وقتی از پشت حصارهای فلزی به آنها نگاه می کنی بیشتر به زندانیانی می مانند که گویا به خاطر ارتکاب جرمی بازداشت شده و به زندان افگنده شده باشند؛ اما در اصل بیماران روانی اند که نیاز به درمان دارند. این عکس نمایی از محل نگهداری بیماران روانی را در ولایت هرات نشان می دهد.

اما خیلی از بیماران روانی در افغانستان از سوی خانواده شان طرد شده اند و مکانی برای بود و باش ندارند. حلال احمر افغانی بخش اندکی از بیماران روانی این کشور را تحت پوشش قرار داده است.

بیمارانی که در مرستون های حلال احمر افغانی نگهداری می شوند کسانی هستند که بیماری شان پیشرفته تر است. بیماری روانی سطوح مختلفی دارد. شماری زیادی از بیماران روانی در افغانستان به اندازه ای بیماری شان شدید است که می توانند برای اطرافیان شان خطرناک باشند.

دیده شده است که برخی از بیمارانی که در مرستون ها نگهداری می شوند، برای اینکه به دیگران آسیب نرسانند با زنجیر بسته می شوند. این عمل بارها از سوی نهادهای حقوی بشری کاری ناردست و خلاف موازین حقوق بشری خوانده شده است. اما همواره از کمبود امکانات برای نگهداری این گونه بیماران در مرستون ها سخن به میان آمده است.

این تنها مردان نیستند که با مشکلات روانی در افغانستان دست و پنجه نرم می کنند؛ شماری از زنان نیز که دچار اختلالات روانی هستند در مرستون های معدود افغانستان نگهداری می شوند. در این کشور زنان بیشتر از مردان در معرض ابتلا به بیماری های روانی هستند. بخش عمده ای از آنان به خاطر سنت های اجتماعی حتی نمی توانند به داکتر مراجعه کنند.

زن هایی که دچار بیماری های روانی هستند در معرض آسیب های اجتماعی زیادتری نیز قرار دارند. برخی از آنان از سوی افراد سودجو مجبور به تکدی گری و یا هم تن فروشی می شوند. در برخی از مرستون ها همچنان دیده می شود که زنانی که دچار اختلال روانی هستند همراه با کودک شان در یک مکان نگهداری می شوند.

بنا بر آمار ارائه شده از سوی وزارت صحت عامه افغانستان بیش از ۵۰ درصد از مردم افغانستان به گونه ای دچار بیماری روانی هستند؛ که میزان افسردگی میان زنان دو برابر مردان در این کشور می باشد.

صحبت کردن در مورد اختلالات روانی افراد هنوز هم یک تابو است. خیلی ها نمی خواهند بپذیرند که دچار بیماری روانی هستند و مراجعه به روان شناس یا داکتر را مایه شرم می دانند.

هنوز هم خیلی ها در افغانستان به شیوه های درمان سنتی باور دارند و برای رفع اختلالات روانی به حکیم مراجعه می کنند. بازار ملاهای تعویض نویس هم به خاطر باورهای سنتی جامعه گرم است. حتی در زیارت ها و مقبره مشاهیر دیده می شود که بیماران روانی با طناب یا زنجیر بسته شده اند که گویا "شفا یاب" شوند. مثل این مرد بیمار در زیارت «میلی صاحب» در ننگرهار.

به طور معمول همه روزه از طریق رسانه های جمعی در افغانستان اعلانات مفقودی افراد نشر می شود و در بیشتر موارد علت مفقود شدن آنان اختلال حواس و بیماری روانی خوانده می شود. از رسانه های محلی بیشتر می توان این گونه اعلانات را دریافت کرد.

تقریبا این یک امر معمول است که در جریان گشت و گزار روزمره در افغانستان افراد ژنده پوش و به شدت بیمار را مشاهده کنی. شمار زیادی از آنان بیماران روانی هستند که دچار اختلال روانی شدید اند و سرپرستی ندارند. خیلی ها از جنگ آسیب دیده اند، اما بیماری شماری هم از افسردگی و استفاده از مواد مخدر آغاز شده است. خیلی از این بیماران مخصوصا در زمستان در سرک ها و زیر پل ها جان می دهند.