پیشرویهای اخیر گروه اسلامگرای تحریر شام میتواند فصل جدیدی در جنگ داخلی طولانیمدت سوریه باشد. کیها در سوریه میجنگند و چرا این درگیریها حالا شروع شده است؟
اعلانات بازرگانی
تا حال چه اتفاق افتاده است؟
هیئت تحریر شام یا "اچتیاس"، گروهی شبه نظامی اسلامگرا، روز چهارشنبه هفته گذشته یک حمله غافلگیرکننده را علیه نیروهای حکومت بشار اسد آغاز کرد.
شورشیان طرفدار ترکیه در این حملات تحت رهبری هیئت تحریر شام روز جمعه موفق شدند حلب، دومین شهر بزرگ سوریه، و همچنین دهها روستای اطراف آن را تصرف کنند.
بر بنیاد گزارشها تلاش بعدی آنها در کنترول در آوردن شهر حماه خواهد بود.
نانار هاواچ، تحلیلگر امور سوریه در گروه بینالمللی بحران، سازمان مستقلی که برای جلوگیری از جنگها کار میکند، به دویچه وله گفت: "نیروهای کمکی دولت مجهز با سلاحهای سنگین روز یکشنبه به حماه رسیدند و عقب راندن جنگجویان هیئت تحریر شام را به طرف شمال آغاز کردند و برخی شهرها و روستاها را پس گرفتند".
هاواچ گمانهزنی میکند که یک ضد حمله بزرگ به زودی به راه خواهد افتاد که مرحله دیگر از یک جنگ شدید داخلی را در چند هفته و چند ماه آینده در سوریه در پی خواهد داشت.
حماه پیش از این، در سال ۲۰۱۵، شاهد تغییر مسیر جنگ داخلی بود.
پس از آن که مردم سوریه در سال ۲۰۱۱ تلاش برای تغییر دموکراتیک را آغاز کردند، گروههای شورشی در ابتدا در جنگ علیه نیروهای دولتی موفق بودند.
با این حال، در سال ۲۰۱۵، زمانی که روسیه و ایران، متحدان بشار اسد، حمایت نظامی خود را از او افزایش دادند، نیروهای تحت فرمان اسد توانستند پیشروی شورشیان در حماه را متوقف سازند.
در سالهای بعد، نیروهای دولت اسد با کمک حملات هوایی بیشمار، توانستند مناطق بیشتری را پس بگیرند.
اعلانات بازرگانی
طرف جنگ در سویه کیست؟
نیروی محرک حملات فعلی، گروه هیئت تحریر شام است.
ایالات متحده امریکا این گروه را در سال ۲۰۱۸ به عنوان سازمان تروریستی خارجی دستهبندی کرد. این گروه قبلاً وابسته به القاعده بود که همچنان از سوی امریکا سازمان تروریستی شناخته شده است.
هیئت تحریر شام منطقه ادلب را در شمال شرق سوریه کنترل میکند که به آخرین پایگاه مخالفان این کشور تبدیل شده است.
بر بنیاد گزارش سازمان ملل متحد، چهار میلیون آواره سوریهای در ادلب پناه گرفته اند.
با این حال، ظاهراً تنها گروههای تحت رهبری هیئت تحریر شام در تلاش تسلط بر مناطق تحت کنترول نیروهای بشار اسد نیستند، بلکه گروههای مخالف تحت حمایت ترکیه زیر نام "ارتش ملی سوریه" نیز همزمان عملیاتی را به نام "طلوع آزادی" آغاز کردهاند که اکثریت کردها را در شمال شرق این کشور هدف قرار میدهد.
ترکیه که از شمال با سوریه مرز مشترک دارد و عمدتاً مخالف حکومت سوریه است، به گونه منظم بر منطقه خودمختار کردها حمله کرده و گروههایی مانند نیروهای دموکراتیک سوریه را که از سوی انقره "تروریست" دانسته میشوند، آماج قرار میدهد.
با وجود جنگ جاری روسیه با اوکرایین، حمایت از اسد برای مسکو منفعت چندجانبه دارد.
اتحاد با سوریه نفوذ استراتژیک روسیه را در منطقه تقویت میکند و فرصتهای تمرینی برای ارتش روسیه و نیروهای اجیر آنها پیش از استقرار در اوکرایین فراهم میکند.
دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین اخیرا در یک نشست خبری گفت که روسیه "البته به حمایت از بشار اسد ادامه خواهد داد" و افزود که روسیه "در مورد آنچه که برای ثبات اوضاع ضروری است موقف میگیرد."
کیها در سوریه میجنگند؟
جنگ سوریه از اعتراضهای موسوم به «بهار عربی» آغاز شد که در سال ۲۰۱۱ بخش بزرگ خاورمیانه و شمال افریقا را در بر گرفته بود. به زودی پای بسیاری کشورها و گروهها به این منازعه چندجانبه کشانده شد.
عکس: Atta Kenare/AFP/Getty Images
جنگ بیپایان
سوریه از سال ۲۰۱۱ به این سو در یک جنگ ویرانگر داخلی قرار دارد. جنگ زمانی شروع شد که بشارالاسد رئیس جمهور این کشور کنترول بخش های بزرگ کشور را از دست داد. از آن زمان به بعد این جنگ قدرتهای مختلف خارجی را به خود جلب کرد و برای مردم سوریه، فقر و مرگ را در پی داشته و باعث فرارهای جمعی آنها از زادگاه شان شده است.
عکس: picture alliance/abaca/A. Al-Bushy
دیکتاتور
اردوی سوریه که رسماً با نام "اردوی عربی سوریه" مسمی است، وفادار به بشارالاسد رئیس جمهور این کشور می باشد و در راستای اعاده حاکمیت رئیس جمهور بر تمام مناطق کشور مبارزه می کند. چندین گروه ملیشه ای طرفدار اسد مانند «نیروی دفاع ملی» در کنار اردوی ملی این کشور میجنگند و مشاوران نظامی از ایران و روسیه، کشورهای حامی بشار اسد، با این نیروها همکاری دارند.
عکس: picture-alliance/AP Photo/Syrian Presidency
ترکیه
ترکیه که بخشی از ائتلاف زیر رهبری امریکا علیه "دولت اسلامی" است، فعالانه از شورشیان مخالف اسد حمایت می کند. ترکیه یک رابطه متشنج با متحدین امریکایی اش به خاطر همکاری آنها با جنگجویان کردی دارد. انقره می گوید که مبارزان کردی با "حزب کارگران کردستان" متحد هستند که در ترکیه میجنگد و فعالیتاش ممنوع است. ترکیه در ماه سپتمبر به سومین عملیات نظامی اش در جریان سه سال اخیر علیه ملیشه های کرد آغاز کرد.
عکس: picture-alliance/AP Photo/L. Pitarakis
روسیه
کرملین خود را به عنوان دوست قدرتمند اسد ثابت کرده است. نیروی هوایی و زمینی روسیه رسماً در ماه سپتمبر سال ۲۰۱۵ در جنگ سوریه داخل شدند. پیش از آن مسکو برای سال ها از اردوی سوریه حمایت می کرد. مسکو به دلیل افزایش شمار زیاد قربانیان مردم ملکی بر اثر حملات هوایی مورد انتقاد جامعه جهانی قرار گرفته است. البته مداخله روسیه، مسیر جنگ را به نفع اسد تغییر داد.
عکس: picture-alliance/dpa/Tass/M. Metzel
ائتلاف غربی
ائتلافی از حدود ۵۰ کشور زیر رهبری ایالات متحده امریکا در آخر سال ۲۰۱۴ تشکیل شد و حملات هوایی را علیه "دولت اسلامی" و دیگر گروه های تروریستی در سوریه آغاز کرد. این ائتلاف ضد داعش که آلمان نیز عضویت آن را دارد، به این گروه تروریستی ضربه های بزرگی وارد کرد. ایالات متحده امریکا بیش از هزار سرباز ویژه در سوریه دارد که گروه شورشی موسوم به «نیروهای دموکراتیک سوریه» را مورد حمایت قرار می دهند.
عکس: picture alliance/AP Photo/A.Brandon
شورشیان
گروه موسوم به «اردوی آزاد سوریه» از اعتراض ها علیه رژیم اسد که منجر به خشونت شد، منشاء گرفت. این گروه همراه با دیگر شورشیان غیر اسلامگرا، در تلاش سقوط دادن رئیس جمهور بشار اسد و راه اندازی انتخابات دموکراتیک اند. بعد از آنکه این گروه متحمل چندین شکست شد، بسیاری از اعضای آن به گروه های افراطی رو آوردند. این گروه تا حدودی توسط امریکا و ترکیه حمایت می شود، اما قوت آن به میزان زیادی تضعیف شده است.
عکس: Reuters
کردها
درگیری کردهای سوریه باجنگجویان داعش خود به یک جنگ تبدیل شد. مبازران کردی "واحدهای مدافع خلق" کنترول کامل شهر کوبانی و شهر مهم واستراتژیک تل ابیض را به دست گرفتند وبه "دولت اسلامی" ضربه سنگینی وارد کردند. «نیروهای دموکراتیک سوریه» که اتحادی ازکردها وعربهاست، درجنگ علیه داعش مورد حمایت ائتلاف زیررهبری امریکا قرار داشته است. دراین جنگ چند جانبه، میان کردها وبشار اسد نوعی تفاهم تاکتیکی وجودداشته است.
عکس: Getty Images/A. Sik
اسلامگرایان جدید
گروه "دولت اسلامی" با استفاده از هرج و مرج حاکم بر منطقه در سال ۲۰۱۴ بخش وسیعی از خاک عراق و سوریه را تصرف کرد. این گروه اعلام "خلافت" کرد و با اعمال خشونتهای وحشتانگیز و افراط گرایی خود شهرت یافت.
عکس: picture alliance/AP Photo
افراطگرایان سابقه
گروه "دولت اسلامی" یگانه گروه تروریستی نیست که سوریه را ویران کردند. بخش زیادی از گروه های اسلامگرای افراطی در این منازعه فعال هستند و علیه جناح های مختلف شورشیان و رژیم اسد جنگ می کنند. "هیئت تحریر شام" یکی از مهمترین جناحها است که بخش بزرگ ولایت ادلب را کنترول می کند و با شبکه القاعده ارتباط دارد.
عکس: picture-alliance/AP Photo/Nusra Front on Twitter
سایه ایران
ایران از دههها به این سو از سوریه به عنوان تنها متحد عربیاش حمایت میکند. تهران که تلاش می کند این متحدش را حفظ کند، بعد از سال ۲۰۱۱ به دمشق کمک استراتژیک کرده، نیروهای طرفدار اسد را آموزش نظامی داده و سرباز فرستاده است. ملیشه های حزب الله لبنان که توسط ایران حمایت می شوند، نیز در کنار نیروهای ایرانی از رژیم اسد حمایت می کنند.
عکس: Atta Kenare/AFP/Getty Images
10 عکس1 | 10
حمایت از اسد احتمالاً نزدیک شدن به ایران را که به متحد مهمی برای روسیه تبدیل شده است، آسانتر کرده است.
رژیم اسد همچنین یک شریک مهم در به اصطلاح "محور مقاومت" ایران است، مجموعهای از کشورها و شبهنظامیان که امریکا و اسرائیل را دشمنان اصلی خود میدانند. دیگر شرکای "محور مقاومت" حزبالله لبنان و شورشیان حوثی یمن هستند.
رئیس جمهور ایران، مسعود پزشکیان، مانند ولادیمیر پوتین، به اسد اطمینان داده است که برای سرکوب حملات اخیر، تمامی حمایتهای لازم را انجام خواهد داد.
افزون بر این، دیدهبان حقوق بشر سوریه مستقر در لندن، روز دوشنبه در گزارشی گفت که در حدود ۲۰۰ جنگجوی عراقی تحت فرماندهی ایران وارد سوریه شدهاند تا از ضد حمله ارتش این کشور در نزدیکی حلب پشتیبانی کنند.
لورنزو ترومبتا، تحلیلگر خاورمیانه و مشاور سازمان ملل متحد به دویچه وله گفت: "تصادفی نیست که شورشیان جهادی طرفدار ترکیه در سوریه حمله را درست پس از اجرای آتشبس میان اسرائیل و حزب الله آغاز کردند".
حزبالله، که توسط چندین کشور از جمله ایالات متحده و آلمان به عنوان یک سازمان تروریستی شناخته میشود، توسط ایران تأمین مالی و تجهیز میشود و همچنان آموزش میبیند، اما با یک سال نبرد با اسرائیل در مرز لبنان به طور قابل توجهی تضعیف شده است.
ترومبتا افزود: "علاوه بر این، این تهاجم طرفدار ترکیه منجر به تضعیف جبهه ایران و طرفدار ایران در سراسر خاورمیانه شد".
اسرائیل همچنین حملات بر پایگاههای ایران در داخل سوریه را افزایش داده و مسیرهای تدارکاتی بین لبنان و سوریه را قطع کرده است.
روسیه، متحد کلیدی دیگر سوریه، نزدیک به سه سال است که پس از تهاجم به اوکرایین در این کشور درگیر جنگ است.
در حالی که نمیتوان پیشبینی کرد که وضعیت کنونی در سوریه چگونه پیش خواهد رفت، ننار هاواچ از گروه بینالمللی بحران به دویچه وله گفت که یک مساله اجتناب ناپذیر به نظر میرسد و آن است که "متأسفانه، بیشترین بار این جنگ را غیرنظامیان متحمل میشوند".
زندگی در اردوگاه بیجا شدگان داخلی در سوریه به روایت تصویر
برنامه جهانی غذای ملل متحد در نظر دارد در سال ۲۰۲۴ کمک های منظم به سوریه را متوقف کند. فاطمه و خانواده اش و هزاران تن دیگر که در کمپ های داخلی این کشور زندگی میکنند به این حمایت نیاز دارند.
عکس: Omar Albam
یازده سال در کمپ مهاجران
این فاطمه احمد الحسن است. او در شهر حلب سوریه به دنیا آمد. اما وقتی که جنگ داخلی در سوریه ادامه داشت تنها دو سال اول زندگی خود را در حلب گذراند. بعد از کشته شدن پدرش در یک حمله هوایی، او به همراه مادر و برادرش به شمال غربی سوریه آواره شدند.
عکس: Omar Albam/DW
شرایط دشوار
از آن زمان به بعد فاطمه احمد الحسن در کمپ مهاجران در ادلب زندگی میکند. زندگی در اینجا برای فاطمه الحسن همیشه آسان نیست. او نه تنها پدرش را در حمله هوایی در این کشور از دست داد بلکه به دلیل شدت جراحات یک پایش نیز قطع شد.
عکس: Omar Albam
تمرکز بر آینده
فاطمه چهار سال است که به مکتب میرود. او هر روز حدود یک کیلومتر راه را طی میکند تا خود را به مکتب که بیرون از اردوگاه مهاجران است برساند. مادرش در انجام کارخانگی ها به او کمک میکند.
عکس: Omar Albam/DW
کمبود منابع
بیش از ۹۰ درصد از ۴.۵ میلیون نفر در شمال غربی سوریه به دلیل جنگ و شرایط بد اقتصادی به کمک ها وابسته اند. دو میلیون تن در کمپ هایی زندگی میکنند که آب صحی و امکانات بهداشتی در آنجا کمبود است. خانواده فاطمه الحسن و ده ها تن دیگر از یک تانکر مشترک آب استفاده میکنند.
عکس: Omar Albam/DW
کاهش کمک های بشری
خانواده الحسن نیز مانند دیگر بیجاشدگان داخلی در سوریه به کمک های بشردوستانه نیاز دارد. در گذشته آنها بسته های غذایی از سوی برنامه جهانی غذای ملل متحد دریافت میکردند. اما احتمالا به دلیل کمبود بودجه، کمک های برنامه جهانی غذا در سال آینده میلادی متوقف شود. در این صورت خانواده هایی مانند خانواده الحسن با مشکلات بیشتری مواجه خواهند شد.
عکس: Omar Albam/DW
زمستان دیگر فرا رسید
سرگ های سرد و گل آلود در فصل زمستان زندگی در اینجا را برای فاطمه دشوارتر میکند. اما تا به حال او موفق شده است. با این حال او نگران است که آیا در صورت نیاز به کمک باز هم خواهد توانست مراقبت های صحی دریافت کند.
عکس: Omar Albam/DW
در رویای داکتر شدن
فاطمه میخواهد در آینده داکتر شود و به افراد دارای معلولیت کمک کند. مادرش میگوید که او را برای رسیدن به خواسته اش مورد حمایت قرار میدهد. مادر فاطمه افزود «تا جایی که بتوانم از او حمایت میکنم حتی اگر شرایط زندگی ما چندان آسان نباشد.»