «بوندستاگ» (مجلس فدرال)، مانوئلا شویزیگ رئیس «بوندس رات» یا شورای فدرال، شتیفان هاربارت رئیس محکمه قانون اساسی و اولاف شولتس صدراعظم آلمان.
تجلیل از قانون اساسی با یک مراسم کلیسایی با حضور ۱۱۰۰ مهمان آغاز شد. حدود ۱۰۰۰ مأمور پولیس برای تأمین امنیت و کنترول ترافیک در جریان این مراسم توظیف شده اند.
پس از مراسم رسمی شهروندان نیز فرصت تجلیل از قانون اساسی کشور شان را خواهند داشت. در ناحیهای که ادارههای دولتی در برلین مستقر اند، از روز جمعه تا یکشنبه یک جشن دموکراسی برگزار میشود.
«قانون اساسی برایم مهم است، به خاطری که...»
برای کسانی که در آلمان بزرگ نشده اند، قانون اساسی آلمان یک چیز نو است. پناهجویانی که در همین تازگی ها به آلمان آمده اند، در این زمینه چه فکر می کنند؟
عکس: privat
لیلاس الدکهل الله، از سوریه
«قانون اساس آلمانی از آن جهت برای من مهم است که در آن جا حقوق ما به مثابه پناهجویان مندرج است و این حقوق در آلمان محترم شمرده می شود. من ۱۸ ساله استم و از دمشق می باشم. یک و نیم سال پیش با والدین و برادرانم به آلمان پناه آوردیم. امنیتی که این کشور و این قانون اساسی به من عرضه می کند، برایم بسیار ارزش دارد.»
عکس: privat
آرش فلاحی از ایران
«من قانون اساسی آلمان را در کورس ادغام اجتماعی شناختم. آنچه برای من بسیار احساس برانگیز می باشد این است که در این قانون به حقوق اطفال به طور خاصی ارزش داده شده است، همه انسان ها حقوق برابر دارند و به همه ادیان احترام می شود. برای انسان هایی که از کشورهای دیکتاتوری می آیند، این به طور خاصی دلچسپ است.»
عکس: privat
3.آرزو نایبی از افغانستان
«در آلمان دموکراسی و حقوق برابر میان همه انسان ها وجود دارد. این از کشور ما افغانستان فرق دارد که در آنجا مردان و زنان دارای حقوق برابر نیستند. در آن کشور همه ما زنان نمی توانیم تحصیل و یا کار کنیم. من در مورد قانون بسیار زیاد نمی دانم، چون از یک فرهنگ دیگر آمده ام، اما از نگاه من استیفای حقوق برابر برای همه انسان ها یک چیز خوب است.»
عکس: privat
حمودی السنکی از عراق
«هر انسان از خود کرامتی دارد که نمی توان از وی سلب نمود. قانون اساسی آلمان به این دلیل برایم مهم است که در آن نوشته شده است: حیثیت و کرامت انسانی تخطی نا پذیر است. حق آزادی، آزادی دینی، آزادی عقیده و زندگی به دور از اجبار برای من به طور خاصی مهم اند. پیش شرط آن ها این است که آزادی دیگران خدشه دار نگردد.»
عکس: privat
خورشید خالد از سوریه
«در برابر قانون اساسی آلمان همه برابر اند. در کشوری که من از آنجا آمده ام، چنین نیست. افسران و جاسوسان بالاتر از قانون قرار دارند. زنان و مردان دارای حقوق برابر نیستند. ماده اول برای من به طور خاص مهم است. در آغاز انقلاب سوریه مردم تقاضای حیثیت و کرامت و آزادی می نمودند. این چیزی بود که قبلاً در سال ۱۹۴۹ در قانون اساسی آلمان نوشته شده بود.»
عکس: privat
اهاب سرور از سوریه
«قانون اساسی آلمان از آن جهت برای من اهمیت دارد که آزادی و حقوق مرا تضمین می کند. در تحت این قانون انسان ها از اقوام، ادیان و فرهنگ های مختلف می توانند به طور صلح آمیز یک جا زندگی کنند. برای من این نیز مهم است که قانون اساسی آلمان تضمین می نماید کسی بالاتر از قانون قرار ندارد.»
عکس: privat
6 عکس1 | 6
قانون اساسی را کنراد ادناور در ۲۳ می ۱۹۴۹ اعلام کرد
قانون اساسی آلمان زمانی پایه گذاری شد که فرمانداران نظامی قدرتهای غربی در اول جولای ۱۹۴۸، یازده نخست وزیر ایالتهای آلمان غربی را به تشکیل «مجلس مؤسسان» (برای تصویب قانون اساسی) موظف ساختند.
کارهای مقدماتی ایجاد قانون اساسی در آگست ۱۹۴۸ در جزیره «هرین اینزل» در دریاچه کیمزی در ایالت بایرن انجام یافت. از اول سپتمبر همان سال شورای پارلمانی در شهر بن، پایتخت آن زمان آلمان غربی، به این کار ادامه داده و در ۸ می ۱۹۴۹ آن را تصویب کرد. این قانون بعداً در ۲۳ می ۱۹۴۹ توسط کنراد ادناور، رئیس شورای پارلمانی، رسماً اعلام گردید.
این شورای پارلمانی متشکل از ۶۵ عضو (۴ زن، ۶۱ مرد) بود که توسط یازده پارلمان ایالتی انتخاب شده بودند. زنان بالاخره موفق گردیدند که «برابری حقوق زن و مرد» در ماده ۳ قانون اساسی تسجیل گردد. با آنهم این برابری حقوق تا به امروز در برخی عرصهها عملی نشده است، مثلاً در زمینه معاشات و همچنان احراز پستهای بلند کاری.
هسته اصلی قانون اساسی آلمان را فهرستی از حقوق بنیادی تشکیل میدهد که مادههای ۱ تا ۱۹ شامل آنهاست. برجستهترین آن در ماده ۱ تسجیل شده است: «كرامت انسانی از تعرض مصون است».
کرستین کلاوس خواهان درج حقوق کودکان در قانون اساسی است
قانون اساسی آلمان در طول سالها چندین بار تعدیل شده و گسترش یافته است. این قانون که در ابتدا ۱۴۶ ماده داشت، حالا دارای ۲۰۳ ماده است. اما هنوز هم برای گسترش بیشتر این مواد، به منظور تضمین برخی از حقوق دیگر توسط قانون اساسی، تلاش صورت میگیرد.
کرستین کلاوس، مامور حکومت آلمان در امور مربوط به سوء استفاده جنسی از کودکان، خواستار تسجیل حقوق کودکان در قانون اساسی این کشور است. کلاوس به خبرگزاری آلمانی «دی پی ای» گفته است که این سالروز دلیلی برای جشن گرفتن است، «اما همزمان دلیلی برای یادآوری این نکته است که حقوق کودکان شایسه آن است که بالاخره باید در سطح قانون اساسی تضمین شود». او افزوده است: «تسجیل حقوق کودکان در قانون اساسی برای تمام جامعه اهمیت زیادی دارد.»
(dpa) si, af
قانون اساسی آلمان تولدش را جشن میگیرد
قانون اساسی آلمان که از ویرانه های اخلاقی حکومت ناسیونال سوسیالیستی و جنگ سر برافراشت، امروز ۷۰ ساله شد. این قانون که نخست به عنوان یک راه حل موقت تدوین شده بود تا به امروز در نزد مردم از بیشترین اعتبار برخوردار است.
عکس: Imago Images/C. Ohde
«کرامت انسانی از تعرض مصون است»
در زمان حکومت ناسیونال سوسیالیست ها کرامت انسانی هیچ اعتباری نداشت. هرکس که با ایدیولوژی نژادی نازی ها مطابقت نداشت، احتمالا روانه اردوگاه های کار اجباری می شد و آن جا به قتل می رسید. در واکنش به سابقه آلمان، قانون اساسی این کشور کرامت انسانی را در بالاترین جایگاه قرار می دهد.
عکس: picture-alliance/akg
ساعت تولد
کونراد ادناوَر که چند هفته بعدش به حیث نخستین صدراعظم جمهوری فدرال آلمان به کار شروع کرد، به تاریخ ۲۳ ماه می سال ۱۹۴۹ به عنوان رئیس شورای پارلمانی، قانون اساسی را امضا کرد. به دستور قدرت های غربی این شورا از سپتمبر سال ۱۹۴۸ یک قانون اساسی دموکراتیک برای بخش غربی آلمان تدوین کرده بود.
عکس: picture-alliance/dpa
آلمان پس از جنگ تحت نظارت متفقین
در آن زمان قدرت های پیروز در جنگ جهانی دوم حرف آخر را می زدند. قانون اساسی آلمان باید به تایید مقامهای نظامی متفقین (از سمت چپ) جنرال پیِر کُنیگ از فرانسه، جنرال سِر برایان رابرتسون از بریتانیای کبیر و جنرال لوسیوس کلی از ایالات متحده امریکا می رسید. این قانون «Grundgesetz» نامیده شده بود و از واژه «Verfassung» (قانون اساسی) پرهیز شده بود تا بر ماهیت موقت این قانون تاکید شود.
عکس: picture-alliance/dpa/Bildarchiv
زنان فشار آوردند
۶۱ مرد حاضر در شورای پارلمانی قصد نداشتند در قانون اساسی برابری زنان و مردان را تضمین کنند. با تلاش چهار زن حاضر در این شورا و به خصوص الیزابت زلبرت، سیاستمدار حزب سوسیال دموکرات آلمان (اس پی دی) که جسور بود و از حقش دفاع می کرد، در نهایت اصل مساوات شامل قانون اساسی شد.
عکس: picture-alliance/dpa/Bildarchiv
اعتراضات علیه قوانین ویژه وضعیت اضطراری
تدوین قوانین ویژه وضعیت اضطراری در سال ۱۹۶۸ اعتراضات شدیدی را به دنبال داشت. ائتلاف بزرگ بر سر قدرت با کسب دو سوم آرا در پارلمان که برای تغییر قانون اساسی لازم است، قوانین ویژه وضعیت اضطراری را تصویب کرده بود تا کشور در صورت بروز چنین وضعیتی آماده باشد. برخی از منتقدان شباهت هایی در این قوانین ویژه با قانون واگذاری اختیارات در دوران جمهوری وایمار می دیدند که بالاخره باعث شد هیتلر بر سر قدرت بیاید.
عکس: picture-alliance/ dpa
«تمام مردم آلمان»
تا سال ۱۹۹۰ در مقدمه قانون اساسی نوشته شده بود: «از تمام مردم آلمان خواسته می شود که خودارادیت، وحدت و آزادی آلمان را به انجام برسانند». با اتحاد دوباره دو آلمان شرقی و غربی امکان تدوین یک قانون اساسی کاملا جدید وجود داشت. اما جمهوری دموکراتیک خلق آلمان (دی دی ار) قانون اساسی آلمان غربی را پذیرفت.
عکس: picture-alliance/dpa/P. Kneffel
حق پناهندگی محدود شد
تحت حکومت هلموت کول، در سال ۱۹۹۳ بند ۱۶ حق نامحدود پناهندگی در قانون اساسی به شدت محدود شد و به طور مثال کسی که از طریق یک کشور دیگر اتحادیه اروپا وارد آلمان شده باشد، حق دریافت پناهندگی سیاسی را ندارد. انتقادات از این محدودیت ها تا به حال ادامه دارد.
عکس: picture-alliance/dpa/O. Multhaup
دعوا بر سر بند سلب مالکیت در قانون اساسی
با توجه به کمبود اپارتمان در شهرهای بزرگ آلمان، توجه سیاستمداران چپ گرا مانند کوین کونرت از حزب سوسیال دموکرات آلمان (اس پی دی) به بند ۱۵ سلب مالکیت در قانون اساسی جلب شد. اما حزب لیبرال دموکرات آلمان (اف دی پی) اگر می توانست این بند را کاملا حذف می کرد. در این پاراگراف امکان تبدیل دارایی و مالکیت خصوصی به مالکیت عمومی در نظر گرفته شده است.
عکس: imago/Seeliger
نگهبانان قانون اساسی
محکمه قانون اساسی فدرال آلمان در کارلسروهه از قانون اساسی آلمان جدایی ناپذیر است. قاضیان این محکمه بر تطابق قوانین کشور با موازین درج شده در قانون اساسی نظارت دارند. همه حکومت های ایالات آلمان ملزم به رعایت احکام صادرشده توسط این محکمه هستند. مردم آلمان به محکمه قانون اساسی این کشور در مقایسه با همه نهادهای دولتی بیشترین اعتماد را دارند.
عکس: picture alliance/dpa/U. Deck
قانونی که بر روی سنگ تراشیده شده است
قانون اساسی آلمان ، در طول ۷۰ سال بیش از ۶۰ بار تغییر داده شده است. اما برخی از مفاد آن غیرقابل تغییر هستند و «ابدی بودن آن تضمین شده است». از این جمله می توان از حقوق ابتدایی نام برد. فرقی نمی کند که چه تعداد از اعضای پارلمان با اینگونه تغییرات موافق باشند، امکان حذف یا محدودیت این قوانین ابدی وجود ندارد.